Унутулгъан китап

Болгъан хапар

Аминат бла  Азрет юйюр къурагъанлы эки жыл болгъанды. Алыкъа сабийчиклери да жокъду. Экиси да  чюйютлю къарт ыннаны юйюне кёчюп, фатарда  жашайдыла, ол а, атлаялмагъаны себепли, къызында турады. Юй эски болса да, Аминат ичин акълап, эшигин, терезесин, полун да бояп   жылтыратды. Келтирген керегини хар затын жерлерин тапдырды.

Аминат арбазны да, жаз башында юй аллында гюлле салып, балли, алма  терекчиклени да тюплерин  къазып, акълап, омакъ этди. Бийик  эски къабакъ эшикден жангыз бир ачхычлары барды. Азрет ишден алгъаракъ, Аминат а тюкеннге, базаргъа къайта кечирек  келгени себепли,  ачхычны Азрет жюрютеди. Бирде тиширыу  ишден келсе, жыйылып тургъан юйю башха  адамны  къолу тийгенча болгъанын эслейди. Чайникни сууу сууумай, кёп болмай, чай ичилгенча… Чёмючле Аминат жуугъанча кирсиз жууулмай, кирлирек  къалгъанча… Жатхан орунда да  адам аунап, акъ жастыкъ аулары ариу, кесини къолу бла жайылмагъанча кёрюне турдула. Бирде  уа Аминат сюймеучю конфет коробка ачылып, жартысы ашалып…. Суу сюймеген гюллеге уа  ким эсе да суу къуюп тура эди. Тёзюмю къуруп, чюйютлю ыннаны къызына: «Жукъ алыргъа ишми киргененг? » - деп соргъанында, ол: «Жангыз бир ачхыч бар эди, аны сизге берген эдим. Мен юй ичинде жукъ къоймай кетгеними билесе. Анда мен алыр, салыр зат жокъду», - деп, сейир окъуна этди.

Аминат энди  юйде кеси къалыргъа къоркъгъан окъуна этеди. Эри ата юйюне кетсе, ол да анасына келип къалады. Эри да анга ыразы болгъанын ангылады. Бирде юйде  болмагъан жангы китап орундукъ юсюнде атылып тура эди. Аминат бусагъатда эри келтирген сунуп: « О! Мен да окъурукъма», – деп,  китапны  къолуна алгъанлай, ичинден биргелерине  ишлеген,  кесин женгил жюрютген  ариу сары шинли тиширыуну сураты тюшдю. Азрет абызырап: «Мен кимден эсе да окъургъа алгъан китапды. Иесине къайтарыргъа керекди», – деп, китапны юй бийчесинден сермеп алгъанына  ол ёпкелеген окъуна этди.

Халны  билип тургъан, айланнган эте болур  деген анасына Аминат нек эсе да: «Хоу  бир да,  анам. Ол ахырда айланырыкъ киши тюйюлдю», - деп,  хапарны башхагъа буруп къойду.

Бирде уа келселе,  эки чагъыр жугъу чёмюшчюк терезе юсюнде тургъанларына Аминат сейир этди: «Сен да юйде турмай, мен да чюйютлю ыннаны юйюн сакъларгъа къоркъгъан этеме. Туралмай эсенг, юйюнге къайт. Мен да юйюме къайтайым», - деди. Азрет,  иймене кетип: «Кишиге билдирме,  маржа, уллу къаугъа боллукъду. Биз кёчгенли ачхычланы тилеп, Азамат  айланнган къатынын бери келтиреди. Биз ишге, элге кетсек да, бизде  аны бла къалыучуду», – деди. Аминатны эсине орундукъда  унутулугъан китап, аны  ичинде саякъ тиширыуну сураты тюшдю, ала юйюне нек тюшгенни да энди ангылады. Кирсиз къурагъан юйюне, нек эсе да кирлиги  келмегенин, тынчлыкъсыз жукълагъанын да энди ангылады.

Азамат а Аминатдан келинлик намыс излеучю, Аминатны къайын анасыны къысха жууугъу эди. Азамат: «Шёндю городской келинле адетле, тёрелеми биледиле? Таматалагъа намысмы эталлыкъдыла?» – деп, гынттылы, ауузлу къатыны да анга къатыкъ бола, жууап къайтармагъаны иги кёрюнюп, жууукъ, тенг да жыйылгъан жерде, жангы келин болгъан Аминатны уялтып, намыс- адеп излеучюдюле. Азаматны къатыны эрини «намыслы, адепли» ишлерин эшитгенлей, юч сабийине да къарамай, эл хапарлыкъ, сюдлюк, жоллукъ этип,  эрин  юйюнден  къыстарыкъ эди.

Алай  Аминат нек эсе да дагъыда тиширыугъа бек эриди. Юй Азаматны къатыныны юйю болгъанлыкъгъа, сабийле  уа экисиникиле да  эдиле. Юйюрню дерт тил этип чачаргъа сюймеди. Тюз туугъан анасына окъуна жукъ билдирмеди. Азаматха да эри билдирген болур эди. Аминат да анга келин намысын бузмады. Кесини эм юй намысын кётюрмеген эр кишисинден а Аминатны ол кюн окъуна кёлю чыкъды.

Къочхарланы Лиза.
Поделиться: