Толстой бла шуёхлукъ жюрютгенди

Къарачай-малкъар миллетде аллай адамла бардыла, халкъны эсинде ёмюрлюкге жашарыкъла.  Онглу адамланы атлары тёлюден-тёлюге кёче баргъанлары хакъды. Байчораланы Ожай хажи ма аллайладан бириди. Аны Къарачайда сыйы уллу жюрюгенди. Жашауунда уа сейир этерча шартла да болгъандыла.

Ожай, Темир-Алийни уланы, 1814 жылда туугъанды. 80 жылдан атлап жашагъанды. 1853-1856 жыллада орус-тюрк урушда болгъанды. Аскер чыны подпоручик эди. Ол къазауатда этген жигитлиги ючюн Георгийни къачы, дагъыда эки сыйлы орден бла саугъаланнганды. Ма ол къазауат бара тургъан кезиуде дуниягъа белгили орус жазыучу Лев Толстой бла да танышханды.

Айтыулагъа кёре, Лев Николаевич Къарачайгъа, Байчоралагъа къонакъгъа да келгенди. Ожай хажи да Ясная Полянагъа барып тургъанды. Толстой Ожай хажини танышлыгъы бла жазгъанды: «Къарачай – нейтральный народ, живущий у подошвы Эльбруса, отличается верностью, красотой и храбростью», - деп.

 Аны гитче къызы Александра да келе тургъанды Къарачайгъа. Аны юсюнден белгили алим, профессор, филология илмуланы доктору Алийланы Умарны архивинде кёп зат сакъланнганды.  Лев Толстойну айтханы бла, аны бла кенгешип баргъанды Бойчораланы Ожай орус патчахха Къарачайгъа жер тилерге. Ол да Теберди ёзенде талай жер бергенди.

Алай бла бусагъатда Огъары Теберди болгъан жерде биринчи эл салынады. Анга алгъа «Ожай къабакъ» деп атагъандыла. Андан сора да, патчахны администрациясы Шупшурукъда иги кесек жер юлюш береди. Алайгъа да «Ожай къышлыкъ» дегендиле.

Ожай уллу жашы Солтан бла Меккягъа экинчи кере барып, хаж къылып келе тургъанлай ауушуп къалгъанды. Аны ёлюгюн, жюрюген адетге кёре, Къара тенгизге атхандыла. Огъары Тебердиде уа миллетни жашауунда терен ыз къоюп кетген, бу элни да къурагъан Байчораланы Ожайгъа эсгертме салыннганды.

 

Текуланы Хауа хазырлагъанды.
Поделиться: