«Следователь законну жакъчысыды»

15 января, 2023 - 09:05
Шунгарланы Хасанны жашы Мурат Россейни Следствие комитетини КъМР-де следствие управлениясында  ишлегенли 15 жылдан атлагъанды. Ол РФ-ни СК-сыны Прохладна  районда, Нальчикде бёлюмлеринде къуллукъ этгенди, Бахсан, Урван эм Черек районлада бёлюмлени башчыларыны орунбасары  болуп да ишлегенди. Бюгюнлюкде  РФ-ни СК-сыны КъМР-де следствие управлениясыны Черек районда бёлюмюне таматалыкъ этеди. Юстицияны подполковнигиди. Ишинде бийик жетишимлери ючюн ведомстволу саугъала бла кёп кере белгиленнгенди, КъМР-ни Правительствосуну Сыйлы грамотасы бла саугъаланнганды. 
РФ-ни  Следствие комитети къуралгъан кюнню аллында  биз Шунгар улу бла ушакъ бардыргъанбыз. 
– Черек районну криминал болумуна къаллай багъа берирге боллукъду?  
– Район тынч жерледен бириди деп ёхтемленип айталлыкъма. Мында мурдарлыкъ, акъылбалыкъ болмагъанлагъа зорлукъ сынатыу дегенча  ауур, жамауатны чамландыргъан ишле этилмейдиле. Асламында юй турмуш бла байламлы бузукълукъла тюбейдиле. 
– Сен таматалыкъ этген бёлюм инсанлагъа ачыкъмыды? Ким да келип, болушлукъ излерге эркинмиди? 
– Следствие комитетни баш борчу адамланы эркинликлерин бла праволарын сакълауду. Аны себепли биз инсанлагъа ачыкъбыз. Болушлугъубузну излегенле  бардыла, хар келгеннге да тынгылайбыз, бизни жууаплылыгъыбызда болгъан тилеклени тамамлайбыз. Асламында уа соруула законланы ангылатыу бла байламлыдыла: налог, приставланы ишлери бла байламлыла эм башхала.  
– Следствие комитетде   къуллукъ этип къалай башлагъанса?  
– Следователь –  сабийлигими муратыды. Аны нек сайлагъанымы кесим да ангыламайма. Аманлыкъны тинтиу, документлени хазырлау, шагъатланы  жыйышдырыу, адамны этген терслигине жолукъдуруу сейир болгъанды. Следователь ачыгъан  адамны эркинликлерин сакълагъаны, тюзлюк жанлы болгъаны ючюн сюйгенме бу усталыкъны.   
– Газетге следствие комитетни республикада управлениясындан билдириуле жибередиле. Алагъа къарасанг, ведомство битеу аманлыкъланы тинтиуге жууаплы болгъаннга ушайды…
 – Хау, бизни ведомствону жууаплылыгъында кёп соруула бардыла: мурдарлыкъ бла байламлы ишледен башлап,  коррупция, толтуруучу, законла чыгъарыучу власть органланы келечилерини бузукълукъларына, налог эм башха сфералада аманлыкълагъа дери.  Энчи жерни сабийлени эркинликлерин сакълау, акъылбалыкъ болмагъанланы къатышыулары бла этилген аманлыкъланы тинтиу алады. 
Баш борчубуз законлукъну жалчытыуду да, аны себепли право низамны сакълаучу битеу ведомствола бла хайырлы байламлыкъла къуралгъандыла. Сёзге, прокуратура следствие органланы ишлерине надзор тамамлайды.  Ангылашынмагъан кезиуле, соруула, къыйын ишле болсала, бирге сюзебиз, прокурорла болушханлай турадыла.   
– Акъылбалыкъ болмагъанланы эркинликлерин бузуу,   зорлукъ сынатыу  дегенча ишле халкъны чамландырадыла. Сен оюм этгенден, аланы сылтауу недеди?
 - Сёзсюз, ол бек ауур бузукълукъладан бириди. Жарсыугъа, сабийлерин ата-анала къыйнагъан кезиуле да тюбейдиле. Алгъын жамауат ёсюп келген тёлю ючюн жууаплылыкъны сезгенди, алай бюгюнлюкде ол унутулгъаннга ушайды. Хар ким кеси  къайгъылыды. Тапсыз жюрютген сабийге айып этсенг, атасы, анасы унарыкъ тюйюлдюле.    Жамауат, хар инсан да ёсюп келген тёлю ючюн жууаплылыкъны ангыламаса, жарсыугъа, аланы эркинликлерине бузукълукъла тохтарыкъ тюйюлдюле. 
- Следовательни къуллугъунда бардыргъан биринчи тинтиуюнг  эсингдемиди? 
-   Ол женгил болмагъанды - эр киши тиширыугъа артыкълыкъ этер умут бла аны аркъасына къыпты бла ургъан эди. 
Алай бир башха аманлыкъ бюгюн да чамландырады мени. Жаш адам анасын эмда аппасын ёлтюргенди. Мурдарлыкъны сылтауларыны юсюнден айтмайым. Жаш эсирип тюйюл эди, толу акъылында болгъанды, ол тёзюмсюзлюк этгенди. 
Кюн сайын адамны ачыгъанына тюбеген тынч тюйюлдю.  Аллайгъа юйренчек болалмайса.  
– Аманлыкъ этмеген адамны жууапха тартама деген къоркъуу бармыды?
– Угъай. Битеу шагъатланы, шартланы тинтгинчи, бирге тийишдиргинчи, бузукълукъну кёргенледен, ишеклини кесинден, ачыгъан адам бар эсе, андан ишни болумун сурагъынчы, терслеу оноуну чыгъармайма. Жаланда шарт тюшюнсем адамны терслигине, ол заманда къабыл кёреме уголовный ишни. 
– Следователь  тинтип, сюдню къараууна берген ишге къаллай оноу чыгъарылгъанына къараучумусуз?  
– Ол ишибизни бир кесегиди.  Аманлыкъны ахырына жетдирирге борчлубуз:  тинтиуден башлап, сюд оноуну чыгъаргъынчы дери. Ол да бек магъаналыды. Нек десенг, аманлыкъчы    терслигине жолугъуругъун, жууапдан къачалмазлыгъын билирге керекди. 
– Следовательни баш ышанлары къаллайладыла? Бу усталыкъны сайлагъан жаш адам неге эс бурургъа керекди?
– Бек алгъа тюзлюклю, намыслы болургъа керекди. Следователь законну жакъчысыды. Бу усталыкъны сайлагъан жаш адам къыралны атындан сёлешгенин, алай эсе уа, жууаплылыкъ уллу болгъанын ангыларгъа керекди. Бир жанындан, ишибиз адамны къадары бла байламлыды. Аны себепли жангылыргъа, терслиги болмагъанны эркинликлерин бузаргъа ахырда жарамайды. 
Дагъыда бу усталыкъда низамлыкъ магъаналыды. Следовательни иши къыйынды, солуу заманынг жокъну орунундады. Аманлыкъ этилсе, кечеди, кюндю демей, жерине барыргъа, тийишли излеу-тинтиу жумушла толтурургъа керекди.  Жеринде ишинги къалай бардырсанг, уголовный ишни тинтиу да анга кёре боллукъду. Аны айтханым, эслилик да керекди. 
Адамны сезе билиу да магъаналыды. Ишекли жууапдан къачар ючюн   ётюрюк айтыргъа  болады. Аны жакълайбыз деп, нёгерлери, жууукълары да жалгъан шартланы келтиредиле. Алай следователь битеу законлу мадарланы хайырланып, тюзлюкню    ачыкъларгъа борчлуду. 
– Тюзлюк деп бир ненча кере къайтаргъанса. Бу  сезим ишде чырмаумуду огъесе болушлукъмуду? 
– Сёзсюз, болушлукъду. Аманлыкъчыдан  ачыгъан адам  ишинге ыразылыгъын айтса,   тамамлагъан жумушларынг жамауатха хайыр келтиргенин, ол магъаналы болгъанын ангылайса. Тюзлюк хорлагъанын билсенг, андан да иги ишлеригинг келеди. 
–  Къайсы тынчды: следователь болгъанмы   неда коллективге башчылыкъ этгенми?   
– Следователь жаланда кесини белгиленнген борчларыны чеклеринде ишлейди, бёлюмню башчысыны жууаплылыкълары уа кенгдиле. РФ-ни Следствие комитетини Черек районда бёлюмюню къуллукъчулары профессионал билимлиле, сынамлыла болгъанларын айтыргъа сюеме. Салыннган борчланы бет жарыкълы толтурадыла. Биргеме ишлегенлеге бири къалмай барысына да ыразылыгъымы билдиреме. Службаны ветеранларына да ыспас этерге  сюеме: не соруугъа да жууап берирге, болушургъа хазырдыла.    
Мен бёлюмге башчылыкъ этген кезиуде ахырына жетдирилмеген, бузукъчу тохташдырылмагъан, аманлыкъчы жууапдан къутулгъан  бир иш да болмагъаны ёхтемлендиреди. 
Манга бу усталыкъда ёсерге себеплик этген адамны юсюнден айтыргъа  сюеме. Биринчи Ахиед Кампуевни къолуна тюшген эдим, жаннетли болсун, ауушханды. Ол прокуратурада следствие управлениягъа башчылыкъ этип тургъанды. Бюгюн бу усталыкъда къаллай жетишимле болдургъан эсем, аны хайырындандыла деп, шарт айталлыкъма.  
– Аманлыкъла этилмез ючюн жамауатда не зат тюрленирге керекди?
– Аланы ахырда тыяр онг болмаз, жаланда азайтыргъа жарайды. Сёзге, аманлыкъланы бир къауумун эсирген адамла этедиле. Ким биледи, ичгенле азайсала, аманлыкъла да тохтарла.  
– Бу иш сени тюрлендиргенди деп ангылаймыса? 
– Хау, низамлы, жууаплы этгенди. Адамланы жарсыуларына къайгъыра билирге юйретгенди. Право низамны сакълаучулагъа   къачан келедиле – къыйын болумгъа тюшселе. Аны себепли болушлукъ керек болгъаннга тынгыларгъа, къайгъырыргъа  керекди.  
–  Россейни Следствие комитети къуралгъан кюнде ишчи нёгерлеринге   къаллай алгъыш этерге сюесе? 
–   Саулукъ, буюрулгъан ишлерин бет жарыкълы толтурургъа къарыулары, кючлери жетерин тежейме.  Бек башы уа – тюзлюкню жолундан биз заманда да таймагъыз.  Адамла, жамауат саулай бизни ишибизге ыразы болуру да магъаналыды. 
 
.
Ушакъны Тикаланы Фатима бардыргъанды
  • 17 просмотров
Поделиться: