Жыры барны жолу бар

Таукенланы Малкъарбийни къызы Галина жамауат сюйген жырчыды. Ол Нальчикде Музыка театрда солистка болуп ишлегенли элли жылдан атлагъанды.

Галина 1943 жылда Къашхатауда туугъанды. Атасы, кеси заманына кёре окъуулу Малкъарбий, Элбрус районну прокурору болгъанды. Аны 1944 жылда жалгъан дау бла тутханларында, юйдегиси бла алты сабийи, ол санда къагъанакъ къызчыгъы, Къыргъызстаннга тюшгендиле.

Ёсген узакъда этсе да, школну уа Галина Бабугентде бошагъанды. 1963 жылда Галина Нальчикде музыка училищеге киргенди. Бир жыл окъугъандан сора, къагъытларын Москвада театр искусствону Луначарский атлы институтуна (ГИТИС) бергенди. Ол ары чырмаусуз ётгени жууукъ-ахлуну, аны устазларын да къууандыргъан эди.

Аты дуниягъа айтылгъан институтну музыка комедия факультетин таулу къыз 1969 жылда къызыл диплом бла бошагъанды. Ол бери къайтырдан жыл алгъа Нальчикде Музыка театр ачылып, Галина анда ишлеп башлагъанды. Бюгюн да анда опереттаны артисткасы, солистка-вокалистка болуп турады. 

Ол жыл окъуна жаш актриса театрны сахнасына композитор  Константин Листовну «Севастопольский вальс» опереттасында Любаша Толмачеваны сыфатын къурап, аны ариясын жырлагъанды. Ол аны къалай ариу этгенин айтадыла таматала. Андан арысында да ол «Молодая гвардияда» Любовь Шевцованы, Зумакъулланы Танзиляны чыгъармасына кёре салыннган «Верность» операда Аслижанны партияларын жырлагъанды. Леонкаваллону «Паяцы» операсында Недданы да ариу ойнагъанды. 

Операны жырчы къыз не бек жаратса да, опереттала уа, мюзиклле, Таукенланы Галинаны сахна фахмусун бютюнда шарт этгендиле. И. Штраусну «Цыганский барон» опереттасында ол Адельди, «Летучая мышь» опереттасында уа  Саффиди, Ф. Лоудегенни «Моя прекрасная леди» мюзиклында ол Элиза Дулитлди, Р. Канчелини «Проделки ханумы» комедиясында – Ханума, Ф.Легарны «Цыганская любовь» опереттасында – Илона, И. Дунаевскийни «Вольный ветер» дегенинде Стеллады, Д. Модуньону «Чёрный драконунда» – Анжелика… Дагъыда ол кёп башха сыфатла да къурагъанды.

Аны концертлерине жамауат сюйюп жыйылады. Ол айтхан жырла адамны жюрегине терк жол табадыла. Кертисин айтханда, ол сайлагъан жырланы аныча терен да, бийик да ауаз бла жырлаяллыкъ болмаз. Анга ким да бирча базыналмайды. Халкъ жырланы алай кенг айтыргъа къыйынды. Унутмайма уллу залда

Таукенланы Галина «Гапалауну» жырлап, халкъны ёрге къобаргъанын. Аны концерти бошалгъандан сора да, кёллери кётюрюлген адамла, театрны аллындан кетип къалмай, бир бирлерин тансыкълап сюелгенлери эсимдеди. Баям, аны жырларындан сора адамны жюреги халал болады да, андан. Хау, халкъ жырланы аныча жырлагъан азды: «Минги тау», «Гапалау», «Таукъан», «Уллу Хож», «Алийни жыры», «Сюйгениме барлыкъма»… 

Эстрада жырланы айтханда уа, актрисаны тизмесинде ала иги кесекдиле:  «Кёгюрчюн» (сёз., макъ. да Токумаланы Р.), «Сен да, мен да жашайбыз» (сёз. Созайланы А., макъ. Жеттеланы М.), «Любимая песенка старая» (сёз. Макытланы С., макъ. Н. Османовну), «Песня горянки» (сёз.

Зумакъулланы Т., макъ. Б. Каширговну) эм башхала. Ол романсланы да аламат жырлайды: «Я ехала домой», «Гори, гори, моя звезда», «Ночь светла», «Не пробуждай воспоминаний» эм башхала. 

