Инфарктны ызындан инсульт нек болады?

Инфарктдан сора – инсульт. Ол тюрлю осал ишден къалай кери болургъа боллугъу врачланы кёплери биледиле. Алай аны юсюнден кёбюсю айтмайдыла. Биз бюгюн аны юсюнден Нальчик шахарда ючюнчю номерли поликлиниканы терапевти Къалабекланы Эльмира бла ушакъ этебиз.

- Эльмира, инфарктны бла инсультну баш сылтаулары недиле?

- Адамла башлары ауруй эсе да, къан басымлары да кётюрюлюп эсе да, эслерин бурмай, врачха бармай, тёзюп турадыла. Алай этерге жарамайды! Бизни къыралда инсультланы саны дайым кёбейгенлей барады, деп врачла эрттеден бери жарсыйдыла. Аны бла бирге уа, инсультха жолукъгъан жаш пациентлени саны да кёпден - кёп бола барады. Битеуда Россейде неврология стационарлада жатханланы отуз процентини мыйыларында къан тамырла къан эркин жюрюмегенлени элли жыллары толмагъан, ишлерге тийишли адамладыла.

Башда айтылгъан палахха адамланы асламысында гипертония ауруу жолукъдурады. Инсультланы алтмыш процентлери аны хатасындан чыгъады. Кертиди, бу арт заманлада кючлю жарыкъландырыу кампанияны (анга «Заман» газет да тири къатышады) хайырындан гипертония чыгъаргъан инсультланы саны иги да азайгъанды. Инвалидни шинтигине тюшерге къоркъгъанланы (мыйыларында къан эркин айланмагъанланы) саны азая барады, ала артерия къан басымларын терк-терк ёнчелейдиле, керек заманлада врачлагъа барадыла.

Алай инсультну чыгъыуунда экинчи жерни тутхан ауруулары болгъан – кардиология патологиялары болгъан саусузла уа, жарсыугъа, азаймайдыла. Былайда уа сёз бек алгъа миокардны инфарктына жолукъгъанланы юслеринден айтылады. Аланы жюреклеринде къанны жюрютюу онглары азаядыла. Аны бла бирге уа, аллай саусузну аритмиясы бар эсе уа, жюрекни ишлеую жыйырма – жыйырма беш процентге къарыусузланады.

Не десек да, проблемалары инфарктха жолукъгъан адамлада кёп боладыла: аланы къан тамырлары, бек алгъа уа, сонный артериялары - мыйыны керекли затла бла жалчытханла - атеросклеротический бляшкалары болуп, иничгередиле - аллай кезиуледе уа инсульт чыгъаргъа къоркъуу уллуду.

- Ол къоркъуудан къутулур амалла бармыдыла?

-Бардыла. Бек алгъа бек тынч УЗИ тинтиуден ётерге - сонный артерияланы тинтирге керекди. Ол заманда къан тамырчыкълада иничгериу къоркъуулу болгъаны ачыкъланса (стеноз бар эсе), ол кёрюмдю алтмыш - жетмиш процент бла белгилене эсе, кесигизни жашау халыгъызны тюрлендирирге заман жетгенди:гипертониядан къыйматлы багъыуну табаргъа керексиз. Сонный артерияларында стеноз ауруу болгъан эм миокардны инфарктына жолукъгъан саусузланы къан басымлары 120-дан аз эм 150-ден кёп тюйюл эсе, башда мыйыны къан бла жалчытыу кем болмаз ючюн, диастолическое къан басым 90-дан кёп болмазгъа керекди.

Уллу магъаналы дагъыда бир кёрюмдю къанны тебиуюдю, анга дайым контроль этгенлей турургъа керекди: баркикардия (мардасындан аз кере ауруу) бар эсе, бир минутха 60-дан аз эм тахикардия 90-дан кёп кере (гемодинамический инсульт чыгъады) жюрекни тап ишлеуюн бузадыла. Аллай режимде ишлеген жюрекге къан тийишлиси тенгли бир бармай къалады. Алай эсе уа, мыйыгъа да къан тийишлиси тенгли мардада бармайды. Жюрекни ол халгъа жетдирирге уа арталлыда жарамайды.

- Баям, сакълыкъ хата бере болмаз.

- Аны къой да, сакълыкъ къыйынлыкъдан сакъларгъа боллукъду. Алай айтханым арталлыда къымылдамай турургъа керекди деген магъананы тутмайды. Къымылдап туруу хар кимге да борчду. Инфарктдан ауругъан адамлагъа солуу гимнастика эм жюрюу бек уллу хайыр бередиле.

Алай, атлауучла бла ёрге бара, паркда жаяу айлана туруп, кесигизни болумугъузгъа эс буругъуз.Солууну тыйылыуу, башны тёгерек айланыуу, кёзлеригизни кёрюуюню бузулууу, къарангы этиулери ишемияны (кислород ачлыкъны) шарт белгилеридиле. Аллай кезиуде сиз тохтаргъа, ишигизни къояргъа керексиз – керек болса уа, врач берген дарманланы ичерге керексиз. Жюрегигиз къалай ургъанына, къан басымыгъызгъа контроль этиу биринчи борчладыла (эрттенликде уяннганда, хар ингирде (ауузланнгандан сора). Аллай кёрюмдюлени инфаркт болгъандан сора 1,5-2 жылны ичинде  энчи дефтерчикге жазып туругъуз.  Андан сора уа инсульт, инфаркт ауруулагъа жолукъгъанланы халлары табыракъ болургъа керекди эм ала кючню-къарыуну излеген ишлени аз-аздан кёбейте барыргъа боллукъдула.