Ана кёзю балада, бала кёзю уа?..

Айшатха,  эри ёлгенден сора,  Артурну кесинлей  ёсдюрюрге тюшдю. Элде энди мал туталмазлыгъын ангылап, ийнегин, къойларын да сатды. Аны битеу жарыкъ умутлары жашчыгъы бла байламлы эдиле. Бир кере къоншусунда олтуруп тургъанлай, шахардан къонакъбайны  къызы Галина келди.

- Къалайса, Айшат, жангыз кесинг къыйналамыса? - деп сорду.

- Да нек болама жангыз,  жашым сау-саламат къадарда экеуленбиз. Аллах къурагъанладан болса, жангызым минг болур, - деди Айшат.

- Ой, кечгинлик, кёлюнгеми тийдим, дейме. Мен не ючюн сорама… Санга Артургъа кийим, окъуу китапла сатып алыргъа къыйын болур. Мен а, билесе,  интернатда ишлейме, кёз аллымда ёсер эди жашынг. Жюгюнгю женгилирек эталсам, бек къууанырыкъма.

- Ол айтханынг неди! Мен а  кесим юй мюйюшлерими санапмы жашарыкъма? Кесим ач-жаланнгач болсам да, Артурну уа  апчытмам.

- Энтта да ёпкелединг. Не эсе да бюгюн бир бирибизни ангылаялмайбыз. Эл школда орус, ингилиз тилни да, шахардача, иги биллик тюйюлдю жаш. Не десенг да, къайда да бирча окъутмайдыла.

- Галина, ма аны юсюнден а бек кёп сагъыш этеме. Мында кюрешип, артда окъуугъа киралмай къалырмы балам? Шёндю уа, кесинг кёресе, билимсиз адамгъа жол тапхан къыйынды.

- Да аны ючюн айтама, Айшат, иги сагъыш эт деп. Шахарда кружоклагъа жюрюр, терк айныр.

- Ол айтханынгда да барды, алай онжыллыкъ балачыкъ менсиз туралырмы анда? Мен да ансыз мында мугурайып…

- Артур ючюн къоркъма, мен аны къатында боллукъма.

Жашчыкъ бу оноугъа бюсюремеди, алай анга тынгыламадыла. Интернатда Артурчукъ кертиси  бла да  иги окъуп башлады. Галина анга аналыкъ этип турду. Айшат бек къууана эди баласы  ючюн, алай аланы араларында алгъыннгы жылыу а кетди. Энди ол юйюне къонакъгъа келгенча келеди, анасыны къатында да алгъынча хыли этмейди.

Бир кюн Айшат: «Галина, жашым мени не бетиме, не кёзюме къарамайды. Тыш адамча болуп къалгъанды. Артхамы алып къояйым интернатдан?» - деди. «Айшат, жюрегинги къыйнама бошуна. Жашынг уллучукъ болгъанды, кеси да бир кесек ийменчекди», - деп жапсарды Галина.

Алай бир солуу кюн экиси да чай иче тургъанлай, Артур, отоугъа чабып кирип: «Спартак» хорлады бу матчда! Ура-а!» - деп, Галинаны къучакълап, уппа этди. Анасы уа алайда болмагъанча… Ол кюн Айшатны жюреги элгенди. Ол сюе эди Артур бла ачыкъ сёлеширге, алай жашы «хау», «угъай» дегенден сора, зат айтмайды.

Болса да, ана ачыкъ сорду:

- Жашым, юйге къайтырынгы сюеме. Къайтырыкъмыса?

- Угъай.

- Нек угъай? Сен Галинаны жашы тюйюлсе, меникисе.

- Школума бюсюрейме.

- Элде школгъа жюрюгенле сенден аман тюйюлдюле. Мен да сау ыйыкъны бир кесим бек жунчуйма. Не дейсе?

- Угъай.

-Нек? Алай къаты болсанг, мен да боллалыкъма къаты. Сюймей къайтырса, тейри.

- Мен быйыл онбиринчи классдама. Окъуугъа  кирирге хазырланама. Алайсыз да кетерик эдим Нальчикге.

- Ким хазырлайды окъуугъа кирирге уа?

- Галина.

- А-а…

Математикадан устаз Галина Аскербиевна кертиси бла да Артурну университетге  тынгылы хазырлады. Жашы окъуугъа кирген кюн жарлы Айшатны жашауунда  бек къууанчлы кюню болду. Алай ол жарыкъ кюнде да аны жюреги сезе эди жашын тас этгенин.

Къалай сейирди: ана баласына игилик этерге кюрешгенинде, кеси да эслемей,  араларын айырып къояргъа болады. Сора ана бла бала, бир бирлерин эшитмей, сезмей къаладыла. Алай бла  жюреклери суууйду.

Артур окъууун жетишимли бошап, ишге да кирди. Алгъынча, ыйых кюн анасына келе эди, алай энди уа машинасыны багажнигин ашдан-суудан толтуруп. Келгени бла кетгени тенг бола эди. Беш-алты  жылдан фатар да алды. Ол заманда аны юйюнде башха квартира сатылгъанын эшитип, Галинагъа билдирди. Ол юйюн терк окъуна сатып,  аны алды. Аны эшитгенде, Айшат жашына ёпкеледи. «Ангыламайма мен, Артур, сени менми огъесе Галинамы тапханды? Мен элде кесим  жашайма, сен а – шахарда. Бу юйню сатып, ол ахчагъа ол сатылгъан фатарны манга алсанг эди уа. Бир юйде жашар эдик. Энди уа биягъы Галина къатынгда, мен а – узакъда».

Ол заманлада  Айшат къаты ауруду: инсульт. Къатында айла бла адам турургъа керек эди. Галина, газетледе билдириулени къыстау окъуй: «Жарсыма, Артур, бир тап тиширыу табарбыз», - дей эди. Алай  Артур, арсарсыз ишинден чыгъып, анасына кеси къарап башлады. Эки ыйыкъдан сёлешалмагъан   Айшат Артурну: «Жашым…» - деп чакъырды. Жаш анасын больницадан элге элтмеди. «Бек элгендирдинг бу жол, мама. Кёз аллымда турсанг сюеме. Шёндю мени фатарымда жашай турайыкъ да, бай болсагъ а, юй алырбыз шахарда, жерчиги бла».

Ана бла бала бир бирлерин тапханларын кёргенден сора, Галина  нек эсе да башха шахаргъа кёчюп кетди.