Медицинаны генералындан кавказ халкъланы юрисконсультуна дери

Шаханланы Шалуканы жашы Абай (1850-1897 ж.ж) аскер врач болгъанды, ол генерал-майор чыннга дери жетгенди. Абай уллу юйюрде ёсгенди, аны энтта  тёрт къарындашы бла алты эгечи болгъандыла. 

Нальчикде школну бошагъандан сора экзаменсиз Ставропольну гимназиясыны 4-чю курсуна салынады. Ызы бла  Петербургда медико-хирургия академияны бошайды. Ол а къыралда бек даражалы вуз болгъанды, дерслени белгили алимле, профессорла бардыргъандыла. Ол запад Грузияда Рион отрядда къуллукъ этгенди, генерал Лорис-Меликов башчылыкъ этген Кавказ мараучу батальонну къауумунда Россей-Тюрк урушха къатышханды.

1880 жылда Узакъ Востокда Восточно-Сибирский линей батальонну тамата врачына салынады, андан Никольское (шёндю Уссурийск) шахарда тамата врач болады. 1895 жылда ол «…усталыгъын терен билгени, къуллукъ этиуде артыкъда уллу жетишимле кёргюзтгени ючюн…» кезиуден алгъа медицинаны генерал-майору деген чыннга тийишли кёрюледи. 

 Абайны жашы Басият да, атасыны ызындан барып, халкъы  ючюн къуллукъ этгенди. Ол – белгили публицист, юрист, Владикавказ округ сюдню присяжный поверенныйи, Уллу эм Гитче Къабартыны бла Малкъарны Беш да Тау жамауатыны юрисконсульту.  

Басият сюдде къара халкъны  эркинликлерин сакълагъанды, не къыйын процессден да артха турмагъанды. Анга халкъда хурмет уллу болгъанына да сейир этерча тюйюлдю. Сёз ючюн, ол 1913 жылда Черек  ауузда халкъ кётюрюлюуге къатышханланы эркин этерге болушады. Юрисконсульт къуллукъда курорт учрежденияла, жамауат лесничествола къуралырларына уллу къыйын салгъанды.

 Алай бла миллетни биринчи билимли адамлары Малкъарда административ органланы къураугъа, саулукъ сакълау, светский билим бериу учрежденияланы кёбейтиуге, халкъны жашауун женгиллетиуге, аны бла бирге уа Россей бла культура байламлыкъланы кючлеуге себеплик этгендиле.