Республика инфляцияны энишге тюшюрюрге къолундан келген субъектлени санындады

«Геополитика болумгъа да къарамай, Къабарты-Малкъар социал сфераны бла экономиканы айнытыу жаны бла аны боюнуна салыннган борчланы толтургъанды. Инвестицияланы келиулери тохтамаз, производствону барыу халы тыйылмаз ючюн, биз, къырал болушлукъну не къадар толу хайырланып, алгъа бютюн терк атламла бла барыргъа керекбиз», - дегенди КъМР-ни Башчысы Казбек Коков кёп болмай республиканы Правительствосу бла бардыргъан кенгешде.

Регионну оноучусу миллет проектлени толтуруу ючюн жууаплы болгъанлагъа артха къалыргъа  арталлыда жарамазлыгъын да эсгертгенди. «Тюзюнлей подрядчикле бла ишлерге эмда къурулушда халны кюн сайын тинтирге керекди», - дегенди ол. 

Жыйылыуда республиканы социал-экономика айныууну тогъуз айгъа эсеплери да чыгъарылгъандыла. КъМР-ни экономиканы айнытыу министри Рахайланы Борис  айтханнга кёре, республика инфляцияны кёрюмдюлерин энишге тюшюрюрге къолундан келген субъектлени санындады.  Экономистле аны сылтауун гитче эмда орта бизнесни айныуунда кёредиле. Сёз ючюн, быйыл майдан бери кеслерине иш къурагъанланы саны 30 мингден 50 мингнге дери ёсгенди.

Экономика кёрюмдюлени ёсюулерине себеплик этген баш кюч а миллет проектледиле. Алагъа деп республикагъа 2022 жылда 13 миллиард сомдан артыкъ бёлюннгенди. 

Тогъуз айны эсеплерине кёре промышленность производствода, эл мюлкде, къурулушда, розница сатыу-алыуда ёсюм болуру сакъланады. Дагъыда баш капиталгъа салыннган инвестицияланы, экспортну да ёлчемине иги да къошулургъа боллукъду. Предприятияланы асламысы санкцияланы болумунда ишлерге юйреннгендиле эмда жангы амалла тапхандыла, деп чертилгенди. 

Туризмге, экономиканы алгъа элтген кючлеринден биринеча,  энчи эс бурулады. Тогъуз айны ичинде регионда 980 минг турист болгъанды. Ол а былтырны бу кезиуюнден эсе   16,2 процентге асламды. Республиканы башчысы 2019 жылда окъуна туристлени санын миллионнга жаланда 2025 жылда жетдирирге белгиленнген эди,  деп эсгертгенди, инфраструктураны не къадар терк къураргъа кереклисин чертгенди. Туристлени саны ёсгени гитче эм орта предпринимательствогъа жангы онгла береди, ишчи жерлеге да къошулады, регионну бюджетине да файда тюшеди, дегенди ол.

Женгил промышленностьну иши да барады. Мында шёндю кийимле тикген производство  уллу заказла  алгъанды. Ол а къошакъ халда 500-ге дери ишчи жерле ачаргъа онг береди.

Агропромышленность комплексде  битимчиликде ёсюм болгъаны белгиленнгенди. Аны алайлыгъы уа бек алгъа сугъарыу ишни айныуу бла байламлыды. Казбек Коков республикада мюлклени эмда муниципалитетлени араларында сугъарыу илипинле къураргъа кереклисин эсгертгенди, ол  жумушну федерал даражада сюзерге да буюргъанды.

Келир жыл республика ЖКХ-ны болумун игилендирирге онг берлик къошакъ федерал программалагъа къатышырча этиу баш магъаналы борчладан бири боллугъун да эсгертгенди регионну оноучусу. Мусукланы Алий  КъМР-ни Правительствосу жарашдыра тургъан бегимге кёре быйыл лифтлени жангыртыу башланырыкъды. «Юч жылны ичинде 80 лифт алышындырыллыкъды. Анга ахча республикалы бюджетден бёлюнюрюкдю», - деп къошханды премьер-министр.

Казбек Коков а кёп фатарлы юйлени арбазларын тапландырыу да андан ары бардырыллыгъын айтханды. «2023 жылда республиканы бюджетини ахчасына дагъыда 100-ге дери арбазны тапландырлыкъбыз, 3-4 жылны ичинде уа халны тамыры бла тюрлендирликбиз», - дегенди ол.

Жыйылыуда сёз республикалы бюджет къалай толтурулгъаныны юсюнден да баргъанды. Туура этилгенича, быйыл файдаланы битеу ёлчемин 58,2 миллиард сомгъа жетдирирге белгиленнген эди. Тогъуз айгъа уа  44,6 миллиард сом тюшгенди, ол а планны 76,6 процентиди. Къоранчлагъа 60 миллиард сомдан артыкъ бёлюрге белгиленнген эди. Быйылны биринчи октябрине 43,4 миллиард сом къоратылгъанды неда планны 72,3 проценти.