Музыкалы жолу аны энтта кёп жылланы илхамлы этгенлей барсын

1 января, 2023 - 10:37
Къабарты-Малкъарны сыйлы маданият къуллукъчусу, композитор Этчеланы Шарабудинни жашы Музафар халкъыбызда музыка жаны бла тири ишлеген жашларыбыздан бириди. Кёп болмай анга 60 жыл толгъанды.
Музафар Огъары Жемталада туугъанды, ёсгенди. 1973 жылда, Нальчикде энчи интернат ачылып, эл-элледен музыка, жыр жаны бла фахмулу сабийлени жыя айланнганда, министерствону комиссиясы Огъары Жемталада 3-чю классда окъуй тургъан Музафарны да сайлагъанды. Анасы Таукенланы Халимат уста къобузчуду. Къобуз жюрюген юйде музыка искусствогъа фахму къан бла тин бла да келеди, баям. Ол биринчи устазы болгъанды Музафарны.
Ол интернатха айырылгъанла тюшге дери 6-чы школда окъуй эдиле, тюшден сора уа – 1-чи музыка школда. Анда Музафарны къобуз согъаргъа В. Жуков бла Г. Гетигежев юйретгендиле.
Школну жетишимли бошагъан жашны музыка училищени музыка инструментледе согъаргъа юйретген бёлюмюне ётдюргендиле. Анда Музафарны устазы белгили композиторла Нихат Османов бла Нгуен Ван-Нам болгъандыла. Анда окъуй тургъанлай окъуна, ол Огъары Жемталада «Аязчыкъ» деген ансамбльни къурагъанды.
Училищени тауусуп, 1982 жылда Этче улу Краснодарда культура институтха кирип, анда окъугъанды. Ол жыллада «Юность Кубани» деген ансамбльде да ишлегенди. Аны биргесине къыралны кёп жерледе айланнганды. Фахмулу къобузчу концерт программаны къурай, бардыра да юйреннгенди. Оркестрге малкъар макъамладан жарашдырылгъан фантазиясын да ол кезиуде жазгъанды. Краснодар крайда музыка эришиуледен биринде ол иши биринчи жерге чыкъгъанды. Музыканы акъылманлары аны ол ишине бийик багъа бергендиле. Фантазиясына къошуп, диплом ишин да анга кёре жарашдыргъанды Этче улу. Ол чыгъарма Краснодарны культура институтуну окъуу программасына къошулгъанды.
1987 жылда Нальчикге къайтханда, республикалы радиону малкъар тилде бериулерини ол замандагъы баш редактору Созайланы Ахмат аны ары суратлау-музыка бериулени редакциясыны таматасыны къуллугъунда ишлерге чакъыргъанды. Ол бюгюн да анда ишлеп турады.
Биринчи ол миллет жыр искусствобузну фондун тинтиуню, толтурууну къолгъа алгъанды. Эллеге, шахарлагъа барып, фахмуланы излеп, аланы радиогъа чакъырып, музыка инструментледе сокъдуруп, жырлатып башлагъанды. Иги кесек назмугъа музыка да жазгъанды.
1990 жылда уа Музафар «Салам алейкум!» деген автор программасын къурагъанды. Ненча жангы ат айтдыргъанды ол анда: Таукенланы Марзият, Текуланы Амур, Бечелланы Зарема, Газаланы Алим, Мусукаланы Руслан, Тёппеланы Алим, Таукенланы Жаннет, Атмырзаланы Элдар, Хасаитланы Руслан, Кючюкланы Аслан, Аппайланы Ислам, Алим, «Иман», «ААА» ансамбльле… Жаш жырчыларыбыз, хасаниячы жашла къурагъан халкъ ансамбль «Алмосту», кёнделенчиле жырлагъан «Таулан», башхала да халкъла аралы конкурсланы лауреатлары болгъандыла. Аланы атлары радиону Музафар бардыргъан бериулерини юсю бла ачыкъ болгъанды.
Ма алай тюзетгенди ол жаш адамланы жашау жолларына. Этче улу республикалы, халкъла аралы фестивальла къурагъаны, Татарстан, Башкъортостан, Къыргъызстан, Къазахстан эм башха республикала бла культура байламлыкъла тохташдыргъаны да къолайлы ишле болгъанларын заман кёргюзтгенди.
 «Салам алейкум!» проектге къатышыргъа сюйгенлени саны жылдан-жылгъа ёседен-ёсе баргъаны бла байламлы, «Салам алейкумну жулдузчукълары» деп атап, Музафар гитчечиклени сахнагъа алай чыгъаргъанды. Ол фестивальны барыуу артдан-артха халкъ байрамгъа ётген эди.
«Салам алейкум!» 1998 жылда Россейни Артиадасыны лауреаты болгъанды. Музафар  2001 эм 2002 жыллада «Салам алейкум!» программада айтылгъан бек иги жырланы, энчи китап этип, чыгъаргъанды. Быллай аты бла Тюрк тилли миллетлени халкъла аралы фестивальлары да болгъан эди.
Музафар бизни поэтлерибизни сёзлерине иги кесек макъам такъгъанды. Аланы жаздырыргъа деп, кеси аллай ара да къурагъанды. Алай бла кёплени сахнагъа хазырлагъанды, жырлатханды. Андан айтадыла: «Къудайланы Мухтар бизни тепсетген, Этчеланы Музафар а жырлатхан этгенди», – деп.
Бюгюн ол эки жюзден артыкъ жырны, оннга жете симфония чыгъарманы авторуду. Жюзге жууукъ халкъ жырны макъамларын жангыдан жарашдыргъанды, бир къауум спектакльге музыка жазгъанды. Отарланы Омар жырлагъан жырланы къауумун жыйып, китап этип чыгъаргъанды. Малкъар жыр искусствобузну жайылгъан инжилерин жыйыуда, аны кенг жайыуда, айнытыуда этген жетишимлери ючюн анга «Къабарты-Малкъарны маданиятыны сыйлы къуллукъчусу» деген сыйлы ат берилгенди. Ол КъМР-ни Правительствосундан Сыйлы грамотагъа тийишли болгъанды. Дагъыда Музафаргъа Халкъланы шуёхлукъларыны алтын ордени бла Шимал Кавказны бек бийик саугъасы – «Алтын микрофон» берилгендиле.
 
 
Мусукаланы Сакинат.
  • 22 просмотра
Поделиться: