Ипотекамы, хаух алыуму?

Жангыртылгъан фатарны багъаракъ сатаргъа боллукъду деген оюм жюрюймюдю. Алай ол жангылыч болгъаныны бла къалгъаныны юсюнден экспертле айтадыла.

Дизайнер Алена Санаева айтханыча, сатыугъа салыннган юй алыучулагъа ариу кёрюнюрге керекди. Алай сайлагъан кезиуде жангыз да жангы ремонтха хазна ким алданыр. «Энди этилген ремонту бла фатар теркирек сатылыргъа да болур, алай ремонтсуздан кёпге багъа уа турлукъ тюйюлдю. Алай бла сиз жангыртыугъа этген къоранчларыгъыздан жангызда обойлагъа берген ахчагъызны къайтараллыкъсыз, аланы да къабыргъалагъа кесигиз жабышдыргъан эсегиз. Алай юйюгюзге толу ремонт этерге керек эсе уа, болгъаныча къойсагъыз игиди. Сатардан алгъа фатарыгъыздан хар нени да чыгъарып кетермегиз. Терезе жабыуланы бла люстраны къоюгъуз, ала бла ол къууатлыракъ кёрюне, алыучуланы кесине тартырыкъды», - деп юйретеди ол.

Кризис болса, шахарлада фатарланы энди ишленнгенлери, эскиреклери да учузуракъ боладыла деген оюм жюрюйдю. Алай багъаланы жарымлары кетер деб а сакъларгъа керек тюйюлдю. Адамлагъа бир жерде жашаргъа керекди, алай эсе уа, юйлеге да сурам болгъанлай турлукъду.

Багъала къуруда ёсгенлей турлукъдула демеклик да ётюрюкдю. Квартирлени багъалары къуруда тюрленнгенлей турадыла. Сёз ючюн, 2007 жылда эски фатарла 9 процентге ёсген эдиле, 2008 жылда уа – 34 процентге. Алай артда уа, «Инкомдан» билдиргенлерича, багъала тюшюп тебиреген эдиле. 2009 жылда ала 16 процентге азайгъандыла. 2011 жылда – кётюрюлгендиле, 2015-де уа – биягъы тюшгендиле. Аны ючюн фатарны алып, аны артда багъаракъ сатарма дегенликге, андан хайыр чыкъмай къалыргъа боллукъду.

Юйле ишлеген предприятияладан учуз багъала сагъайтыргъа керекдиле. Бир жаны бла алай айтыуда магъана барды. Ала фатарланы учуз багъала бла берирге нек къалгъандыла, деген соруу чыгъады.

- Бир застройщик да кесине къоранчха ишлерик тюйюлдю. Алай юйле сатылмагъан кезиуледе кёп компанияла багъаларын азайтыргъа, энчи акцияла бардырыргъа боладыла, - деп ангылатады «Инград» къурулуш компанияны вице-президенти Павел Черкасов.

Артыкъ даражалы болмагъан районлада багъаланы бир 10 процентге тюшюрселе, хата жокъду. Алай андан да учуз сатылса уа, сакъ болургъа керекди.

Адамланы ипотекамы огъесе фатарны хаух алыпмы жашагъан игирекди, деген соруу да сагъайтады. Былайда ипотека жанлы талай оюм барды. Бек башы уа, сиз кесигизни юйюгюзге тёлейсиз. Башхача айтханда, ахчагъызны бош затлагъа жоймай, банкга кесигизни фатарыгъызгъа тёлерге элтип турлукъсуз. Алай кредит алыргъа ашыкъмагъыз. Кёбюсюнде хаух юйде жашау хайырлыракъ болуучуду.

Ипотеканы алгъанда банкга артыкъ ахча тёленмей къалмайды. Сёз ючюн, 3-миллионлукъ кредитни 12 процентге 15 жылгъа берселе, сиз банкга 6,4 миллион къайтарлыкъсыз. Аладан 3,4 миллиону – процентледиле. Борчха 1,5 миллион алсагъыз, артха кредит организациягъа 1,7 миллонну артыкъ берликсиз. Ол а аз ахча тюйюлдю! Ишигизден къайсы такъыйкъада да бош къалыргъа, файдагъыз азайыргъа боллукъду. Ол заманда уа не бла тёлериксиз? Хау, банкла кредитни тёлеуню болжалын создурурча кредит каникулла берирге айтадыла. Алай аллай солууну ала жангыз да жууукъ заманда файда этип башларыкъларына шагъатлыкълары болгъанлагъа бередиле. Сора, борчну да, анга къарамай, къайтарыргъа керек боллукъду.

Фатарланы багъалары тюшеди. Алай эсе уа, тёлеялмай къалып, ипотекагъа алгъан юйюгюзню сатаргъа умут этсегиз, алгъыннгы багъасын чыгъаралмай къалырсыз деген къоркъуу барды.

Хаух алыннган фатардан кесигизге тап заманда чыгъып кетерге эркинсиз. Ипотеканы уа бек  аздан 10 жылны тёлеп турлукъсуз. Сора, хаух алгъанда, учузурагъын табып, ары да кёчаллыкъсыз. Ипотекагъа алыннган юйню уа алай алышаллыкъ тюйюлсюз.