Аны тауушлукъ жырлары жюреклеге жетгендиле

Газетде атлары айтылгъан адамларыбызны сагъыннганлай туруу бизни сыйлы борчубузду. Ол халкъны жашауунда магъаналы шартланы, белгили атланы тарыхда сакъланыуларына, аланы юсюнден келлик тёлюле билирча этиуде да уллу себеплик болгъаны бла даулашырыкъ чыгъарыкъ тюйюлдю.  Алайды да, бюгюн  биз булбул ауазлы жырчыбыз КъМР-ни сыйлы артисти Беппайланы Сергейни эсибизге тюшюребиз. Аны юсюнден сагъышларын РФ-ни сыйлы артисти Бапыналаны Зариф жазгъанды.

Дуния дегенинг сейирликди. Мен, узакъ тау элде туугъан жашчыкъ, 1963 жылда экинчи классха жюрюй эдим. Ол заманлада Беппайланы Сергей битеу республикагъа аты айтылгъан, белгили жырчы эди. Телевидение угъай, радио да иги ишлемеген Булунгуда аны жырлагъанын эшитирге бек сюйюучю эдик. Бютюнда абаданла, ол бизни Чегем аузундан чыкъгъан жашды, деселе! Не болса да, бир жерли адамыбызны жырлагъанына тынгылагъан бек хычыуун эди. Олму кёллендирген болур эди, неда аны ариу, сюйдюмлю ауазымы къанатла битдирген болур эди – ол жыл окъуна тилим ачылып, жырлап башлагъан эдим. Мени – сегизжыллыкъ жашчыкъны – жети жукълап тюшюмде да жокъ эди Сергей бла танышырма да, артда уа андан кёп затха юйренирме, кесини бир туугъан къарындашыча кёрген шуёху да болурма, деп.

Неден да бек сейир этдирген зат а – биринчи танышханыбызлай окъуна аны адеплилиги эди. Уллугъа, гитчеге да тынгылай билген, кишини аузуна чапмагъан, терс, тапсыз сёлешген бар эсе да, тёзген, тынгылап къойгъан, угъай, алай тюйюлдю, деп, даулашыргъа, неда уялтыргъа сюймеген, уллу культурасы болгъан жырчыны жууукъ таный баргъанынг сайын, бекден-бек сейир этдире эди. Кесине тарта баргъан болмаса, кесинден аз да узайтмай.

Мени артист неда жырчы болуууму къадарында Сергейни кёрген да, таныгъан да этгинчи, ол манга къалай «болушханын» айтыргъа сюеме. Школну бошагъандан сора – 1971 жылда Нальчикде музыка училищеге кирирге келген эдим. Экзаменде «мында окъургъа нек сюесе?» - деп соргъан эдиле. «Артист болургъа сюеме», - деген эдим. «Къаллай артист?» - деп, мени ырбыннга къысаргъа кюрешгенча кёрюннген эди манга комиссияда олтургъанланы соруулары. «Беппайланы Сергейча жырларгъа сюеме», - дегеними эшитгенлеринде, артыкъ сейир да этмедиле, алай, мени айтханымы жаратып, ышаргъанлары уа эслене эди.

- Бусагъатда уа жырлаяллыкъмыса, - дедиле, биягъы мени ортагъа алып.

- Жырламай а, - дедим. Сора Сергей айтыучу жырла эсиме тюшдюле. Айт жыр дегенлеринде.

... Сени къара чачынг табанынга жете,

Кёзлеринг кюле тургъанлай - деп,

«Сен ариугъа» деген жырны айтдым. Жыр бошалгъанлай, олтургъанла, бир бирге къарап, не эсе да бир затла айтдыла. Энтта бир жыр айт, дедиле.

... Мен хауа толкъунда иеме,

Келечи халында жырымы.

Къайдаса, къайдаса, излейме,

Бил жюрек, бил жюрек сырымы – деп, Сергей жырлаучу жырны (сёзлери Сарбашланы Зуфарны) айтдым. Комиссияны членлери аны жаратхан эдиле. Бегирек да анда олтургъан композитор Хасан Карданов махтады. «Жырны музыкасын ким жазгъанын а билемисе?» - деп соргъан эди. Мен, бир кесек абызырап, башымы чайкъап, угъай дегеними билдирген эдим. Аны ол кеси жазгъанын артда билгенме.

Мен драма актёр болгъанлыкъгъа, бюгюн-бюгече да жырларгъа да бек сюеме. Ётюрюкден не, алгъын этиучюлерича, арт жыллада ол неда бу жырчыгъа деп, музыка, жыр жазгъан композиторла жокъну орунундадыла. Мени «репертуарымда» уа, алай айтыргъа жарай эсе, кёбюсюнде Сергейни жырларыдыла. Тюзюреги уа ол айтхан жырла. Ма аланы бир къауумлары: «Сюйгеним, сен къалай ариу болгъанса», «Къумукълу къыз», «Ким сюе болур менича», «Чегем чучхурлары», «Нальчик кечеле», «Нальчик шахарым», дагъыда башхалары. Некди да алай? Аны ангылатхан къыйын тюйюлдю. Сергейни сейирлик ариу ауазын, ол айтхан жырланы, аны да бек сюйгенден. Бек сейири уа: мен айтхан жырланы къайтарып жырларгъа нек кюреше болурла, деп, аз да къызгъанмагъаныды, махтагъан, керти да кёлю бла къууаннган болмаса. Ма аны ючюн сюебиз биз Сергейни, аны кюн жарыгъыча, ачыкъ ауазын, тенгиз толкъунлача, хауаны жырып, эшитилген тауушлукъ жырларын да.