Анга бек уллу саугъа окъуучуларыны жетишимлериди

Устаз, баям, уста деген сёзден  чыкъгъан болур. Алай эсе уа, ол билимли, терен акъыллы болгъандан сора да, сабийлени ёз къызларын, жашларынча сюерге да  керекди. Бызынгы элни  мектебинде малкъар тилден бла литературадан окъутхан устаз Гаммаланы Хызырны къызы, Чочайланы  Нажабат аллай тиширыуду. Аны республикада кёпле таныйдыла.

Ол бу элде  ишлегенли  элли жылдан иги да атлагъанды. Ары дери уа   Тёбен Чегемде башланнган класслада устаз, ызы бла уа мында эл  Советни  председатели да болгъанды. Этимлилиги, билими, тирилиги ючюн аны  бир ненча кере депутатха айыргъандыла. Бызынгыгъа келин болуп келгенинде да, Нажабат сюйген ишине къайтханды. Мектепге баргъанды. Аныча ахшы устазла анда бек керек эдиле.

Бу усталыкъны Нажабат гитчелигинден окъуна сайлагъанды. Бюгюн да биринчи устазлары Анатолий Петренкону , Акъкъызланы Розаны, Къаракъызланы Шарифаны, Малкъарланы  Исмайылны, Жарашууланы Зайнафны атларын унутмайды. Сегизинчи классда окъугъанында уа, тилеп, башланнган  класслада дерсле берирге барып тургъанды. Мектепни бошагъандан сора педколледжде, ызы бла Къабарты-Малкъар къырал университетде окъугъанды. Анда ол къармашып билим алгъандан сора  да, бийик  окъуу юйню жамауат жашаууна да тири къатышханды, волейболдан, шашка оюнлада да эришиуледе хорлагъанды.

Бызынгыда ал кезиуледе орус тилден бла литературадан дерсле бергенди. Алай ана тилине сюймеклик хорлап, малкъар тилни бла литератураны окъутуп башлайды.

Нажабатны окъутуу ишде кесини  энчи амаллары барды. Жангы теманы башлардан алгъа устаз сабийлеге  анга кёре соруула береди, къангада  юлгюле жаздырады, оюмларына  тынгылайды. Алагъа кёре  кеслери  алларына  сагъыш  этерлерин излейди. Сора шёндюгю жашау бла байламлы болурча мадарланы хайырланады. Элде белгили , эсли эм иги адамланы юслеринден хапарлайды. Алай бла ол дерслеринде да билим бериу бла бирге жашауну жорукъларына,  игини  амандан айыра билирге да юйретеди. Аллай  кезиуде нарт сёзлени, таурухланы да уста хайырланады.   Эм аламаты уа- сабий дерсни билмесе да, ол «эки» салмагъаныды. Айхай да, ол сабийни предметден кёлюн  къачырады. Тенглерини арасында мудах этеди. Устаз аллайны бир жанына чакъырып, анга мектепге хазырланып келирге кереклисин ангылатады. Болушлукъ этерден да артха турмайды.

Чочайланы Нажабат, 2002  жылда «Жылны устазы» деген район конкурсда хорлап, республикалыда уа лауреат болгъанды. Ол Россей Федерацияда билим бериуню сыйлы ишчисиди, 2006  жылда уа «Россейни бек иги устазы» деген атха тийишли болгъанды. Урунууну ветераныды.

КъМКъУ-да  устазланы билимлерин ёсдюрген институтда лекцияла окъуп тургъанды, кёп жылланы  методика биригиуню школуну башчысы да болгъанды.

Жыл сайын а кеси окъутханланы, башха класслада кюрешгенлени да къатышдырып, «Ана тилим – жаным-тиним» деген  конкурсха хазырлайды. Алада хорлап, ала саугъа, грамота къоллу боладыла.

Айырмалы окъуучулары Ботталаны Асиятны, Холамханланы Зухураны, Рахайланы Диананы, Аттоланы Каринаны, Аналаны Аиданы, Рахайланы  Маринаны эмда башхаланы юслеринден Нажабат  не заманда да  уллу ёхтемлик бла  айтады. Устазлгъа уа сохталары махтаулу болганлары керти да уллу къууанчды. «Сабийлерим» демей сёлешмейди ол окъуучуларына. Ала да аны аналарыча сюедиле.

