Адам кесин игиге буюрса, кёбюрек ышарса, жашауну ачы чакъларын хорлаяллыкъды

Белгилиди, жашаугъа жарыкъ кёз бла къарагъан  юйюнде,ишинде  жумушланы да жетишимли бардырады, стресследен кесин къоруулайды, жашауда тюбеген къыйынлыкъланы тынч хорлайды неда, ауругъаны болса , терк къайтышады. Алай хар кюнюне къууанып, хар такъыйкъаны татыуун багъалай билгенле кёп жокъдула. Болсада анга юйренирге боллукъсуз, деп чертеди бизни ушакъ нёгерибиз, медицина илмуланы доктору, профессор Теммоланы Лейла.

- Врачла бла ушакъ этгенде, ала кёлсюз адамны бакъгъан бек къыйын болгъанын чертедиле.  Таулула эрттеден бери айтадыла бушуу жилягъаннга, къууанч а къууаннганнга барады деп. Алай жашау болумларынг  осал эселе, жарып къалай тургъун?

- Адам сезимлерине ие болургъа керекди. Къыйынлыкъла башынгы басханда, сынып, ууалып къалыргъа жарамайды. Хау, жилягъан да, къууаннган да этебиз. Экиси да хайырлыдыла адамгъа, хар затны ичибизде жыйып турсакъ, чархыбызгъа, жаныбызгъа да ол уллу, ауур жюкдю. 

Хау, хар бирибизге къууаныргъа, жарсыргъа, кёлсюзлюк этерге да тюшеди. Алай нени да мардасы барды. 

Къууандыргъан эмоцияла, мардаланы юслеринден айтсакъ, отуз процентни тутадыла, жарсытханла беш процентден кёп болмазгъа керекдиле. Андан кёп болса, адамны чархы къыйынлыкъланы хорлаялмай башлайды. Быллай проблемалары болгъанлагъа болушлукъ керекди: жууукъладан, психологдан, психотерапевтден. 

- Бизни халкъыбызда жангыз адамла жокъдула дерге боллукъбуз, сабийи болмаса да биреуню, тёгерегинде эгечлери, къарындашлары, жууукълары бар. Аны хайырындан хар бирибиз кюн сайын ахлуларыбыздан болушлукъ табабыз, ол кёллендиреди бизни. 

- Ол кертиси бла да алайды. Болсада  жарсыуу болгъан да кесине кёл этдирирге керекди, нек дегенде жанны да чексиз тюйюлдю къарыуу. Аз затчыкъдан да адам сёгюлюп, тозурап къалады. Былайда  бир затны энчи чертирге сюеме: болуп озгъан зат ючюн жарсымагъыз. Юйюгюз гитчемиди, огъесе уллумуду – къалай да болсун, ол сизникиди, сабийлеригиз осал къылыкълы эселе да, аталлыкъ тюйюлсюз, алай эсе, аланы жюрегигизге сыйындырыгъыз, урушхандан сора, эрий да билигиз, къарыусузлукъларын да ангылагъыз. Жашау жомакъ тюйюлдю, саусуз сабийле, фахмусузла, адепсизле да боладыла. Тёзюм, сабырлыкъ бла хорларыкъсыз хар затны да. 

- Баям, эмоцияланы  бек хайырлысы къууанч болур. 

-Ол алайды. Жашауда бек уллу къыйынлыкъгъа тюшюп тургъан кезиуюнде окъуна,  ёлюмню бла жашауну ортасында да излейди адам къууанчны, бир иги зат бусагъат болады деп сакълагъанлай турады.  Хар кимни да болады жарсыуу, къыйын кезиую да, алай  анга  къайдан эсе да къарыу чыгъып, тырнакъларгъа итинеди. 

Адам башына тюшген къыйынлыкъда  окъуна  иги жанын излерге кюрешеди. Анасы ёлген аны узун жашаууна къууанады, сабийин тас этген а, баласына къуллукъ этип жашагъанын эсгерип, кесин жапсарады.Менден насыпсыз  жокъду деп, хорлатып къойгъаннга психолог окъуна болушалмайды бир-бирде.

Къууанч  – ол  не тюрлю палахдан да къоркъмай, къарыууна, кючюне ийнаныуду.  Аны  сезиу тюзюнлей  ырысхы, къолайлыкъ бла байламлы тюйюлдю. Бир-бирде тутхан ишинде къууанмагъан неда шуёхлукъну зауукълугъун ангыламагъан адам  къоркъуулу спорт  бла байлайды жашауун. Нек дегенде аны адреналини кётюрюлюп, къууанч тыпырлы болуп, зауукълукъ сынайды. Ызы бла адам стресслеге чыдамлы болады эм жашауну толулугъун терен ангылайды. Аны себепли жюрекни къууандыргъан кезиуле не къадар кёп болсала, ол къадар игиди. 

Адам кесин не затха буюрса да, анга тюбейди деген оюмда да барды магъана. Сёз ючюн, тутхан ишимде мен сюйгенлей хар неда иги къураллыкъды  десенг, анга ийнансанг,  уруннган тынчыракъды. Аны себепли  жашауугъузда ахшы умутла толур ючюн бир талай затха юйретирге сюеме: 

Биринчиден, тёгерегигизде бола тургъан ууакъ затчыкълагъа эс буругъуз. Сёз ючюн, кюнню иги халына, эрттенликде ичген кофегизни ариу ийисине, орамда сабийни кюлгенине…  Быллай ууакъ шартлагъа бирде эс бурмай да къоябыз, алай ала бизни къууандыргъан затладыла, аны себепли алагъа къарамыгъызны тюрлендиригиз.   

Экинчиден, хар кюнден бола тургъан ишлеге эс буруу иги къылыкъды: шуёхугъуз бла тюбешиу,  эрттегили танышдан келген къагъытха ышарыу, жууап жазыу, таматадан махтау алыу, не уа  сабийигизни школда  иги окъугъаны…

Барындан да игиси уа - энчи дефтер бардырыгъыз.Жазыучу болугъуз! Автор да сиз, окъуучу да кесигиз!  Ол не бла игиди десегиз, хар кюн къалай озгъанын, анда этген гитче жетишимлеригизни окъуна жазаргъа тюзелликсиз. 

Ючюнчюден, жюрегинде ийманы болгъан  къадарына ыразы болады. Тёрт саным сауду, ашаргъа ашым, киерге кийимим, жашаргъа жерим барды деп къууанады. Бу затланы жазмасагъыз да, унутмагъанлай, ичигизден къайтара турсагъыз,  жюрекге асыуду, ол кюч-къарыу берген шауданды.   

Тёртюнчюден,  жангылычларыгъыз ючюн кеси кесигизни ашамагъыз. Жашауда аз тюрлю болмайды, жаны сау жангылгъан да этеди. Болду – кетди, заман жарагъызны сау этер, аны ючюн жюрек жауугъузну тауусмагъыз. Энтта да жангылырма деп къоркъуп, абызырамагъыз, аллындан окъуна ишни аманнга буюрмагъыз.  

Бешинчиден,  сыфатыгъызны омакълай тутаргъа юйренигиз. Адам кеси кесине бюсюресе, кёлю кётюрюледи, къууанады. Жашауугъузну тюрлендирирге сюе эсегиз, кесигизден башлагъыз!  Жангы кийим болсун, харакет болсун, башха тюйюлдю, жюрекге балхам эсе – ол керекли затды, алып кийигиз, жюрютюгюз. 

Алтынчыдан, кесигизни сюерге юйренигиз. Тутхан ишими толтурдум, муратыма жетдим деп къууаннгандан тышында, кесигизге саугъа да этерге керексиз. Сёз ючюн, тиширыуну алайыкъ. Ол сабий ёсдюреди, юй жыяды, аш этеди, ишге да жюрюйдю. Арымай-талмай жумушларын хар кюнден къайтарып этип турады, алай бир ауукъ замандан ол ишле боюнундан асханча кёрюнедиле. Къыйналады, арыйды. Жашау алай кёрюнмез ючюн кесин унутмазгъа, багъаларгъа керекди. Сёз ючюн,  къыз нёгерлери бла тюбешип, кафеде олтурса, сюйген хантын ашаса, къарыу алыр, кёз ачар.     

Жетинчиден,  эрттеден бери этерге сюйген жумушугъузну  тындырыгъыз. Не сюйгенигизни ангылап, муратыгъызгъа жетерге итинигиз. Ала къыйын жумушла да болмазла, алай къол жеталмай, заман болмай, итиннгенлей турасыз. 

Сегизинчиден, сууаплыкъ ишле этигиз. Нек дегенде адам улуну жарсыууна къулакъ салгъан, бир бирге билеклик этген, къолундан келгенича болуша билген адам - ол насыплыды. Жандауурлукъ иш адамны кесине да асыуду. Жангызлыкъ да сизни жаныгъыз бла ётер. Бек магъаналысы уа - инсандан ыразылыкъ эшитген къулакъгъа бек хычыуунду, иги ишле этген сезим а учундурады, жашау къарыу  береди. 

Тогъузунчусу,  кюлюрге тюзелигиз. Кюзгюге къарасагъыз да ышарыргъа кюрешигиз. Тёгерекдеги адамлагъа жарыкъ болугъуз, сизни бетигизден къуруда нюр тёгюлгенлей турургъа керекди.  Ышарыу – тынч ишди, алай жашау къыйынлыкъланы хорларгъа кючлю сауутду.