Адам жаратылгъандан бери да къушланы бир-бир тюрлюлери анга къуллукъ этип келедиле. Кеслери да (бала заманларында къолгъа тюшселе) иесине терк юйренедиле. Андан сора да, къудуретде тазалыкъны тутууда бек уллу магъаналары болгъан къанатлыладыла. Сёз ючюн, мыллыкчы къушла жугъуучу аурууладан ауруп неда башха сылтау бла ёлюп къалгъан, алай бла аурууну жайылыууна себеплик этерик мыллыкланы ашайдыла. Аны ючюн айтадыла ол къушлагъа табийгъатны санитарлары деп.

Бюгюнлюкде жашларыбыз бла къызларыбыз республикабызда, андан тышында да вузларыбызда окъуй, жетишимли бола, кеслерини, миллетлерини атларын да махтау  бла айтдыра келгенлери барыбызны да къууандырады, не  букъдурлугъу барды, ёхтемлендирген да этеди. Бусагъатда ёсюп келгенле жашау алагъа берген  онгланы хайырлана билгенлери да кёллендиреди. Нек дегенде къайсы халкъны да тамблагъы кюню, ышанмакълыгъы да – ол аны бюгюннгю жаш тёлюсюдю.

Нальчикде «Антарес» чыгъармачылыкъ, спорт, билим эм илму жаны бла   хунерли сабийлени арасында жетинчи классда окъугъанлагъа робототехникадан жангы билим бериу программа бардырылады.

Кирпиле балаларын сют бла ёсдюрген къауумдандыла, эки юйюрге юлешинедиле, керти кирпилеге бла гимнури деген кирпилеге (гылыу кирпиле). Жерине кёре жиляны дегенча, жашагъан жерлерине кёре кирпилени жыйырма тюрлюсю болады. Быдырындан бла гумхотундан къалгъан териси ийнеле бла жабылыпды. Къышны мыртыскы жукъу бла ётдюреди.

 Ахшыладан юлгю ала

Черкесланы Ахматны уллу юйюрюнде ёсген къызчыкъны гитчелигинден окъуна билимге тартылгъаны кёзге туура эди. Къыйын жыллада, хар ким да сабийлерин школгъа тийишдирип да къоялмагъан кезиуде, Жаннетни атасы аланы  жетисин да окъутургъа къолундан  келгенича кюрешгенди.

 Бобр дунияны башында бек  сейирлик, акъыллы жаныуарладан бириди десек, ётюрюк айтырыкъ тюйюлбюз. Балаларын сют бла ёсдюрген кемириучю жаныуарды. Европаны, Азияны, Север Американы агъач ичлери бла саркъгъан череклени, кёллени жагъаларында колонияла болуп жашау этедиле. Къуйрукълары бла санасанг, узунлукълары метр чакълы бир болады. Ауурлукълары 30 килограммгъа дери жетгенлери да бардыла. Терилери бек багъалыгъа саналадыла. Аны ючюн XX ёмюрде Россейде бобрланы толусунлай къырып чыкъгъандыла  дерге боллукъду, ахырында, тышындан келтирип жайгъандыла.

  Адам дуниягъа жаратылгъандан бери да кийик хайыуанланы къолгъа юйретирге, алай бла кесин бек татымлы эм адамны чархына керекли аш эт эм сют бла жалчытыргъа итиннгенди. Гаммешле эм башха тууарла алай бла жуууахандыла адамгъа. Шёндю дуниягъа кенг жайылгъан тууарла тур деген, шёндюлеге уа дуния башында бири да къалмай тюп болуп кетген, Европада, Азияда, Север Америкада, Гитче Азияда жашау этген кийик гаммешден жайылгъандыла.

Малкъарлылада аламат нарт сёз барды: «Жерине кёре жиляны», -деп. Хар континентни, аны къой, хар регионну окъуна башха континентледе, регионлада, таулада, жерледе болмагъан башха тюрлю жаныуарлары, къанатлылары бардыла. Африкада, Юг Америкада, Индияда, Цейлонда, Къытайны юг жанында болгъан жаныуарла север жанындагъы къыраллада тюбемейдиле. Къынатлыланы юслеринден айтханда да,  алайды. “Кёчгюнчю” къанатлыланы эсге алмасакъ, Океанияны къанатлылары уа Юг эм Север Америкалада, Африкада, Европада эм Азияда тюбеген къанатлыладан эсе башхаладыла кёрюмдюлери, тюрсюнлери бла да.

Тюз жолдан тайыу, белгилисича, аманлыкъ этиудю. Аманлыкъла уа кёп тюрлюдюле. Мурдарлыкъ этиуден башлап, тонау, урлау, тюйюшюу, хыйлалыкъ этиу дегенча ишлеге къатышыугъа дери да, ала огъурсузлукъгъа, кюйсюзлюкге жол сала, жамауат жашауну тынчлыгъын аладыла. Башхасын къойсакъ окъуна, ала киши ырысхысына сугъанакълыкъ этип, урлап, тонап, адамланы арасында ётюрюк сёз жюрютюп, биреуден биреуге тил этип, къаллай уллу жюрек къыйынлыкъ туудурадыла гюняхсыз инсанланы жанларына. Сёз ючюн, биреу жууугъуна, къоншусуна, тенгине алай бла жюрек къыйынлыкъ сала эсе, ол уллу аманлыкъды.

Къуу, юзмезли тюзле бир кишини да къууандырлыкъ тюйюлдюле, кёлюн да кётюрлюк тюйюлдюле. Тереги, чырпысы болмагъан, кюн кюйдюрген, желле къурутхан ачы кырдыклы сары тюзледе жашау этерге бек къыйынды. Болсада аллай тюзледе да жашау этерге юйреннген адамла бардыла: ала малчыла эм уучуладыла. Череги, кёлю аз болгъан, жаз башында бла кюз артында болмаса жерге мылы тюшмеген бу саргъыл тюзледе да кёп тюрлю жаныуарла, кьанатлыла, жилянла, кеселкеле, гылыула бла чычханла, башха кемириучю жаныуарчыкъла, алагъа аш болгъан къурт-къумурсхала аздыла