Саулукъ

Медицина статистикагъа кёре, жыл сайын дунияда гриппден бла кесекледен ауругъанланы саны миллионла бла саналады. Бу аурууланы аякъ юсюнде кётюргенле аз тюйюлдюле, врачла уа алай этерге арталлыда жарамагъанын къайтарып айтадыла. Уллу кёллюлюк этиу бош кесеклени окъуна пневмониягъа, менингитге, къулакъ ауруулагъа дери жетдирирге боллукъду. Гриппден ауушханла да аз тюйюлдюле.

Къабарты-Малкъарны Перинатал арасында республиканы беш медицина организациясына: Нальчикни 1-чи, 2-чи номерли клиника больницаларына, Кёп профильли районла аралы больницагъа эм Прохладнаны стационарына   аудиторланы хазырлагъандыла. Ала учреждениялада  иш качестволу барырча къарарыкъдыла. Специалистлени Качество жаны бла миллет институтну таматасыны орунбасары Олег Швабский бардыргъанды.

Насыпха, бизни республикада жер сейирликди, мында хар зат да ёседи, «жашил жер» дерге боллукъбуз, ол а солууубузгъа, саулугъубузгъа бек игиди. Ёпкеле ёпкелемезчады хауабыз. Алай аланы саулукъларын сакълар ючюн, не зат этерге керекбиз? Аны юсюнден Огъары Малкъарны больницасыны баш врачы Чаналаны Аслижан бла ушакъ этгенбиз.

- Аслижан, ёпке ауруула кёп тюбеймидиле?

Не сейир, адам бир – бирде къарт болгъунчу окъуна, мыйысы уа «къартайып», жаш замандача ишлеялмай тохтайды. Ол алай нек болады? Терк сагъыш этерге, хар затны да бир эшитгенлей, ангыларгъа барыбыз да сюебиз, «энтта да бир къайтарчы» демегенлей ушакъ нёгеребизге. Башыбыз сагъатлача ишлер ючюн не зат этерге керекди? Аны юсюнден нейрохирург Чомартланы Арсен бла ушакъ этгенбиз. 

Тёлюден тёлюге семизле кёпден кёп болуп нек барадыла? Сабийни артыкъ ауурлугъу бар эсе у, не зат этерге керекди? Аны юсюнден педиатр Улбашланы Лейля бла ушакъ этгенбиз.

Ахыр жыйырма жылны ичинде Кърым безгек битеу Юг эм Шимал Кавказ федеральный округлада бек къоркъуулу аурууладан бирине саналады.

«Заман» газетни бетлеринде наркоманиягъа къажау материалла терк-терк  басмаланадыла, нек дегенде ол бюгюнлюкде бек къыйын проблемаладан бириди. 

Бир ауруулары да болмай, алай а сыртлары къыйнап тургъанла аз тюйюлдюле. Ол нек болады алай? Аны юсюнден Ново-Ивановское элни амбулаториясыны врачы Магрелланы Келимат бла ушакъ этгенбиз.

«Ол кесини ишин уста билген адамды деселе, анга сукъланырыгъынг окъуна келеди. Аллайла уа, насыпха, арабызда  аз тюйюлдюле. Ала  чемерликлерин, акъылларын жаланда кеслери хайырланып къалмай, ол байлыкълары бла къатларындагъыланы, алларына ышанып келгенлени да къууандырадыла. 

Аракъыдан айырылалмагъанла, алай не наркологга, не башха врачха барып кёрюнмеген адамла асламдыла. Кюн сайын 50 миллилитр аракъы ичгенле бардыла. Бир айдан сора аланы бауурларыны халын тинтгенде, адам акъны мардадан кёп тартханын ачыкъланырыкъды. Бусагъатда аллайланы саны 30 процентди. Бек алгъа, ичгичилени бу къаууму бла ишлерге, аланы табып болушургъа керекди. Алагъа башхача «тынч ичгичиле» дейдиле.