Сабийле бла классдан чыкъмай ишлеген азлыкъ этеди, деучюдю Нажабат.  Аны себепли ала бла тышында да кёп кюрешеди. Мектепде  устазны башламчылыгъы бла Кязимге  атап музей ачхандыла. Аны  къураугъа районну администрациясыны  ол замандагъы башчысы Темиржанланы Махти, Виктор бла Мария Котляровла, мектепни директору Хапаланы Тахир ахшы болушхандыла. Аны ачхан кюнде кёп къонакъла да келген эдиле.

Классдан тышында  бардырылгъан кёп ишледен бирине  Гуртуланы Бертни жюз жыллыгъына  жораланнган ингирни да санаргъа боллукъду. Сабийле жазыучуну  юсюнден хапар  айтып, материалла жыйышдыргъандан сора да, «Чалгъычыла» деген поэмасына кёре сахна оюн да  кёргюзтген эдиле. Устаз къурап, аллай белгили адамланы   кёплерини юбилейлерине  ингирле бардырылыучудула мында. Андан сора, эллилени жыйып, мектепде юйюрню жылын бардырып да тургъанды. Ары ыннала, анала чакъырылгъан эдиле. Сабийле  алагъа атап назмула такъгъандыла, аланы кёлден окъугъандыла. Устаз окъуучуларын «Минги-Тау», «Нюр», «Солнышко» журналланы, «Заман» газетни сюерге  юйретеди, бу басма органла бла къаты байламлыкъ да жюрютеди. Сохталарыны чыгъармалары тюрлю-тюрлю изданиялада басмаланадыла.

Нажабат окъутхан  къызладан бла жашладан школну бошагъан устазларына ушаргъа  сюйюп , бу огъурлу усталыкъны сайлагъанла  аз  тюйюлдюле. Аналаны Эльдар Москвада медицина илмуланы докторуду, Бёзюланы Залина  да ара шахарда окъуп чыкъгъанды. Республиканы Президентини грантына  тийишли  болгъанла, алтын майдалла да алгъанла бардыла. Аланы  араларында Ахкёбекланы Кулинаны, Холамханланы Фатиматны, Аттоланы Динараны, Бёзюланы Залинаны  атларын айтыргъа   боллукъду. Бу къызланы бир къауумлары, олимпиадалада хорлап, Къабарты-Малкъар кырал университетге окъургъа  экзаменсиз киргендиле. Устазны дерслерине къараргъа районда, республикада  окъуу юйлени  педагоглары да келедиле, ол  алагъа  мастер-классла да береди. Аладан бири «Тау  къатында –тау  кибик» деген ат бла эллерине бла эллилерине аталып бардырылгъанды.

Нажабат 6-чы классны окъуучуларына ишчи дефтерни жарашдыргъанды. Дагъыда «Малкъар чыгъармалада миллетибизни адетлерин, тёрелерин ачыкълау» деген темагъа кёре иш хазырлагъанды. Жыл сайын  Мечиланы Кязимни, Къулийланы Къайсынны  туугъан кюнлеринде бардырылгъан Кязим, Къайсын окъуулагъа уа ол битеу мектепчилени да  къошуп,  къалай тири къатышады.  Аны бла бирге уа эллиле бла «Алтын къолну», «Нарт оюнланы» ишлерине да  биринчиледен  болуп  къошулады.

Баш иеси Якуб  бла ала тёрт  сабий да ёсдюргендиле. Аланы барысы да бийик билимлидиле, юйлю-юйдегили да болуп жашайдыла. Ата-ананы бек уллу  къууанчлары –туудукъларыдыла, ала да алты боладыла.

Жашлары Элдар, мектепни  алтын майдалгъа бошап, спорт бла тынгылы кюрешгенледенди, жетишимлери аз тюйюлдюле. Хаким  КъМР-ни  Правительствосуну Сыйлы  грамотасы бла саугъаланнганды, Марат  Москвада ишлейди- къурулушчуду. Тамара уа Бызынгыда анасы бла бирге сабийлени  окъутады.

Нажабат Хызыровна  пенсияда болгъанына да къарамай, бары жумушлада, къайгъырыуладады. Сабийлеге билим бериуге бла юйретиуге аз да тасха тюшюрмей, юй тутаргъа, жууукъ-тенг жюрютюрге, туудукъларын къубултургъа да  заман табады.

Суратда: Чочайланы Нажабат.

Суратны автор алгъанды.