Ала жюреклерибизде жашайдыла

Оналтынчы февралдьда Бабугент элде орналгъан орта школда Ата журтну чеклерини тышында кеслерини аскер борчларын толтургъанланы эсгериу кюнюне аталып «Эсде тутуу – Афганистан» деген жыйылыу  бардырылгъанды. 

«Заман» газетге интервьюсунда  школну  директору Глашланы Фаризат: «Мени акъылыма кёре, ёсе келген тёлю къыралыбызны тарыхын билирге керекди. Патриот юйретиуню мурдор ташы билимди. Биз школда Уллу Ата журт урушха къатышханлагъа,

Афганистанда жанларын бергенлеге аталгъан стендле къурагъанбыз. Жамауат ючюн сюелгенле, бизни эркинлигибизни, къыралыбызны сейирлерин къоруулагъанла, замансыз жоюлгъанла жюреклерибизде жашайдыла. «Уруш» деген сёз унутулгъан дуния келир деп жарыкъ умутум барды, ол толса окъуна, аскерчилерибизни  унутурукъ тюйюлбюз. Аланы араларында жыйырмажыллыкъла алай кёпдюле, атала – аппала болалмай жашлай кетгенле. Бюгюн акъ шарла жибергендиле кёкге устазла, къонакъларыбыз, школчула да: «Унутмагъанбыз, эсибиздесиз!», – деп. Бир ана да жилямасын урушда ёлген сабийин ахыр жолуна ашыра», - дегенди. 

Школчула докладларында 1989 жылда 15 февральдан бери отуз тёрт жыл озгъанын айтхандыла: ол кюн бизни солдатла аскерчилерибиз чыкъгъандыла, анда тогъуз жыл, бир ай бла онтогъуз кюн уруш бардыргъан эдиле. 

Слайдла бир бирин алышындырадыла, ол суратлагъа жилямай къараяллыкъ тюйюлдю не къаты адам да. Назмула уа, назмула! Поэтле кимден да бек жютю сезгендиле Афганистан сау болмазлыкъ жаралай къаллыгъын. Битеу да ол жерледе болгъанладан 15051 адам жоюлгъанды. Жаралы болуп къайтханла – 49985 болгъандыла, сакъатла – 6669, дагъыда 417 солдатыбыз а тутмакъны азабындан ётгендиле. 

Бабугент элден Афганистанда сегиз адам болгъанды: Аккыланы Даниял, Батчаланы Тахир, Къазийланы Адрахман, Лелюкаланы Хусей, Мокъаланы Келлет, Сараккуланы Элдарбий, Тюменланы Аллахберди, Хозаланы Алий. Бабугентчиле сау-саламат юйлерине къайтхандыла. Школчула бла тюбеширге уа экеулен келген эдиле: Аккыланы Даниял бла Туменланы Аллахберди.  Даниял школну директору Глашланы Фаризатха афганчы жашланы юсюнден битеу билдириулени  жыйгъаны, солдатланы эсде тутуу ишни бардыргъаны ючюн жюрек ыразылыгъын билдиргенди. 

Шукур, бабугентчиле сау къайтханлыкъгъа, Черек районну башха эллерине уа бушуу келген эди. Зарагижден Бёзюланы Ахмат, Герпегежден Бёзюланы Рамазан, Бызынгыдан Жазыколаны Исхакъ, Къашхатаудан Улбашланы Алим, Огъары Малкъардан Гадийланы

Руслан бла Хасауланы Магомет…жыйырмажыллыкълай къалгъан жашларыбыздыла. Аланы Афганистанны оту кюйдюрген эсе, аналары уа ачыуларыны отун сынагъандыла.  

Школчуланы аллында кёз жашларын тыялмай, Хасауланы Магометни эгечи, КъМР– ни билим бериуюню отличниги Мокъаланы Ханифа сёлешгенди. «Жаннетли болсун  къарындашым, бек огъурлу жаш эди, атабызгъа-анабызгъа къоркъмагъыз, мен сау къайтырыкъма,  деп жазып тургъанды. Урушну отунда бизни ючюн жарсып, бизни жапсарыргъа кюрешгени да кёп затны юсюнден айтады. 1982 жылда 28  февральда урушну кезиуюнде жаула тёгереклерин алгъанда Магомет тенглери бла къуршоудан чыгъарча уруш этип башлагъан эдиле. Хау, кёплени жанларын сакълагъанды ол кюн, алай кеси уа жаралы болуп, ёлген эди. Жигитлиги ючюн Къызыл Жулдузну ордени бла саугъаланнганды», – дегенди Ханифа Мухтаровна. Жыйырмажыллыкъ Магометни Афганистанда ёлгени битеу республикагъа, туугъан элине да уллу ачыу болгъан эди. Аны татлы тенги Абдулин Фат кёп кере Малкъаргъа келгенди. Эки малкъарлы жигитге  – Гадийланы Русланнга  бла Хасауланы Магометге атап Атабийланы Магомет назму жазгъанды.  

Черек районну ветеранларыны советини таматасы Чеченланы Георгий таулула Ата журтларыны сейирлери ючюн сермешгенлерин чертгенди. Бусагъатда да артха турмайдыла. Черек райондан да энчи аскер операциягъа иги кесек жаш къатышады. 

Черек районну билим бериуде ишчилерини профсоюзуну райкомуну таматасы Батчаланы Анатолий кишиликни, Ата журтха кертичиликни юсюнден айтханды. Аланы мурдорлары – туугъан жерге сюймекликди дегенди. 

Черек районну ветеранларыны советини специалисти Таукенланы Зухура Уллу Ата журт урушха къатышханланы юслеринден китапла жазгъанды, хар бири бла тюбешип, ушакъла этгенди. Заманында этилмеген иш кеч болуп къалады, бусагъатда Зухура тюбешген ветеранланы асламысы дунияларын алышхандыла. «Эсде тутуу – ол адамлыкъны ышаныды. Солдатла жанларын, жашауларын бизни ючюн бергендиле, биз аны унутмазгъа, алагъа хурмет – сый этерге борчлубуз», – дегенди.  

…Чиммакъ акъ шарла уча эдиле кём – кёк кёкге, бирлери уа акъ къар жаугъан назы тереклени бутакъларына чулгъана... Бу ариу къышны кёрмеген, замансыз жашаудан кетген солдатларыбыз жаннетли болсунла.

Байсыланы Марзият. Суратланы Холаланы Марзият алгъанды.
Поделиться: