Тиширыуну таркъаймаз насыбы

Бизде, уллу юйюр ёсдюрюп, халкъына къошумчулукъ этгенден сора да, сабийлени ариу къылыкъда, адет-тёреде юйретгенлерибизге да хурмет энчи бола келгенди. Бюгюнлюкде жашау турмушубуз, бир-бир затлагъа кёз къарамыбыз бир кесек тюрленнгенликге, аллайларыбыз, къудуретни ахшылыгъындан, бусагъатда да асламдыла.

Биринчи Чегемде жашагъан Айтекланы Марина да кёп сабийли юйюрню анасыды. Баш иеси Абукаш бла бирге тёрт къыз бла юч жаш ёсдюредиле. Аланы уа жаланда айтхан сёзлери бла угъай, кеслерини къылыкълары бла таматаланы хурметлей билирге, ишни сюерге, жашаугъа тюшюнюрге, къыйматланы багъаларгъа юйретедиле.

Баям, адам ёз ата-анасын тийишлисича, жашауда болургъа кереклисича ариу кёрсе, аланы багъалай, хурметлей да билсе, жашау, къадар да аланы энчи кёре, аллайланы кеслерине да бирсиледен башха насып да бериле болур деригинг келеди бирде. Нек дегенде аны алайлыгъын жашау кеси ачыкълай, юлгюлени да белгилейди.

Аны айтханыбыз бошдан тюйюлдю. Марина бла ушакъ эте, ол тиширыуда атасы Къонакъланы Мухтаргъа бла анасы Гыжгыланы Аминатха болгъан сюймеклигин ангылай, анга хурмет да бересе. Ала туудукълары къатларында ёсерлерин сюйюп, юй ишлерге жер юлюшлеринден бёлгендиле. Не кереклиге да сакъ болгъанлай, гитчелени барысын да кёз гинжилери кибик кёредиле.

Бир бирге хурметни, ариу къылыкъны кёрюп ёсгенле уа жамауат арасында кеслерин тийишлисича жюрюте билмей да къаллыкъ тюйюлдюле. Тиширыу а дагъыда эки жанындан да эгеч-къарындашлагъа уллу юйюрню ёсдюрюрге этип тургъан себепликлери ючюн ыразылыгъын да билдиреди.

Къадар Маринагъа аналыкъ насыпны, айхайда, энчилеп бергенди. Огъарыда ол жети сабий ёсдюргенин айтханбыз. Алай эсе да, аланы араларында эгизчикле болгъанлары ол насыпны бютюнда кючлендиреди.

Таматалары Джамиля школну алтын майдалгъа тауусуп, бюгюнлюкде Тюркде «Хитит» университетде окъуйду. Аны къырал управление эмда политология бёлюмюню тёртюнчю курсундады. Ол бу къыралда билим алыргъа тогъузунчу классдан бери да муратланнган эди. Юйюрде абаданла да, аны ол муратына къаршчы болмай, сайлаууна хурмет эте  кёллендиредиле.

Юйюрге экиленнген насып болуп къошулгъан эгиз эгешчикле да энди бюгюнлюкде мектепни бошагъандыла. Танзиля Нальчикде юристле хазырлагъан лицейни тауусуп, КъМР-ни Архив службасында ишлейди. Дагъыда усталыгъына тийишлиликде заочно билимин да ёсдюреди.

Фарида уа дизайнерге окъугъанды. Интернетни хайырланып, кеси аллына не тюрлю, къыйын тигиллик быстырланы тигерге да тюшюнеди. Аны ол хунерин кёпле биледиле эмда хазырлагъан затларын жаратып, буюртмала (заказла) да бередиле.

Айтеклада дагъыда бардыла эгизчикле. Ала уа экеулен угъай, ючеулен боладыла – Мухаммат, Муслим, Лейля. Энди уа ала бешинчи классха жюрюйдюле. Алай эсе да, кеслерине усталыкъла да сайлагъандыла. Сёз ючюн, ала стоматолог, биолог, педиатр болургъа сюедиле.

Эгизчикле ючеулен болгъанларын тамата эгешчиклери билгенлеринде, аланы кёрюрге ашыгъып  сакълагъандыла, аналарына да къолларындан келгенича болушлукъ да этгендиле. Айхайда, аллай къууанчны, сезимни сёз бла айтыргъа да къыйынды.

Жашчыкъланы бюгюнлюкде да кёпле айыралмайдыла, бир бирге бек ушагъанлары ючюн. Алай а аналары биринчи кюнден да биледи къайсысы ким болгъанын аланы къарамларындан, тепгенлеринден окъуна. Ана жюрек деп да аллай сезим ючюн айтыла болур.

- Сыфатлары бирчачыкъла болгъанлыкъгъа, къылыкълары уа башхадыла. Сёз ючюн, Мухаммат тириди, Муслим а сабырды, Лейляны айтсакъ – ол а назикчикди. Бир бирлерине бек сакъдыла, дерслерине болушадыла, башха керекли затха да алай.

Сора бирси эгешчиклерин, къарындашчыкъларын да сюйгенликге, эгизлени ючюсюню араларында байламлыгъ а, къалай эсе да, башхаракъды. Фарида бла Танзиля уа не къылыкълары, не сыфатлары бла ушамайдыла бир бирге. Болсада бир бирлерине ала экиси да бирсиледен энчирекдиле, - дейди ана кеси уа ушагъыбызны кезиуюнде.

Юйюрню ийнагъы уа Маликчикди. Жашчыкъ – дуниягъа заманындан алгъа келип, 700-граммлыкъ къагъанакъ болгъанды. Аны ёсюмюню узунлугъу да жаланда отуз сантиметрге жетгенди. Белгилиди, быллай сабийчиклени жанларын сакълап къалыр ючюн медицина болушлукъ, айхай да, керек болады. Алай эсе да, ана сюймеклик, аны жюрек жылыуу, тилеклери, сезими да себеплик эте болурла аллай кезиуледе.

Муслимчик реанимацияда, ызы бла бёлюмде болгъанында да Маринагъа аны бир кюнню ичинде жаланда он минут заманны кёрюрге эркинлик берилгенди. Ана уа анга ашыгъа, башха зат кёзюне кёрюнмей, акъылына да келмей, жашагъанды. Къагъанакъны бетчигине тийсе уа, аны ол келгенин ангылагъанын да сезгенди.

Врачла уа хапарчыкъла, жомакъчыкъла да окъу, ол сени ауазынгы эшитирикди, билликди деп да юйретгендиле. Алай эте, аны алайлыгъын ол кеси да кёргенди. Кюнден-кюннге къагъанакъны айный, жашаугъа талпына баргъанына къууаннганды.

Быллай къыйын кезиуледе юйюр биригип, анга болушлукъ эте, гитчечикни да юйге келирин ашыгъып сакълагъанды. Сабийле сёзлери, халлери бла да анга эс тапдыргъандыла, кёллендиргендиле. Эки айдан а  кичичикни юйге келтирир къууанчлы эмда насыплы кюн да жетгенди.

Къудуретни ахшылыгъындан, энди бюгюнлюкде Муслим биринчи классха барады, кеси да тиричикди. Окъууну, футболну да сюеди.

Бирси сабийле да, школгъа жюрюгенлеринден сора да, бирси кружоклагъа жюрюй, тутушуу бла кюрешедиле. Аналары уа аланы кюн сайын кеси машинасы бла Нальчикге келтиреди. Жашчыкъла юйреннген тренерлеринден айырылыргъа сюймегендиле.

«Бусагъатдагъы жаш тёлю кесине жашауда не кереклисин ангылагъан, муратлары ючюн къадалгъанладыла. Абызырап турмай, базынып къаладыла», - дейди уллу юйюрню анасы. Баям, аланы базындыргъан, ийнандыргъан да сезим – ол юйюрден келеди. Абаданла жаланда биз айтхан деп турмай, сабийни неге хунери болгъанын кёре билселе, аны кёллендирген да этселе, ол заманда жетишим, насып да бола болурла.

Марина эм алгъа сабийлени саулукълары ючюн жууаплылыкъны сезеди. Ызы бла уа – окъууларын, хунерлерин айнытыу. Айхайда, ариу къылыкъгъа, хурметге тюшюндюрюу да аланы барысы бла да бирча, бир сатырдады.

Уллу юйюрюн ёсдюре, кеси кондитер-технолог усталыгъы бла ишлеген этмеген эсе да, ол билими жашауунда жарай келеди. Къызчыкъла да аналарыны бу хунерине тюшюнюрге угъай демейдиле.

Алай эсе да, тиширыугъа жашау нёгери билеклик этмесе, анга хар не да женгил болуп да къалмайды. Кеси да уллу юйюрде ёсген Абукаш бла Марина бир  акъыллы болуп, келишип, ариу тау адетде юйретедиле сабийлени. Бюгюнлюкде жашланы-къызланы тюз жолда барырча ёсдюрген да тынч тюйюлдю.

Жашауну магъанасы неде болгъаныны юсюнден сагъышланмагъан хазна болмаз. Хар ким да аны кесича ангылайды. Алай эсе да, толу юйюр – ол эм уллу насып болгъанына, ата-ана саулукъда, къартланы да къатларында ёсгенле да башхача болгъанларына уа барыбыз да шагъатбыз. Аны алайлыгъын жашау кеси ачыкълай келеди.

Алай эсе, Марина да насыплы анады. Ол сабийлери окъуп, билимли болуп, эллерине, халкъларына жарарларын, саулукълу да болурларын сюеди. «Уллу къазанда бишген эт чийлей къалмайды»,  - деп, буруннгулуларыбыз бошдан айтмагъандыла. Аллай, бир бирге намыс-хурмет да берилген, шуёхлукъ, сюймеклик да болгъан жерде ёсген жашла бла къызла ата-аналарын насыплы этерле, миллетибизни тамблагъы кюнюн айнытхан инсанла болурла деп ышанырчады.

Трамланы Зухура.
Поделиться: