Суратла – жашауну бла тарыхны тилсиз шагъатлары

Жыл саныбыз къошула, уллая барсакъ, къайсыбыз да артха, озгъан жылларыбызгъа къарайбыз, эртте кетген затланы эсгеребиз. Аллай кезиуледе, сизни билмейме, мен а эрттегили суратланы алып, алагъа къайтарып-къайтарып къараргъа бек сюеме. Аладан санга къарагъанла – жууугъунг-ахлунг, шуёхларынг, танышларынг, биргенге окъугъанла… Хау, ол кезиуню суратларына къарасанг, школда окъугъан жылларынг кёз аллынга келедиле, сабийлигинг эсинге тюше, къарамынгы алалмай къаласа, хар такъыйкъанг эсинге тюшеди. 

Суратха тюшген кюнюнг окъуна, бюгюнча, кёз аллынга келеди. «Бизни …», – дерге мени тенгши тёлю бек сюеди. Ол заманыбызда сурат алгъанла да аз эдиле. Бусагъатдача, телефонну чыгъарып, алдырып къойгъан амал жокъ эди, анда-санда энишгеден келген бир суратчы болмаса.

Кёп болмай къолума аллай бир сурат тюшгенди. Экинчи-ючюнчю классда болурбуз, жашаудан зат ангыламагъанла, сабий акъыллыла. Алда къаллай узакъ жолла сакълагъанларын, кимни къаллай къадары боллугъун ким биле эди?

Элде жашагъанла бары да бир бирге жууукъ-ахлуча, эгеч-къарындашча болуучу эдик. Ол жылыулукъ бюгюн-бюгече да арабыздан кетмегенди. Анда-санда тюбеген болсакъ, бир бирни тансыкълагъаныбызгъа сейир этерчады. Биз школну бошагъанлы эки жыйырма жылгъа жууукъ болгъанды, аны ючюн а унутмайбыз ол узакъ жылларыбызны, элни, жамауатны жашауун-ашауун да. 

Элде къууанч, бушуу болса да, элни жамауаты бирден жыйылып, жумушну алай бардырыучу эдиле. Аны себебинден эллиле бюгюн–бюгече да бир бирге ол жылыулукъну тас этмегендиле. Мен аны кесимден билеме. Элли-жерли адамымы кёрсем, эслемегенча этип кеталмайма. Элде ауушхан адам болуп, бирибиз баралмай къалсакъ, бизни атабыз аны эсинге салмай къоярыкъ тюйюлдю. Элге баргъан кезиуде: «Сен алагъа тюбемегенсе», – дер. «Да, атам, тамата къарындашларым, эгечлерим баргъандыла, юйюрден бирибиз къалгъанлыкъгъа, не боллукъду», – десенг, ыразы болмай: «Хар биригиз башха-башхасыз, элни жамауатына уллу кёллю болмагъыз», – дегенлей турады. Атадан-анадан келе болур жамауатынга, эллилеринге, жерлилеринге ол жылыулукъ.

Быллай суратлагъа къарасанг, жашауунгу бир тарыхы, аны бир энчи бети эсинге тюшеди. Сурат, сёлешмегенликге, кюзгюге къарагъанча, бир тюрлю бир кезиуню шагъаты болады.Суратдан санга къарагъанланы хар бирин эсинге тюшюресе, сабийлигинг, жашлыгъынг кёз аллынга келеди. Кесинг сезмей, бирде жарыкъ ышараса, арабыздан замансыз кетгенлени кёрсенг а, мудах боласа. Керти да, бу суратла – тилсиз шагъатла, сёлеше билселе, аз кёп зат айтмаз эдиле. 

Замансыз арабыздан кетгенле, энди жашау этейик дегенлей, умутлары, муратлары толмай, дунияларын алышхан тенглерибиз жаннет чыпчыкълары болсунла. Биз аланы бир заманда да унутмайбыз. Хар тюбешгенибиз сайын, хапарыбызны аладан башлайбыз. Дондуланы Фатимат, Мызыланы Марина, Асанланы Мустафа, Жарашууланы Малик, Къудайланы Керим, Кетенчиланы Мухадин, Сатрачланы Руслан, Хаджиланы Залим, Хочуланы Хасан, Шауаланы

Хызыр – барыгъыз да эсибиздесиз…Ма бусагъатда да, туурагъыздан къарай, кёз жашларымы сюртеме, Уллу Аллах ол дуниягъызны жарыкъ этсин деп тилейме. Жолугъузну жартылай къоюп кетгенсиз, сиз жашаялмагъан жашауну сауларыгъыз жашасынла, дейме.

Бу суратда кёпле да жокъдула, алай кёз аллыма уа барын да келтирдим. Ораза, Къурман болуп, элде къабырлагъа барсакъ, биз бу башда сагъыннган тенглерибизни къабырларын да жокълайбыз. Ол дуния барды дейдиле. Алай эсе, ала бизни кёре болурла, аланы эсгере, жокълай тургъаныбызны да билип, ыразы бола болурла. Мен ол затлагъа бек ийнанама.

Сурат иги затды - унутхан адамынгы эсге тюшюрген. Жалан мен болмам, алагъа къараргъа сюйген.