«Информация технологияла ёкюл, врач экономист дегенча усталыкъланы урунуу рынокдан кетерип башларыкъдыла»

ITV/AxxonSoft  компания Россейде угъай, битеу дунияда да белгили фирмады, ол къоркъуусузлукъ системаланы жарашдырыу бла кюрешеди. Аны башламчысы, иеси да таулу жашды – Алтууланы Къазийни жашы Мурат.

Алай ол къуру фирмасын айнытыу бла чекленип къалмай, республикада, ол санда тау элледе, жашчыкъла бла къызчыкъла шёндюгю технологиялагъа юйренир, программистле болуп, жашауда кеслерине тийишли жер табар ючюн къолундан келгенни  этеди. Бу кюнледе уа компанияны Нальчикде офиси ачылгъанды. Ол Ногмов атлы орамда орналыпды.

Дагъыда ол меценат иш бла кюрешгени бла да белгилиди. Муратны башламчылыгъы бла сабий оюн майданла къураладыла. Оюн жерле «ITV бла бирге келир заманнга» программаны чеклеринде Кенжеде, Яникойда, Исламейде ишленнгендиле. 

«Мен программистме»

  Компания «Мен программистме» деген курсланы Къабарты-Малкъарда толтургъанлы беш жыл болады. Информация технологиялагъа юйретиу жаны бла курсла элледе да ачылгъандыла, ол санда Огъары Малкъарда да. Окъутуу хакъсызды, программа кеси да тёрт жылгъа созулупду.

Къабарты-Малкъар къырал университетни мурдорунда къуралгъан дерслеге уа 50 жаш бла къыз жюрюйдюле.  IT технологиялагъа юйренирге сюйгенлени саны республиканы ара шахарында аз тюйюлдю. Алагъа орта эсеп бла 250 адам келеди, аладан а, тестле бардырып, 50-си айырылады.  Окъутууну, экзаменлени юслеринден   «Я программист» сайтда толу билирге онг барды.

Информация технологияла, программирование жаны бла профессионал билимли адамла аз болгъанлары ючюн аланы хакълары да уллуду, деп чертеди бизни ушакъ нёгерибиз.  Шёндю уа компаниялагъа Москвада, башха шахарлада уллу хакъ излеген усталаны ишге алгъандан эсе, регионлада жаш адамланы хазырлагъан файдалыды. Быллай сынау битеу дунияда да барды.

IT келир заманны усталыгъыды

  Шёндю  Интернет артыкъда айныпды, бирле ансыз ишлерин, жашауларын да кёрмейдиле. IT келир заманны усталыгъыды дерге боллукъду, дейди бизни ушакъ нёгерибиз.   Бир 20 жыл мындан алгъа эм байлагъа банкла, машинала чыгъаргъан, нефтьни жарашдыргъан фирмала саналгъандыла.  Шёндю аланы жерлерине  Facebook, Microsoft, Apple, Coogle, Amazon, Tesla  дегенча компанияла чыкъгъандыла. Аланы иелери Билл Гейтс, Стив Джобс, Илон Маск, Джефф Безос  халкъда белгилидиле, ала фирмаларын къуру жерде башлагъандыла дерге боллукъду. Информация технологияланы хайырындан ала дунияда эм жетишимли адамланы тизмесини башындадыла.

Жарсыугъа, бизни республикадача тау элледе жаш адамланы алыкъа программирование жаны бла билимлери терен тюйюлдю, деп жарсыйды ол.  Ата-анала, алгъынча, сабийлери врачла, юристле, ёкюлле болурларын сюедиле, аланы тёрели усталыкълагъа хазырлайдыла.  Аны сылтауу халкъны оюмунда  программист къыйын усталыкъча къалгъанында да болур…

- Манга андан эсе врачны иши къыйын кёрюнеди.  Ол профессионал болур ючюн кёп затны билирге керекди. Информация технологияла, ол санда искусственный интеллект ёкюл, врач экономист дегенча усталыкъланы урунуу рынокдан кетерип башларыкъдыла. Врач аурууну шартларын бирге жыйышдырып, тинтип, адамны не зат къыйнагъанын излейди. Энчи программа къуралса уа, шартланы сюзюп, диагнозну тюз салыргъа боллукъду. Адамны бла машинаны арасында уа башхалыкъ уллуду. Врач жаланда кесини сынаууна  таянады. Программада уа битеудуния медицинада жыйышдырылгъан билимни бирикдирирге онг барды,-дейди Мурат

Искусственный интеллект   ауур, къыйын усталыкъланы алышырыкъды, адамгъа уа  чыгъармачылыкъ къаллыкъдыла. Аны ючюн шёндюгю жаш тёлюге ол жаны бла усталыкъланы сайларгъа чакъырама: журналист, программист дегенча.

  Жангы технологияла республикада артыкъ бек айнымагъанлары ючюн ачылгъанды   «Мен программистме» курс. «ЕГЭ-ни, мен акъыл этгенден, бир уллу кемчилиги барды. Сынаулада уллу балла алгъан сабийле МГУ, МФТИ дегенча белгили вузлагъа кирирге сюедиле. Алай бла ала туугъан журтларындан кетип къаладыла. Регионлада вузланы программалары  уа орталыкъ билимлери болгъан жаш адамлагъа бурулупдула. Биз бу болумну тюрлендирирге сюебиз.  Курслагъа жюрюген жашла бла къызла башха жерлеге кёчерге сюймейдиле. Кесибизге кючлю программирование школ къурасакъ, КъМКъУ-да  даражалы вузладача  окъутургъа къолдан келликди»,- дейди ол. 

«Сюймеклик анамдан келгенди»

Гаджетле болмагъан кезиуге уа информация технологиялагъа, программированиеге  сюймеклик анасы Ботталаны Мухарбийни къызы Сакинатдан келгенди. Ол программист эди. Сакинат вузну бошагъан кезиуде КъМКъУ-да биринчи компьютер келтирилгенди. Кесибизни специалистлерибиз болмагъаны себепли, ары союзну республикаларындан жаш адамланы жыйгъандыла, таулу къыз да алагъа къошулгъанды.

-   Программист боллугъума ахырда ишексиз эдим. Эсимдеди, анам ишге кете, манга задачала бергенди. Аланы этип, школгъа жыйылсам а, жууапланы эшикге салып кетгенме. Анам эшикни ачханлай аланы тюз этгеними кёрлюкдю деп. Курсларыбызгъа  жюрюген сабийле да информация технологияланы менича сюерле деп бек ышанама,-дейди Мурат.  

Халкъла аралы даражагъа чыкъгъанды

  ITV/AxxonSoft    компанияны кесини юсюнден айтханда уа, анда видеону интеллектуал  жаны бла тинтиуле бардырыладыла.  Адам кёзю бла кёргенни ангылайды – аллында не зат болгъанын, анга дери узакълыкъны, ол неге керек болгъанын, тюрсюнюн эм башха шартларын. Компания компьютерни да аллай амалы болурун жалчытады. Ол а къоркъусузлукъда  артыкъда магъаналыды.

Шёндю битеу жерледе да видеокамерала орналыпдыла, алай бир адам аланы барысына да къарап, сюзюп туралмайды. Бу жумушну энди искусственный интеллект толтурады. Биз жарашдыргъан программала видеода болгъанны тинтип, къоркъуулу болумланы  белгили этеди. Шёндю компания Россейде, ол угъай, тыш къыраллада да алчыланы санындады, анда ишлеген экспертле  битеудуния даражалы программала чыгъарадыла.  

Шёндюгю дуния терк тюрленеди,  илму алгъа уллу атламла бла барады.   Информатика технологияла уа туугъан элингден тышына кетмей, ишге даражалы компаниягъа кирирге, уллу хакъ алыргъа, аны бла бирге уа жууукъларынгы къатында жашаргъа онг бередиле. Алай сабий жетишимли болур ючюн а аны гитчелигинден ишлерге, къадалып окъургъа, китапланы сюерге юйретирге тийишлиди, деп акъыл этеди бизни ушакъ нёгерибиз.

- Сабийни окъутханда бек къыйын неди десегиз, анга билим неге керек болгъанын ангылатхан! Адам жашауда кесини жолун, жюреги сюйген усталыкъны тапса,  хайыр келтиргенин ангыласа, андан уллу насып къайда. Шёндюгю заманда усталыкъсыз, билимсиз ахырда жарамайды. Алай бизде уа къалай ёсдюредиле сабийлерин – ач тюйюлдю, кийимлери бардыла, хуржунунда телефону да башхаланыкъындан аман тюйюлдю. Аны бла юйретиу бошалып къалады, жарсыугъа,-дейди Мурат.

Алай ата-анала балаларын билимге итиндирирге керекдиле. Германия, Япония, Къытай дегенча айныгъан къыраллада сабийлени окъуугъа сюймекликде юйретедиле, ол аланы культураларына  сингнгенди. «Бизни курсла да ата-аналаны кёллендирирле, ала сабийлерине сейир, хайыр китапла окъуп, шёндюгю заманны излемлерине кёре ёсдюрюрле деп ышанама»,- дейди ушагъыбызны ахырында Алтууланы Мурат.

Тикаланы Фатима.
Поделиться: