Халкъ медицина къачан болушады?

Медицина статистикагъа кёре, жыл сайын дунияда гриппден бла кесекледен ауругъанланы саны миллионла бла саналады. Бу аурууланы аякъ юсюнде кётюргенле аз тюйюлдюле, врачла уа алай этерге арталлыда жарамагъанын къайтарып айтадыла. Уллу кёллюлюк этиу бош кесеклени окъуна пневмониягъа, менингитге, къулакъ ауруулагъа дери жетдирирге боллукъду. Гриппден ауушханла да аз тюйюлдюле.

Алай ауруудан сакъланырча амалла бардыла, аланы арасында биринчи жерде иммунитетни кючлеудю. Былайда аш-азыкъны тюз сайлай билиу уллу жерни алады. Аны бла байламлы эм алгъа эсге лимон чай келеди. Алай, тохташдырылгъаныча, анда  «С» витамин бек азды. Лимон чайгъа энчи татыу берликди, алай кесекледен не гриппден сакъларыкъ тюйюлдю. Болсада, ол кёп суу ичиртирикди. Лимонну таза суугъа къошсагъыз да, жарайды. Кесекле тийгенде, ол бек магъаналыды – сууну кёп ичиу чархдан токсинлени чыгъарыргъа болушады, ол аурууну теркирек хорларгъа себеплик этеди. «С» витамин аслам сары чыгъанада (облепиха), къара дугъумада, башха цитрус битимледе, кивиде, брокколиде, хыярда, помидорлада, болгар чибижиде кёпдю. Ол кесекледен сакъламаса да, ала тынчыракъ ётериклерине уа болушурукъду. Алай унутмагъыз, бу витаминни чархда ёлчемин терк кёбейтиу аш орунну бла чегилени ишлеулерин бузаргъа боллукъду, мардадан озмазгъа кюрешигиз.

Жабышмакъ хансны (боярышник) уа асламысында жюрек аурууланы багъыуда хайырланадыла, - дейди медицина илмуланы доктору Виктор Конышев. – Итбурун а кесекледен къутулургъа игиди. Алай С витамин бийик температулада терк бузулгъаны ючюн, аны тюз жарашдыра билирге керекди. Анга къайнар сууну къуймагъыз, ол 70 градусдан исси болмасын. Быллай иссилиги болгъан сууну къуюп, аны бир кечени термосда тутсагъыз игиди.

Сабийлени саулукъларына къарагъан илму араны баш илму ишчиси Владимир Таточенко кесеклени багъыуда тузлу сууну кеси да хайырланнганын, аны юсюнден пациентлерине да айтханын билдиреди. «Бичакъны къыйырчыгъына тузну жарым стакан суугъа къошуп, эритигиз. Ол буруннга къуюучу капляладан аман тюйюлдю - бурунну тазалайды, аны ичинде «кирпиклени» ишлерин игилендиреди. Ол, кертиси бла да, ахшы амалды. Арт жыллада тенгизден алыннган туз къатышдырылып этилген препаратла бошдан чыкъмагъандыла. Ала хант туз къошулгъан суугъа бек ушайдыла, хайырланыргъа да тынчдыла. Алай бу растворну кеси аллына хазырлагъан да къыйын иш тюйюлдю», – деп юйретеди ол.

Температураны чёкдюрюр ючюн, къолтукъланы бла тобукъ тюплени уксус бла ышыу болушады деген оюм жюрюйдю. Врач бу амалны хайырланмазгъа чакъырады. Ол чертгенича, быллай суу терини кюйдюрюрге боллукъду, аны орунуна саусузну жылы сууну хайырланыу игиди. Аракъыны алыргъа да жарарыкъды. Спирт бла суу, териден къуруй, жылына аладыла – алай бла температураны тюшюредиле. Дарманла да хата келтирлик тюйюлдюле, алай аланы тюз ичерге эмда температура керти да бийик эсе, хайырланыргъа керекди.

Сарымсахны бла соханны хайырлылыкъларыны юсюнден хар ким да биледи, алай тюз а кёпле хайырланмайдыла. Аланы ашай, ауузугъузну кюйдюрюп кюрешмегиз. Ууакъ туурагъыз да, 10-15 минутха къоюгъуз. Ол заманны ичинде алада дарманлыкъ веществола чыгъып башларыкъдыла. Андан сора ала бла багъылып башларгъа жарарыкъды. Аладан дарман этиуню талай амалы барды. Аладан келген ийис бла солургъа, ауругъан адам тургъан отоуда табакъчыкъ бла салып къояргъа боллукъду. Къара ётмекге жау жагъып, юслеринден аланы себип ашаргъа да жарарыкъды.

Горчичниклени хайырлылыкълары эртте да белгилиди. Алай аны порошогундан 1-2 чай къашыкъны жюн носкийлеге себип, аланы кече кийип жатаргъа да боллукъду. Башха тюрлю амал да барды – 45-50 градус жылылыгъы болгъан суугъа 3-4 уллу къашыкъ татыран порошокну къуюп эритигиз, анда аякъларыгъызны 10-15 минутну тутугъуз, андан сора мылы къалмазча жан жаулукъ бла сюртюп, жюн носкийле кийип жатыгъыз. Аны абаданлагъа, гитчелеге да этерге жарайды. Ол бек хайырлыды: татыранда эфир-жау эм кёп башха веществола бардыла, ала аякъланы иги жылытадыла.

Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: