«Сабийлени юйретирден алгъа, тренер кеси да приёмланы уста эте билирге керекди»

Таэквондодан тренер Дадуланы Азамат Нальчикденди, Къабарты-Малкъар къырал университетни Физкультура эм спорт факультетин тауусханды. Ол 100 килограмм ауурлукъ къауумда сермешеди, тренер болуп, сабийлени, абаданланы да юйретеди.

Спорт бла Даду улу 5 жылындан бери кюрешеди, бек алгъа теннисге баргъанды. Бешинчи классха кёчгенинде, школгъа таэквондону АTF тюрлюсюнден тренер Анзор Мурзабеков келеди. Ол таэквондону тёрели тюрлюсюдю, анда адамны башына, чархына да къолла бла, аякъла бла да урургъа жарайды. Жылдан аз заманны жарау этгенден сора тренер башха жерге кетгени себепли, башха юйретиучюню излерге тюшеди. Азамат сабийлени эм жаш тёлюню чыгъармачылыкъ мекямында Юрий Канны табады. Аны къолунда юйрене, 15 жылы толгъанында Москвада Россейни биринчилигине къатышады. Анда энчи техника дисциплинада эришгенди, анда бийикге секирип къангаланы уруп сындырыргъа керекди. Бу биринчиликде кюмюш майдалны да къытып, спортну устасына кандидатны нормативин толтурады эм спортну бу тюрлюсюнден Россейни эм иги он гёжефини санына киреди.

Андан сора эки жылдан Пётрны ачыкъ кубогуна атланады. Европаны чемпионатыны аллында бардырылгъаны себепли анга уллу магъана берилгенди, анга 13 къыралдан спортчула къатышхандыла. Юрий Дмитриевич Азаматны энчи зачётха салыргъа унамай, команда эришиуге ийгенди. Анда бешеулен болгъандыла, аладан жангыз Даду улу хорлаялгъан эди. Тренериме мени энчи зачётха нек салмагъанса дегенлеринде, ол Азамат сермеше билмейди деп къойгъан эди, деп эсгереди ол. Тренерини ол сёзлери кёлюне тийип, бютюн жетишимли болургъа итинеди.

Бу болум анга эс жыяргъа, тутхан иши бла бютюн къаты кюреширге кёллендиргенди. «Ол былай этгенине алыкъа сокъуранырыкъды, алыкъа мени юсюмден эшитирикди», - деп ант этеди. Андан сора Беппайланы Илияс юйретип тебирейди. Аны башчылыгъында СКФО-да хорлап, жыйымдыкъ командагъа да киреди.

Таэквондону олимпиада тюрлюсюню тёрели тюрлюсюне ушамайды, анда экипировка башхады. Аланы экисинде да спортчу башына шлем киеди, алай ВТФ-да чархына чып тюшюуден сакъларча къалынлыгъы 1,5 сантиметрге жетген жилет да бериледи. Сора, анда къол къапла бек къалынладыла. Аякълагъа футла кийиледиле. Жилетни да, футылени да электрон системалары барды. Ол эришгенде, спортчула бир бирлерин къаллай бир ургъанларын эсеплеп, блютуф бла компьютерге иеди, ол а таблода очколаны жазады. Рефери къыйын приёмну хайырлансанг, компьютер салгъаннга дагъыда бир балл къошадыла.

  ГТФ-да жетишимли бола келип, Азамат олимпиада тюрлюсюне кёчеди.  Уллу ауурлукъ къауумлада эришгенле, кёбюсюнде, жерлеринде артыкъ тепмей, бир тап кезиучюкню марап турадыла, бир бирни нокаутха ашырыргъа кюрешедиле. Алай Азаматны сермешгени арталлыда алай тюйюлдю: бурула келип, секирип урады, сермешигизге къарагъан бек сейирди.

Тренерлик ишинде да ол сабийден бир тюрлю приёмну этерин излегенден алгъа аны кеси этип кёргюзтюрге кереклиге санайды. «Кесим этмегенни башхаладан да излерик тюйюлме. Нек дегеде адамгъа кёзю бла кёрмеген затын къайтаргъан къыйынды. Бир кере алагъа таэвондочу къолу бла бир ургъаны бла алты къошунну сындыраллыгъын айтама. Аны эшитгенлей: «Сиз а алай эталлыкъмысыз?» -  деп тохтайдыла. Кёргюзтдюм (кюледи). Башха кере таэквондочу секирип аягъы бла баскетбол сеткагъа жеталлыгъын билдиреме, аны да кёргюзтюрге тюшген эди. Сабийлеге ол сейирди, сора тренерлери аллай упражненияланы этгенин кёрселе, ала анга ушаргъа сюедиле, итиниулюклери да ёседи. Тренер сохтасына юлгю, тамата къарындашы болургъа тийишлиди», - дейди ол.

  Азамат, усталыгъын Тайландда да ёсдюргенди. Ары юйюр жашауу бла байламлы баргъанды. Юйдегили 22 жылында болгъанма, юй бийчеси Бэлланы бир таныгъанындан сора чакъыргъанды. Бир-бирлерин «Грушевая роща» лагерьде ишде кёрген эдиле, къыз бир айдан Тайландха кетеригин билдиреди. Артда аны табалмам деп къоркъуп, Азамат, ол кетип къалгъынчы, юйюр къураргъа чакъырады. Ол да угъай демейди. Ата-анасы ыразылыкъларын бергенден сора юйюр къурагъанбыз. «Манга баш жерде юйюрюмдю. Хар бош такъыйкъамы, тенгле бла анда-мында айлана турмай, ала бла ётдюрюрге кюрешеме. Юч къызчыгъыбыз да барды: Ассоль, Аурелия, Айлин. Юй бийчем къыйын, ишекли болгъан кезиулеримде кёл этдиреди, болушады. Тайландха да бирге баргъанбыз, анда  сегиз айны жашагъанбыз», - дейди Азамат.

 Анда излей кетип таэквондодан «Хансу» клубну табады, анда тренер дунияны кубогун къытхан 5-чи данны алгъан Жан Пьер Бери юйрете эди. Аны бла тюбешгенинде Азамат къара бел бауу бла эди. Жан Пьер Бери аны тешдиреди, анга тийишли болгъанынгы манга кёргюзтсенг къайтарырма деп. Эки ыйыкъдан Тайландны патчахы Рама тогъузунчуну къызыны тёрели кубогунда 15:5 эсеп бла хорлагъанындан сора, бел бауун къайтарады, экинчи данны да береди. Биринчи къызлары тууар заманнга жаш юйюр республикагъа къайтады. Бир кесекден тренери академияда бир кесекни ишлерге чакъырады, анда Азамат корейли тренер Со устагъа тюбейди. Анда ючюнчю даннга экзаменни жетишимли береди. Ол Кореягъа таэквондону дуния штаб-квартирасына кесини устасы Куккивоннга баргъанда артха эки ыйыкъдан Азаматха аты бла тукъуму корейча жазылгъан къара бел бауну саугъалагъан эди.

Даду улу Россейден башха жерде жашаргъа умут этмейди: «Къайсы тыш къыралда да сен къонакъса», - дейди, туугъан жерин багъалайды.