Барыбыз да сюйген конфетле

Конфет сюймеген хазна адам болмаз. Шоколад, мармелад, леденец, ириска…биз аланы къадар тюрлюлеринден бирин болмаса да башхасын жаратабыз. Алай эсе уа 18 октябрь бизни барыбызгъа да бир гитче байрамгъа саналады, ол - конфетлени Битеудуния кюнюдю.

Татлы ашарыкъла бурун заманлада окъуна болгъандыла. Египетде конфетни балны къозла эмда инжир бла къатышдырып алай этиучю эдиле. Араплылада конфетле уа… бюгюнлюкде да аланы битеу жер башында биледиле эм сюедиле. Ала конфетни къозла, къатхан жемишле къошуп этгендиле.

Татлы ашарыкъла адамны кёлюн кётюргенлерин эртте окъуна эслегендиле. Аны ючюн болур эди ансы, бир кезиуде шоколадны аптекалада сатып болгъандыла! Латин тилден «конфета» деген сёз «этилгенди, жарашдырылгъанды» деп алай кёчюрюледи. Аптекаланы ишчилери аланы жётелден, нерва аурууладан дарманча алай махтагъандыла. Алимлени тергеулерине кёре, шоколад «насыпны гормонлары» аслам болуруна себеплик этеди. Ма алай, аптекалада сатылыучу «Конфета» деген дарман артда татлы ашарыкъ болгъанды.

Жыйырманчы ёмюрде бу продукцияны чыгъарыу бек айныгъанды. Бир жаны бла аны хайырындан конфетлени багъалары иги да тюшгенди; энди аланы ким сюйсе да сатып алыргъа боллукъ эди. Алай башха жанындан а, аланы жалгъан затла да къошмай этиу ишге чыгъармачылыкъ къарам кетип тебирегенди.

Бюгюнлюкде конфетлени аслам тюрлюлерине химия затла къошуладыла. Аланы, сора дагъыда бал тузну калориясы да кёп болгъанын эсге алсакъ, конфетни мардасындан кёп ашагъан адам кесине хата салгъанын кёрлюкбюз. Шёндю уа, саулукълу жашау этиу тёреге айланып башлагъаны себепли, конфетлени жалгъан абериле къошмай этиу да айнып башлагъанды. Хау, аллай продукцияны багъасы уллуду, алай хайыры да игиди. Аны себепли алыучула да табыладыла.

Конфетлени юсюнден сейир шартла тапхан къыйын тюйюлдю. Сёз ючюн, Совет Союзну заманында битеу халкъ сюйген татлы ашарыкъ «Птичье молоко» эди. Аны тенгиз ханслада болуучу «агар-агар» деген затны къошуп алай этгендиле.

Пралине деген конфетлени уа 1663 жылда Германияда французлу посолгъа деп этген эдиле. Бюгюнлюкде да аны Швейцарияда бла Германияда бек сюедиле.

Барыбыз да билген «Чупа-чупс» конфетни къабугъун Сальвадор Дали этгенди.

Бельгияда конфетле иги да багъадыла, килограммы 20-30 евро турады. Нек дегенде, аланы химия затла къошмай этедиле.

Mars Incorporated компанияны иесини сюйген аты болгъанды,  аты да Snickers деп алай. Ол биз билген конфетни аты ма андан келеди.

Бал тузлу мамукъ бек татыулу затды, алай тишлеге хатасы уллуду. Аны уа ким жарашдыргъанды десегиз - тиш доктор Уильям Моррисон, 1897 жылда.