Туризмни айнытыугъа алланып

Кёп болмай Къабарты-Малкъар къырал университетде  «Регионда маданият-жарыкъландырыу эм саулукъну кючлеу  туризмни  проблемасы эм къыйматлыгъы»  темагъа жораланып.  регионла аралы илму-практика конференция болгъанды, - деп билдириледи вузну  пресс-службасындан.

 Форумгъа очно эм заочно халда КъМР-ни парламентини депутаты  Сафарби Шхагапсоев, культура министри  Мухадин Кумахов, Къырал Думаны эксперти   Юрий Ушанов,  миллет музейни директору  Феликс Наков,  белгили блогер Аслан Мазукабзов, Пятигорск шахарда «Шимал-Кавказ федерал университетни» илму эм инновацияла жаны бла таматасыны орунбасары Арушан Вартумян, халкъла аралы черкес ассоциацияны таматасы, КъМКъУ-ну попечитель  советини келечиси Хаути Сохроков, преподавательле эм   студентле къатышхандыла.

Жыйылыуну ача, КъМКъУ-ну  илму-излем иш жаны бла проректору Светлана Хаширова сёлешгенди.   Ол Россейни Правительствосу  салгъан къыйматлы борчладан бирине  маданият-жарыкъландырыу эм саулукъгъа багъыу бёлюмле бла комплексде    ич туризмни айнытыу болгъанын да  билдиргенди. Аны бла байламлы университетни   «Приоритет 2030» проектини чеклеринде   «Къабарты-Малкъар – курортла бла туризмни жери: саулукъгъа багъыуну жангы амалы,  реабилитация эм медицина туризм» программа да киргенин  къошханды. 

- Туризмни айнытырча КъМКъУ-ну мурдорунда эксперт-аналитика майданны къураргъа,  проектле  бла программаланы бардырыргъа болушурча  онг барды.   Бюгюннгю  тюбешиу бу жаны бла жетишимли ишлерча,  министерствола бла ведомстволаны эм  университетлени  биригирге излегенлерин  кёргюзтеди.   Аны себепли  туризм  бёлюмге тийишли кадрла хазырларча эм жангы технологияланы эм амалланы  сингдирирча онгланы   сюзерге керекди,- дегеди  Светлана Хаширова.

КъМКъУ-ну ректоруну кенгешчиси, университетни тири айнытыу арасыны таматасы Мурат  Уметов  билдиргеннге кёре, республикада жашагъан  миллетлени  маданиятларын, тиллерин эм адетлерин  сакъларгъа эм эл жерлени айнытыргъа себеплик этерик бёлюмледен бирлери - ол  этнография эм эл туризм бёлюмледиле. 

Къабарты-Малкъарда туристле аслам жокъларгъа боллукъ жангы жерлени юсюнден айта,  ол  Алим Слоновну  «Тлепш» деген 19 ёмюрде ишленнген адыгланы тёрели жашау журтларыны проектин  къыйматлыгъа санагъанды.  Аны хайыры бла жаш адамла бла сабийле  миллет маданиятны энчилиги бла  шагъырейленирге  онг табарыкъдыла. 

Андан сора да, Мурат Уметов   этнокультура  кодну  адамны саулугъуна уллу магъанасы болгъанын,  семириу, къан басымы тюрлениу, диабет, онкология дегенча ауруула  тёрели жашауну бузулгъанындан болгъанын эсгертгенди. Ол оюмгъа   Битеудуния саулукъ сакълау организацияны эсеплери да шагъат этедиле. Сёз ючюн ала  адамны саулугъуну качествосуна элли процент чакълы бирде аны жашау болумундан къуралгъанын эртте айтхандыла. 

Профессор миллет кийимни, бел бауну да саулукъну  кючлерге себеплик этгенлерин, санларын  субайлыкъда  тутаргъа болушханларын  эм башха иги кесек  къошумчулукъ этгенлерин юлгюге келтиргенди. 

КъМКъУ-ну орус эм тыш къырал маданиятыны бёлюмюню таматасы,  филология илмуланы доктору, профессор Кучукланы Зухура да  «Вертикаль как онтологический код кавказских горцев» ишини юсюнден доклад эте,  адамланы жашаулары бла  ич дуниялары  бирге келишгенлерин, ол  материл эм ниет  маданиятдан  къуралгъанын да  айтханды.

Феликс Наков да  спелеотуризмни айнытыуну къыйматлы кёргенди.   Сёз ючюн,  адамланы шагъырейлендирир ючюн  тарыхда белгили эм белгисиз эски объектлени игилендириге,  жангыртыргъа тийишлиди. Аллай жерле уа республикада кёпдюле. 

КъМР-ни ректоруну кенгешчиси, экономика бла менеджмент кафедраны таматасы  Аксана Карашева да маданият-жарыкъландырыу туризмге бюгюнлюкде уллу сурам болгъанын, аны ючюн специалистлени хазырларгъа кереклисин сагъыннгынды.

Бусагъатда республикада маданият-тарых магъаналы 418 объект барды. Аладан 116-сы- федерал эм 302-си регион даражалыдыла.  Туристлени кёбюсю орта ёмюрлени эсгертмелеринде – эски тау элледе, бийлени къалаларында,  кешенеледе, шыякылада  эм башха жерледе болургъа сюедиле.  Аланы иги кесеги къырал бла сакъланнганладыла. 

Экспертле  «Маданият-жарыкъландырыу туризм»  кеси энчи бёлюмча ишлерге кереклисин, анга «гид экскурсовод», «гид-переводчик» дегенча кадрланы хазырларгъа, объектлени  инвентаризациясын бардырыргъа, жангы технологияланы хайырланыргъа, транспорт жумушну тамамларгъа, сейир болурча  программаланы жангыртыргъа,  клубланы,  музейлени игилендирирге эм башха шартлагъа да эс бурургъа кереклисин билдиргендиле. 

Конференцияны ахырында, эсеплени чыгъара,  специалистле, сагъынылгъан сорууланы магъаналылыкъларын белгилеп, мындан арысында да туризмни айнытырча къыйматлы проектлени хазырларгъа, бу жаны бла байламлыкъда ишлерге чакъыргъандыла.