Кёкден кёсеу сермеген Къанамат

Тарыхда бола келгенича, къайсы миллетни да атын махтау бла айтдыргъанла аны жигит, таукел, ётгюр адамларыдыла. Алгъаракъда Луганск халкъ республикада аскер борчун толтура ауушхан лётчик, авиацияны генерал-майору Боташланы Хусейни жашы Къанамат аллай инсанладан бири эди.

Ол 1959 жылда 20 майда Тёбен Тебердиде туугъанды, Хусейни бла Борлакъланы Любаны уллу юйюрлеринде (алты жаш бла бир къыз) ёсгенди. Сабийликден окъуна жашауун аскер-тенгиз флот бла байларгъа мурат этгенди. Ол акъыл бла, 1976 жылда школну бошагъанлай, Севастопольгъа барып, анда Нахимов атлы аскер-тенгиз училищеге къагъытларын бергенди. Умуту толмагъанда, онжетижыллыкъ жаш, «Бёрю атар – бёркюнден белгили» дегенлей, артха къайтмай, Астраханьда тенгизлени хазырлагъан  школгъа киргенди. Анда бир жыл окъуп, аны айырмалы бошагъанда, къарачайлы жашны кеси ыразылыгъы бла Ейскде В.М. Комаров атлы авиация училищеге ийгендиле. 

Ол анда тюрлю-тюрлю аскер самолётлада учаргъа, аладан атаргъа юйреннгенди. 1981 жылда училищени айырмалы бошагъандан сора, къуллугъун Тау Артында аскер округда лётчик болуп башлагъанды. 1991 жылда  Воронежде Юрий Гагарин атлы  аскер-хауа академиягъа киргенди, аны 1995 жылда тауусуп, Ленинград аскер округда авиация полкну командирини орунбасары болгъанды.  

1998-2000 жыллада Къанамат Псков областьда Смуравьёво деген аскер аэродромда 772-чи энчи топ атыучу авиация полкну командири болуп тургъанды, асламысына Су-24 самолётлада учханды. 

2004 жылда Таджикистанны жеринде аскер къаугъала баргъанда, алагъа къатышханды. 2008 жылда уа генерал-майор даражагъа чыкъгъанды. 2007 жылда Россейни Къоруулау кючлерини Баш штабыны аскер академиясына кирип, аны 2010 жылда айырмалы бошагъанды.

Къырал къалайгъа ийсе да, алайда ишин тынгылы этип, 2007 жылда Забайкальени аскер округунда бек иги лётчикге саналгъанды, жети тюрлю аскер самолётда учаргъа юйреннгенди, ол округда авиация дивизиягъа таматалыкъ этгенди.

Болсада жашау сынауладан толуду. 2012 жылны 28 июнунда Къанамат юйрениулеге къараргъа баргъанында, ол затха эркинлик алмай, нёгери полковник Олейник бла бирге Карелияны башында Су-27 истербительде учханды. Ол элтип баргъан самолёт бузулуп, нёгери да, ол да андан секиргендиле. Насыпха, жашла сау къалгъандыла. Самолёт чачылгъанды. Сюдлюк-къоллукъ болуп, Къанаматха къыралгъа беш миллион  сом тёлерге борч салынып, ол запасха кетгенди. Ол заманда да Боташ улу не къыралгъа, не сюдге къажау сёз айтмагъанды, жаланда ол ишни эркинлик алмай этгени ючюн кесин терслегенди. Ма аллай къылыгъына сый берип, аскерчи тенглери анга билеклик этгенлей тургъандыла.

Сейир тюйюлмюдю, бир кере быллай болумгъа тюшгенде, секир деп буйрукъ бергенлеринде да, аны толтурмай, Къанамат, жангы самолётну аяп, аны жерге тап олтуртхан эди. Аллай ишлери дагъыда болгъандыла аны. «Боташ улуда жаланда Аллах юйретирге боллукъ хунер барды!» – деп да андан айтхандыла анга.

Ол ишден арысында Боташ улу Санкт-Петербургда бла Ленинград областьда Россейни авиация жаны бла ДОСААФ-ыны председателини орунбасары болуп тургъанды. Сынаулу лётчик-снайперни ары чакъыргъанлары аны даражасы къалай бийик болгъаныны белгисиди. Анда ишлеген жылларында Къанамат жаш тёлюге кесини билимин, сынауун къызгъанмай берип, жаш лётчиклени ол ишни тасхаларына юйретиуге эс бургъанды. 

Боташ улу аскер къуллукъдан отставкагъа кетип болса да, былтырны февралында Украинада энчи аскер операция башланнганда, ары кеси ыразылыгъы бла баргъанды. Аскер бочларын тынгылы толтургъан снайпер лётчикни юлгюге тутхандыла.  22 майда, генерал-майор Боташланы Къанамат Су-25 самолётда Луганск тийресинде россей аскерчилени къаууму къуршоугъа тюшюп тургъанларын эшитип, алагъа болушургъа ашыкъгъанды.

Душман бла бетден бетге тургъан ажымлы болгъанын да биле тургъанлай, ёлюм къоркъуууна да къарамай, белгиленнген жерлеге окъ-топ атып, жангы фашистлени эслерин кесине буруп, къуршоугъа тюшген россей аскерчилени азатлап, жанларын къалдыргъанды. Алай а, ол алайдан кете туруп, Папасная деген шахарны тийресинде самолётну зенит ракета жетгенди. 

Ма алай толтургъанды Боташланы Къанамат къыралгъа берген антын. Ол уллу аскер къауумлагъа башчылыкъ эте келгенди, туугъан жерин, Малкъарны да, уллу Ата журтубуз Россейни да жюрекден сюйгенди. Ол кюн ол ишни эт деп, Къанаматха киши буйрукъ бермегенди, алай а ол аскер къарындашлыкъны борчу неде болгъанын иги билгенди эм, акъылы айтханнга тынгыламай, жюреги излегенни этгенди.

Боташ улу кёп тюрлю къырал саугъала бла белгиленнгенди. Аскер лётчик Боташланы Къанамат Къарачай шахарны сыйлы инсаны эди. Россейни къоруулай этген кишилиги ючюн, къырал тамата Владимир Путинни указына кёре  анга Россей Федерацияны Жигити деген ат аталгъанды. 

Къарачайны жигит жашы сюйген ата журтунда – Тёбен Тебердиде-жатады. Аны жарыкъ жулдузу ёчюлгенди, жашау жолу уа сабийлери Арсенни бла Регинаны, ол къутхаргъан жашланы къадарлары бла бир болгъанды да, юзюллюк тюйюлдю. Аладады аны ёмюрлюгю, ёлюмсюзлюгю да.

Жигит жашла халкъ ючюн тууадыла, халкъ ючюн ёледиле.