Кёгетледе эмда жемишледе ууландыргъан затла

Кёгетлени бла жемишлени асламысында нитратла эмда пестицидле болуучудула. Бу химиялы затланы заранлы къурт-къумурсхаланы, битимлени эм жууаланы къырыу ишледе хайырланадыла. Ала уа бек уулу затлагъа саналадыла. Кёгетледе бла жемишледе неллай бир болгъанларына кёре адамда аллергия къозгъаргъа, бек ууландырыргъа да боллукъдула. Бу продуктланы тийишлисича тазаласа, аланы бир кесегине азайтыргъа амал барды. Шимал Кавказны регионла аралы ветеринар лабораториясыны Къабарты-Малкъарда бёлюмюню специалисти Лаура Керефова тахта кёгетлени бла жемишлени къалай сайларгъа эмда тазаларгъа кереклисини юсюнден айтханды.

Хобуста. Аны тыш чапыракъларында эмда тамырында нитратланы асламысы жыйылады. Ол себепден аланы ашха хайырланыргъа керекмейди.

Картоф. Анда химия затла къабукъ тюбюнде эмда тюз ортасында жыйылыучудула. Ол бишириллик суу къайнагъандан сора аны тёгерге керекди.

Нашала, баклажанла, кабачокла. Биринчилери кырдык тюрсюнлю болургъа керекдиле. Терен жашилге тарта эселе, нитратладан «бай» болгъанларын билигиз. Кабачокланы бла баклажанланы уа къабукъларын жонуп, бутакъгъа тагъылыучу жерлерин да кесип кетерирге тийишлиди – алайлары бегирек уулугъа саналадыла.

Гин, гёлендир, салат, жашил хансла. Чапыракъ сызларында эмда бутакъчыкъларында жыйылыучудула уулу затла. Хансла нитратланы кеслерине бек терк тартадыла. Аны себепли аланы ашардан алгъа бир сагъатны ичинде сууда тутаргъа керекди.

Бадыражан. Аланы сайлагъанда эсигизде болсун: къабугъу къалынны химикатлары да кёпдю. Иги бишмегеннге ушашлы, сары-къызыл тюрсюнлю бадыражанланы уа алыргъа керекмейди. Ичлери акъсылдым, сызчыкълары да къалын болгъанланы «химиясы» да асламды. Аллайланы алгъан эсегиз, ашха хайырланнгынчы бир сагъатха суугъа салыгъыз.

Жюзюм. Кёп заманны бузулмай турурча аны юсюне фунгицидле жетдиредиле. Ала уа суугъа сода къошуп жуугъанда кетедиле.

Харбыз. Ичинде бёкем, саргъылдым сызлары бар эсе – аны ёсдюргенде семиртгичлени хайырланнгандыла. Харбыз ични суугъа салгъандан сора ол (суу) бир минутдан сора бояуун алгъан эсе – бу кёгетни химия бла багъып ёсдюргендиле. Суу жаланда мутхуз болуп къалгъан эсе уа – ол аллай затладан таза болгъанын билигиз.

Алмала бла кертмеле. Аланы къабукълары учхалауукъ, къолгъа жабышханча аллай эселе – дифенил бла жарашдырылгъандыла. Бу затны кёгетле аслам заманны бузулмай турурча хайырланадыла. Къабугъун жонса - ол да кетеди.

 

Улбашланы Мурат хазырлагъанды.
Поделиться: