Батыр лётчик жашны ачыулу къадары

Лётчик жашыбыз Малкъондуланы Хашимни ачыулу къадарыны юсюнден, редакциягъа келип, аны туугъан къарындашы Харун айтханды. Ахыр кере ол аны 1940 жылда Львов шахардан бери къысха отпускун ётдюрюрге келгенинде кёрген эди. Ёлгенини юсюнден республикагъа биринчи извещение аны юсюнден келгенди. Хашим 21 жылында Латвияны къоруулай жоюлгъанды - душман огъу аны тюз да тюз жюрегине тийген эди. Юйюр къурамагъанды, къабыры да тыш къыралдады, дегенди бизге Харун.  

Хашим урушну аллында жыллада Тёбен Чегемде жетижыллыкъ школну жетишимли бошагъанды, педучилищеге киргенди. Алай мураты уа лётчик болургъа эди. Аны ючюн аэроклубха жазылгъанды, Долинскеде парашют бла секирип да тургъанды. Лётчик а Украинада окъугъанды, 1939 жылда аскерге алгъанларында да аны авиация бёлюмге жиберирлерин тилеген эди.

Письмоларыны биринде былай жазгъанды: «Мени аскер самолётну экипажына мараучу этип къошдула. Кесигиз билгенликден, Кюнбатыш жанындан къайгъы этдирген хапарла келедиле, чекде да хал тынчлыкъсызды. Немислиле кеслерин билдире турадыла. Алай хар зат да тап болуруна ийнанайыкъ. Манга къайгъырмагъыз, хатам жокъду». Алай хал игиге айланмады - гитлерчиле бизге кёп да турмай чапдыла. Хашим къуллукъ этген Талси шахар (Латвия) душманны авиациясы бомбала атхан жерледен бири болду. Ол кезиуден башлап жууукъларыны аны бла байламлыкълары юзюлдю.
    
Аны къалай жоюлгъаныны юсюнден жууукъларына Латвияда «Советское знамя» газетни журналисти Айна Герман хапарлагъанды.    Ол Талси шахарны жигитча къоруулагъанланы араларында таулу жаш болгъанын да билгенди. 1970 жылда ишини юсю бла бизни республикагъа келгенде, аны жууукъларына тюбегенди. Талси шахарда жашагъанла Малкъонду улуну жигитлигин унутмагъанларын, аны къабырына эсгертме салгъанларын, анга дайым да кёз-къулакъ болгъанлай, гюлле салгъанлай тургъанларын да айтханды. Эсгертмеден узакъ болмагъанлай, ариу школ сюеледи да, окуучула да жигитни къабырын жокълагъанлай турадыла, узакъ Къабарты-Малкъардан ариу эмда батыр лётчикни юсюнден шартланы школну музейинде салып сакълайдыла, дегенди ол.

Айна Герман Тёбен Чегемге Малкъондулагъа къонакъгъа келгенинде, «Советское знамя» газетни Хашимни юсюнден жазылгъан эмда эки нёгери бла тюшген сураты да салыннган номерин да келтиргенди. Анда айтылгъаннга кёре, немислиле Талсини жер бла тенг этген эдиле. Жерде, кёкде да къаты сермешле бара эдиле. Бизни самолётладан бирини радисти-стрелогу Малкондуланы Хашимди. Ол, ары-бери суху бурула, пулемётдан аяусуз от ачады. Ма фашист «конкерс», къара тютюн ыз этип, баштёбен болуп, жерге тюшдю. Бизникиле, душманны дагъыда бир бомбардировщигин агъызып, артха, аэродромгъа сау-саламат къайтдыла.

Алай экинчи кюн бютюн къаты къазауат этерге тюшдю. Хашимни экипажы душманны бир ненча самолётуну аллына чыкъды. Атышыу башланды. Аны командири артда хапар айтхан эди таулу жаш экинчи самолётну агъызгъанды, аны ызындан къарап, кеси тилинде: «Ма санга алай керек эди, малгъун!» - деп къычыргъанын. Алай бир кесекден аны самолётуна да уллу калибрли фашист пулемётну окълары тиедиле. Лётчик самолётну аэродромгъа жетдирип къондурады. Хашимни госпитальгъа элтедиле, алай врачла анга болушалмадыла, ол медсестра Юлия Брошусну къолунда ёлгенди.

Совет Союзну заманында Малкъондулары, Латвиягъа барып, Хашимни къабырына аны туугъан жери Тёбен Чегем элини топурагъын сепгендиле, биргелерине уа жигит асыралгъан жерден да бир уууч алып кетгендиле.