Тарых

Устаз жаратылгъанлы да сыйлы хунерди, жер юсюнде жашау болгъаны къадар жашарыкъ хунерди. Огъары малкъарлы устаз жашны аты, этген кишилиги да устазлагъа, аланы окъуучуларына да юлгю болгъанлай турур ёмюрлеге! Халкъыбызны эки ёхтемлиги да эсимдедиле. Кесим жашагъан къадар жюрегимде жашарыкъдыла. Алайды да, мен сизге Мухажирни юсюнден айтайым, деп жазгъанды 1990 жылда Гадийланы Ибрагим «Черек ауузуну жулдузу» деген магъаналы очеркинде. Бюгюн биз газетни бетлеринде аны эсибизге тюшюрейик.

11 январьда Къабарты-Малкъар гитлерчиледен азатланнганды.

Бизни къыралда  Экинчи Екатерина патчахны кезиуюне дери жаланда багъыр ахчала жюрюгендиле.

Байсолтанланы Алим – анамы къарындашыды. Мен аны бла бек ёхтемленеме. Алим, жерибизге душман чапханда, уллу батырлыгъын кёргюзтюп, Къабарты-Малкъарда «Совет Союзну Жигити» деген атны биринчи болуп алгъанды, 1942 жылда, 23 октябрьде. Алай бла халкъыбызны намысын бийикге кётюргенди. Халкъыны атын иги бла айтдыргъандан уллу къууанч а жокъду. 1943 жылда 23 сентябрьде уа Алим Балтий тенгизни башында кюйгенди, 23-жыллыгъында...

Бахсан ауузуна кирген жерде Андрей Васильевич Пастуховха эсгертме сюеледи. Тарыхда жюрюгеннге кёре, ол Минги тауну башына чыкъгъан биринчи оруслу адамды.

Озгъан ёмюрню аллында Москвада  «Граждан урушну тарыхы» деген рубрика бла «Тиширыула граждан урушда» деген китап басмаланнган  эди.

Алгъаракълада иш бла байламлы КъМР-ни  халкъ поэти Макытланы Сафарны юйюне баргъан эдим. Жаннетли болсун. Аны бла ушакъ этген кезиуде китапханасында чапыракъларын заман саргъалтхан эски китапчыкъны эследим. Къолума алып, къарап тебирегеними кёрюп, къонакъбайым:

Газетибиз таулу тиширыуланы къадарларын ачыкълаугъа къачан да энчи эс бёлгенди. Бюгюн сизни аллай материалладан бири бла шагъырей этерге сюебиз.

 Миллетибизни сейир эмда айтхылыкъ адамлары не заманда да болгъанларын билебиз. Аланы юслеринден толу хапар билиу уа бюгюннгю тёлюню борчуду деп, мен алай оюм этеме. Мен бюгюн хапарын айтырыкъ пелиуанладан бири уа Сарбашланы Къушуну жашы Къаншау болгъанды. Ол Чегем тарында 1774 жылда туууп 1936 жылда ауушханды. Деу къаягъа ушаш малкъарлы 162 жыл жашагъанды. Сары Къаншауну жашы Мажид да атасыны кёрюмдюсюне жетишалмагъан эсе да, 105 жылны уа ол да ашыргъан эди.

Бу кюнледе Жангы жылны байрамына хазырлана, юйюрле назы тереклерин жасайдыла.  Къаллай Жангы жыл ансыз…Биз а сизге субай назыны юсюнден хапар айтыргъа сюебиз.