Сайлаууна кертичи

Анастезиолог-реаниматолог врачланы юслеринден биз артыкъ кёп билмейбиз. Жаланда ала наркоз берген специалистле болгъанларын. Алай аны борчу уа биз оюмлагъандан иги да кенгди.

Гепатологла, эндокринологла, терапевтле эм башха специалистле саусузларын кеслерича багъадыла. Багъыу тап ётсе - насып, алай иш аны бла бошалып къалмай, ауругъан адамны хали осалгъа кетсе, анга реаниматологланы чакъырадыла. Аны болушлугъу бла саусузну хали игирекге айланнгандан сора,  врачла кеси борчларын андан ары толтурадыла.

Бюгюн мен сизни танышдырыргъа сюйген Наршауланы Ахматны жашы Рамазанды. Атасы да белгили врачды. Рамазан уллуракъ болуп, хар нени да тынгылы ангылап башлагъынчы, медицинаны атасыны юйде аз табылыуу бла байламлы сезе ёсгенди. Нек дегенде Ахмат Жамалович ишге танг эрттен кетип, кечеге жууукъ къайтыучу эди. Юйюрню ушхууурлары  асламында ансыз ётгендиле…

 Солуу кюнледе, байрам кюнледе да алагъа не заманда да болушлукъ излей кёп адам келиучюсюн Рамазан унутмагъанды. Жашчыкъны эсинде аланы мудах къарамлары къалгъандыла. Аны атасына уа ала толусунлай ийнана эдиле. Сора хал игиге айланса уа, мудахлыкъ насыпха айлана эди. Ыразылыкъ, ыспас сёзле уа неден да багъалы эдиле. Ма алай бла, тынч-тынч, Рамазан, кеси да толу сезмей, врачны усталыгъын сайлагъанды.   

Бийик окъуу юйню сайлау да бошдан болмагъанды. Юйюнден узакъгъа, атасын-анасын къоюп, башха жерге кетерге ол сюймей эди. Ол себепден КъМКъУ-ну медицина факультетини «Багъыу иш» деген бёлюмюн сайлайды.

Биринчи кюнден окъуна биле эди Рамазан къайсы специализацияны сайларыгъын. Бир такъыйкъагъа да башха ызн бла барырыгъы келмегенди эсине. Уста анестезиолог-реаниматолог болуп, атасы аны бла ёхтемленирин сюйгенди. Бюгюнлюкде ол Республикалы клиника больницада эм Перинатал арада ишлейди.

Бу усталыкъны сайлагъан адамны бек иги психикасы болургъа керекди. Андан тышында да, ол психологияны, физиологияны, патофизиологияны, фармакологияны билирге борчлуду. Хирургия, терапия, кардиология, акушерство, травматология деген усталыкъладан да ангылауу болургъа керекди.

Айтылгъаннга кёре, операцияны тап ётюую 40-50 процентге анестезиолог-реаниматологну усталыгъы бла байламлыды. Рамазан да ол оюмну тюзге санайды. Реаниматолог саусузну операциягъа дери эм андан сора да халине къарагъан специалистди.

Къыйын болумланы юслеринден айтханда, аллай кезиуде анга терк эм тюз оноу эте билирге керек болады. Адамла тюрлю-тюрлю халда тюшедиле реанимациягъа. Бирле кёп къан тас этип, экинчилери бир жукъларын да билмей. Ма аллай кезиуледе Рамазаннга жарарыкъ анестетикни сайлай билирге, аны къаллай бир берирге кереклисин тохташдырыргъа тюшеди. Терс оноу эм заманны тас этиу адамны жашауун юзерге боллукъду.

Халкъда: «Бир кере наркоз алыу адамны жашауундан 5 жылын кетереди» деген оюм жюрюйдю. Алай Рамазан Ахматович ол бош хапар болгъанын чертеди.

- Жашауларында 10 артыкъ наркоз алгъан сабийлени билеме. Бюгюнлюкде ёсюп, юйюрле да къурап жашайдыла, - дейди врач.

Дагъыда арт кезиуде саусузну къатында реанимацияда жууукълары да турургъа излейдиле. Алай ол ишге чырмау этгенин а ала ангыларгъа сюймейдиле. Мени бюгюннгю жигитим да ол затха ыразы тюйюлдю.

Хар операция да къоркъуулу жумушладан бириди. Аны къалай ётеригин билген жангыз да Аллахды. Хар адамны да бир къоркъгъан заты барды жашауунда. Наркоздан къоркъгъанла да кёп тюбейдиле. Бютюнда бек саусузла операция бара тургъан кезиуде уянып къалыргъа къоркъадыла. Мен да Рамазан Ахматовичден аны юсюнден соргъанма. Ол айтханнга кёре, аллай юлгюле бек аз тюбейдиле. Не айтханларын эшитирге, не этгенлерин сезерге уа болады.

 - Врач ёлюмлени кёре кетсе, артда къайдан жангы къарыу алады,- деп соргъанма мен Наршау улундан.

- Врачны аллай болумгъа къайгъы эте билиую аны энчи жууаплылыгъын ачыкълагъан затды. Мени оюмума кёре, аллай кезиуле да тюрлю-тюрлюледиле. Бирле сунмай тургъанлай алышадыла дунияларын, башхаларыны уа, болмазлыкъларын ангылап, ахыр такъыйкъалары тынч ётерча этерге кюрешесе. Ызы бла уа кесинги ишинги тинтип, анализ этерге терк тюшеди. Бу усталыкъны сайлагъаным да ол себепден болгъанды, адамны жашауу ючюн кюреш бардырыргъа излей, - дейди Рамазан Ахматович.

Къайсы операцияны аллында да, мени бюгюннгю жигитим тенглерине операция уллу болмагъанлыкъгъа, берилген наркозну азы болмагъанын эсгертгенлей турады. Мындан ары да ол ишин сюйгенлей, адамлагъа игилик келтирирге излеген ышанларын тас этмез деп ийнанама.