Аны бла бирге 2004 жылдан бери Галина Малкъарбиевна Искусстволаны Шимал-Кавказ къырал институтуну культура эм искусство колледжинде да ишлейди. Жырчы анда жаш адамланы ауазларын тохташдырыу, жыр айтыу жаны бла юйретеди.

Ол Жабаги Казаноко атлы арада да дерсле береди. Сабийлени эстетика жаны бла юйретиудю бу окъуу юйню борчу. Жырчы юйретген жашла бла къызла бюгюн халкъыбызны, республикабызны да атын жууукъда, узакъда да айтдырадыла: «Молодые голоса России» деген битеуроссей конкурсда Гран-приге тийишли болгъан, «Голос Кавказа» эришиуде да хорлагъан Къабардокъланы Зухура, жырчыланы Наталия Гасташева атлы шимал-кавказ конкурсунда биринчи жер алгъан Габоланы Зухра, «Голос России» атлы халкъла аралы фестиваль-конкурсну лауреаты Жуболаны Жамбулат, КъМР-ни, Ингушетияны да сыйлы артисти Гуртуланы Лейля, «Тurkvizyon 2013» эришиуде алчы жерге чыкъгъан Жаникаланы Элдар… дагъыда бардыла аны сохталары. 

Къайда да жырчыланы юйретиуню юсюнден сёз барса, Таукенланы Галинаны аты уллу хурмет бла айтылады. Ма алай жетишимли  хайырланады ол билимин, усталыгъын да. Бюгюн аны сохталары къайда да жырлайдыла, биргесине Музыкалы театрда ишлегенле, къыралны белгили окъуу юйлеринде окъугъанла да бардыла. Республикада, мындан тышында да белгили «ААА», «Имам», «Инай» ансамбльлени, малкъар жырланы студиясын къурауда да къыйыны уллуду. 

Таукенланы Галина иги анады, ыннады. Ол дюгерли жаш, фахмулу  театр режиссёр Казбек Дзудтагов бла бир юйюр къурап, ала юч сабий ёсдюргендиле. Казбек Касполатович, жаннетли болсун, бир кере Къулийланы Борис бла бирге кирип, хапар айта тургъанда, юй бийчесини юсюнден: «Мени Галинагъа тюбегеним уллу насыпды. Ол ангылагъанча, мени киши ангыларыкъ тюйюлдю. Бир кезиуде Владикавказгъа  чакъырадыла. Къыйын кезиуюм эди, мында болалмай, бир затны тюрлендирирге керек болуп тургъан. Арсарлы болдум, юч сабийни къалай къоюп кетейим деп. Галина уа таукел этген эди, бар къыйынлыкъны кесине алып. Чыгъармачылыкъ бла кюрешген адамгъа эркинлик да, аны ангылау да керекдиле, ала болмасала, илхам ёлюп къалады», – деп сагъыннган эди. 

Таукенланы Галина жыр искусствогъа ма аллай уллу къыйын салгъанды. Аны ючюн берилгендиле анга сыйлы атла: 1976 жылда – КъМАССР-ни сыйлы артисти, 1982 жылда – РСФСР-ни сыйлы артисти,  2008 жылда – Къарачай-Черкесни халкъ артисти. 

Жырчы жамауат жашаугъа тири къатышхан, ариу адамды. Ол «Кавказгъа мамырлыкъ», «Нарт эпос», «Къабарты-Малкъарны адабиятыны эм искусствосуну кюнлери» эм башха фестивальлагъа къатышып, къууанчны бютюнда уллу этеди. 2011 жылда «Единая Россия» партиядан

Къабарты-Малкъарны Парламентини депутатына айырылгъанды. Анда культура жаны бла, билим бериу эм илму жаны бла да эки комитетде ишлеп тургъанды. 

Таукенланы Галина халкъына къуллукъ этген, адамлыкъ шартлагъа кертичи, миллет сыйгъа, сюймекликге тийишли адамды, аламат жырчыды.  «Жыры барны жолу бар», – дейдиле халкъда. Ол юзюлмесин, тауусулмасын.