Тамблабыз кесибизни къолубузда болгъанын унутмайыкъ

Бюгюнлюкде миллетибизни  къайгъы этдирген шартладан бири аны саны аз бола баргъаныды. Ол жарсыулу болумну бир ненча сылтауу барды дерге боллукъду. Бек биринчиси - жыл санлары 30-дан атлагъан жаш адамланы юйюрленирге сюймегенлери. Ол а не бла байламлыды? Мен оюм этгенден, ол чакъгъа жетгенле оюмлула, хар атламларын сюзгенле, 20-жыллыкъла бла тенглешдиргенде, аягъы юслеринде бир кесек таукел сюелгенледиле.

Юйюр жашау къураргъа да ала кеслерине ушашланы излейдиле. Аладан бираз да эниш болгъаннга бурулуп да къарамайдыла. Ишлерин, бир-бирде уа эркинликлерин да тас этерге къоркъадыла. Сёзсюз, бюгюнлюкде ол затла бары да магъаналыдыла.  Алай аны бла байламлы жашауну башха бетлерин да унутургъа керек тюйюлдю.

Къоншу миллетледе да бардыла аллай сылтаула. Алай биз, малкъарлыла, алагъа аз да эриширге керек тюйюлбюз. Бизге кимден да кеси халкъыбыз бла байламлы хал магъаналыды.

Аны себепли бюгюннгю кюнде эллерибизде адам санына къошулуу, юйюрле къурау къалайды, ёлгенлеми, туугъанламы асламдыла деген соруу бла биз таулу районладан бла элледен былтыргъа эм быйылны биринчи жарымына шартланы  жыйгъанбыз. Бизни сорууларыбызгъа эллерибизни таматаларыны 99 проценти,  жууаплы кёзден къарап, керекли информацияны терк тапдыргъандыла.

Алай, жарсыугъа, аллай ангылаулукъну биз Тёбен Чегем элни администрациясындан табалмагъанбыз. Ала районну ЗАГС бёлюмюне сёлешигиз деп къойгъандыла. Алай анда да: «Бизни аллай информация берирге эркинлигибиз жокъду»,- деген сылтау бла болушургъа унамагъандыла.

Ол болум бла дагъыда Яникой бла Каменка элле бла байламлы бир къауум шартны къурашдыралмай къалгъанбыз. Мен ангылагъандан, ол жаланда адам кеси ишин билмегени эм аны бла байламлы жумушлагъа жууапсыз кёзден къарагъаныны белгисиди.

Былайда энчи ыразылыгъыбызны Элбрус эм Черек районланы ЗАГС бёлюмлерини таматалары Акъайланы Людмилагъа бла Жаболаны Марийкагъа билдирирге сюебиз. Тилегибизге энчи эс бёлюп, бу тема бла байламлы кеслерини жарсыуларын да айтып болушхандыла. Элбрус тау  район болгъаны себепли андан эсепле бирикдирилип берилгендиле.

Хасаниядан бла Акъ-Суудан да юйюр къурауну юсюнден тарихлени алыр онг болмагъанды. Нек дегенде ала шахар округга киредиле эм, республиканы ара ЗАГС-ны  специалисти билдиргеннге кёре, энчи бу эллени юсюнден информация алада жокъду.

Жарсыугъа, жыл жарымгъа бир той да ётмеген эллерибиз да бардыла. Ол а, сёзсюз, сагъышландырырча болумду.

Ёлюм эм сабий туугъан шартла бла байламлы хал да бир-бир эллерибизде жарсытырчады. Яникой эм Каменка элледе бу жаны бла хал бек осалды. Быйыл жарым жылны ичинде ауушханланы саны былтыр сау жылгъа кетгенлени санына жете келеди. Къысхасын айтханда, къууанырча шартла аздыла. Бу халда барса иш, 20 жылдан халкъны саны эки кереге азайыргъа къоркъуу  барды.

Материалны хазырлай, жамауатыбызда белгили адамларыбызны бир къауумуну да оюмларын билгенме. Эр кишиле атларын билдирмезими тилегендиле. Ала айтханнга кёре, халкъны санын жаланда жашларыбыз экишер къатын алсала кёбейтирге боллукъду. Бирле 40 жылларына дери юйдегили болургъа да излемейдиле, башхала уа экисин алып тутаргъа да угъай демейдиле. Былайда тиширыуланы бир-бирлери да ол затны тюзге санагъанларын букъдурмай эдиле. 

Болсада бу амал тёре  тюйюлдю эм аны сингдирген бек къыйын боллукъду. Бютюнда ол затха абадан къауум аны дурус кёрмейди. Къызлары эрге барыргъа сюйселе да, экинчиле болургъа аланы 90 проценти унамазлыкълары хакъды. Алайды да, сагъышландырыр, миллет даражада сюзер жарсыуубуз кюзгюдеча кёрюнюпдю.