Уруннган ата-аналагъа къаллай къырал тёлеуле этиледиле

«Сабийлери  болгъан инсанлагъа къырал тёлеулени юсюнден» федерал законда Россейде юйюрлеге болушлукъну жорукълары  тохташдыргъандыла. Болсада анга кезиуден-кезиуге тюзетиуле бла тюрлениуле кийириледиле, жашауну излемлерине тийишлиликде. Бу къысха статьяда уа уруннган ата-аналагъа быйыл къаллай тёлеуле берилгенлерини юсюнден айтыргъа сюебиз.

Туугъанда тёлеуле

Сабий туугъан кезиуде  къырал тёлеуле бериледиле - юйюрню къолайлыгъына, атаны, ананы файдаларына къарамай. Бу пособияны  Россейни инсанлары алыргъа эркиндиле,  ала дайым да къыралда жашай эселе. Ата, ана да ишлей эселе, ахча  ананы атына салынады.  Эр бла юй бийче айырылгъан кезиуде уа тёлеуле сабий ким бла жашай эсе, анга салынадыла.

  Сабийден ауругъан тиширыугъа себеплик

 Тиширыу сабийден ауруп, ишден солуугъа кетген кезиуде анга декрет тёлеуле этиледиле. Аны къалай санайдыла дегенде, эки жылны ичинде тиширыуну файдасы бирге къошулуп, кюнлени санына юлешинеди. Ызы бла   тарихле  декрет солуу кезиуню кюнлерине кереленедиле.   Бу тёлеулени бир жерде да ишлемеген тиширыула алыргъа да эркиндиле – предприятияда адамланы санын къысхартыугъа тюшюп,   иш бла жалчытыу  арада эсепге тургъан эсе.

Къолайсыз  юйюрлеге болушлукъ

 Къыралда къолайсыз юйюрлеге къырал себепликни низамы женгиллетилип, бирикдирилген  тёлеуле  кийирилгендиле. Аны болумлары РФ-ни Правительствосу 2022 жылда 16 декабрьде чыгъаргъан 2330 номерли бегимде белгиленипдиле. Тёлеуле сабийден ауругъан тиширыу эсепге ал кезиуде тургъан кезиуде бериледиле.

 Бу къырал болушлукъ да РФ-ни инсанларына этиледи. Юйюрню файдасы, хар келечисине юлешгенде, къыралда жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчемине жетмегенлеге бериледи ахча. Аны бла бирге юйюрню ырысхысына да бурулады эс, бу жаны бла излемле  правительстволу бегимде жазылыпдыла.

 Тёлеуню ёлчеми хар юйюрню къолайлыгъына кёре тергеледи, ол регионда жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми тенгли  неда аны  жартысы, 75 процентине жетерге  боллукъду. 

Жыл бла жарымгъа дери

 Жыл бла жарым толмагъан сабийге да тёленеди ахча. Аны ата-ана,  осуйлукъ этген адам неда сабийге къарагъан башха жууугъу алыргъа эркинди. Бу жаны бла себепликни уруннган инсан  алыргъа боллукъдула: ол толу кюнню ишлемей эсе  неда ставканы бир бёлюмю тёленнген кезиуде.  Айлыкъны да, пособияны да толусунлай алыргъа онг жокъду.

Юйюрню къолайлыгъына да къаралады. Анга излемле  бирикдирилген сабий пособиядачадыла.  Юйюрде жыл бла жарым толмагъан эки неда андан кёп сабий болгъан кезиуде тёлеулени хар бирине   алыргъа жарарыкъды. Жаланда юйюрню   башха къырал себепликге эркинлиги бар эсе, аладан бирин сайларгъа тюшерикди.

  Аскерчилени юйюрлери

 Призыв бла аскерде къуллукъ этген инсанла сабийлерине ай сайын тёлеулени алыргъа боллукъдула. Ахча ата-ана аскер усталыкъны алгъан кезиуде да бериледи (биринчи курсда окъугъанлагъа). Тёлеуле сабийни анасына жазыладыла, ата аскерде къуллукъ этген кезиуге.

Быйыл аны ёлчеми 15 548 сомгъа жетеди. Аны сабий туугъандан, юч жылгъа дери алыргъа боллукъду.

 Аналыкъ капиталдан тёлеуле

 Къыралда аналыкъ капиталны программасы андан ары ишлейди. Алай керек болгъан кезиуде андан ай сайын тёлеуле этилирге боллукъдула. Аны ёлчеми регионда сабийге жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчеми тенгли боллукъду. Жаланда пособие бюджетден этилмегенин, ахча аналыкъ капиталдан алыннганын эсде тутаргъа керекди.

Быйыл аналыкъ капиталны ахчасы кёбейтилгенин айтырчады. Юйюрде биринчи сабийге ол 586 946 сомгъа жетдирилгенди. Экинчи балагъа уа андан да кёп – 775 628 сом. Алай юйюр биринчи сабий ючюн тёлеулени алгъан эсе, экинчисине къошакъ халда 188 681 сом бёлюнеди. Бу низам быйыл февральда киргенди кючюне.

 Башында айта келген къырал болушлукъну Госуслуги порталда жарашдырыргъа боллукъду. Дагъыда  ол жаны бла мадарланы Россейни Социал фондуну бёлюмлеринде, МФЦ-да да толтурургъа онг барды.

Тикаланы Фатима хазырлагъанды.
Поделиться: