Табийгъатда сейирлик шартла

ТЕРЕКЛЕ

Сёзсюз, бизни, жашауубуз терекле бла къаты байламлыды. Ала не къадар кёп болсала саулугъубуз, къолайыбыз да анга кёре  боллукъду. Нек дегенде ала осал хауаны кеслерине солуп, бизге жараулу таза хауа  бередиле.

                                                  х х х

Жер башында бек бийик терекледен бири секвойяды. Ол жаланда  Американы штатларында  ёседи. Аны бийиклиги 116 метрге дери жетеди. Ол ёсгенли  800 жылгъа жууукъ болуп келеди. Секвойяла дунияны башында эм бийик терекледен бирине саналадыла.

                                                   х х х

Назы терек юч жюз жылгъа дери ёседи,  аны узун шинжили  башха тюрлюсюню жашауу  а эки жюз жылгъа дери барады.

                                                   х х х

Уллу эмен терек бир кюннге 378 литр сууну татады,  деменгили секвойя уа кюннге  1892 суу ичеди.

                                                       х х х

Акъ терек  а  къайда да ёседи.

                                                       х х х

Баобаб а бек  базыкъ терекге  саналады.  Аны  базыкълыгъы  сегиз метрге дери жетеди. Болсада аланы араларында да  бардыла андан  да базыкъ терекле, аланы  кенгликлери уа оналты метрге дери окъуна  жетеди.

                                                     х х х

«Динамит» терекни  бутакълары уа толусунлай  шинжилидиле. Алада аны урлукълары бардыла. Заманы жетсе, терек аланы алай бош атып къоймай, кесинден къыркъ метр узакълыкъгъа дери жетдирип, атдырады. Аны  хар ийнеси да  бир сагъатха 240 километр терклик бла сызылады.

                                                     х х х

Платан неда чинар терек  жарыкъ къызгъылдым бетлиди. Ол жыл сайын  къабугъун алышындырады. Терек, аны бутакълары да  бир да болмагъанча сыйдамдыла, аны бир тюрлю жарылгъан жери жокъду, кеси да кюнде иги  кюйген адамны этине ушайды.

                                                   х х х

Кёп тюрсюнлю эвкалипт а не бла сейирликди? Аны бутагъы тейри къылычха   ушаш тюрсюнлю бояулагъа боялыпды, ол тюрсюнюн терк-терк алышады. Ол алай  аны юсюнде  къабугъу  иничке ленталагъа ушаш дайым да  айырылып кетгени бла байламлыды. Эски къабукъну орунуна бир кесекден жангысы чыгъады. Ол ариу а аны кёп тюрсюнлю этеди.

                                                    х х х

Дунияны башында эм къаты терекледен бири - Шмидтни  акъ  тереги (берёза) уа жаланда Россейде ёседи. Бу терекни балта бла кесер онг жокъду.