Къурулуш эм инвестиция проектле бла байламлы соруулагъа къарагъандыла

КъМР-ни Башчысы Казбек Коков къурулуш бёлюмде эм инвестиция проектлеге къарау бла байламлы штабны биринчи жыйылыуун бардыргъанды. Жыйылыугъа КъМР-ни Правительствосуну Председатели Мусукланы Алий, аны биринчи орунбасары Муаед Кунижев, КъМР-ни транспорт эм жол мюлк министри Аслан Дышеков, КъМР-ни жарыкъландырыу эм илму жаны бла министри Анзор Езаов, КъМР-ни саулукъ сакълау министри Рустам Калибатов, КъМР-ни маданият министри Мухадин Кумахов, КъМР-ни спорт министри Ислам Хасанов, КъМР-ни къурулуш, жашау- журт коммунал мюлк министрини орунбасары Астемир Унажоков эм видео конференция амал бла муниципал районланы таматалары къатышхандыла.

Тюбешиуню ача, Казбек Коков былай айтханды: «Биз не жаны бла да ишибизни кючлерге керекбиз, бек алгъа миллет проектлени жашауда бардырыуда эм экономика бла байламлы сорууланы тамамлауда да.  Андан сора да, уллу объектле бла байламлы къурулуш бёлюмде эм инвестиция проектлеге къарауда  энтта да бир оператив штабны къураргъа оноу этгенме». «Биринчи сентябрьге дери этгенибизден эсе, андан да кёп ишни тамамларгъа керекбиз. Ол кезиу бизге сынау болгъанды, энди уа бютюн къадалып ишлерикбиз», - деп чертгенди республиканы оноучусу. 

Быйылгъы жылгъа къурулушда, жангыртыуда, тынгылы ремонт этиуде, тапландырыуда 100 объект планнга тюшгенди. Аланы бир къауумун болжалдан алгъа сентябрьни аллына ишлеп бошагъандыла. Республиканы оноучусу белгилегеннге кёре, бардырылгъан къуруш ишлеге онлайн халда видео бла ол жумушлагъа деп энчи къуралгъан арадан къарагъанлай турадыла, аны мониторларында битеу объектле кёрюнедиле.

Казбек Коков ол контрольгъа жууаплы къуллукъчуладан къурулушну бошаргъа белгиленнген болжалгъа эм ишлени качестволарына тохтамагъанлай къарап турургъа буюргъанды. Андан сора да, объектде къаллай бир адам эм техника  ишлегенин билирге, керек болса, бригадалагъа болушлукъ этерге хазырлыкъда турургъа кереклисин чертгенди.

Жыйылыуда миллет проектлени жашауда къалай тамамланнганларыны ал кёрюмдюлери айтылгъандыла. Анга кёре, 2019-2021 жыллада республикада 45 сабий сад, 4 мектеп, 7 маданият юй, 8 спорт комплекс, тюрлю-тюрлю спорт секцияланы бардырыргъа 49 мекям, 13 маданият юйге бла театргъа эм 274 кёп фатарлы юйге тынгылы ремонт этилгенди. Дагъыда 356 арбаз тап халгъа келтирилгенди, 96 жамауат айланнган жер тапландырылгъанды, 600 километрге жууукъ автомобиль жолгъа ремонт этилгенди.

Быйылгъы жылда республикада бир кезиуге 10 школну къурулушу башланнганды, алада 6324 сабий окъурча жер къураллыкъды. 2022 жылны ахырына юч мектепни къурулушун бошаргъа мурат барды, ала Прохладный эм Нарткъала шахарлада, Куба элде ишлене турадыла. Дагъыда  Бахсанда, Ташлы-Талада, Жангы  Малкъарда, Вольный Аулда 380 жери болгъан 5 ясли блок хайырланыргъа берилгенди. Юч спорт объектни къурулушу бошалгъанды, жылны ахырына энтта да шёндюгюлю пятиборье бла кюреширге спорт комплексни хайырланыргъа берликдиле. Келир жылны ахырына Тёбен Чегемде футбол ойнарча тынгылы майдан боллукъду, 2024 жылгъа уа Нальчикде буз каток ачыллыкъды, къурулушу башланнганды.

Нальчикде «Саулукъ сакълау» миллет проектни чеклеринде онкология диспансер эм поликлиника ишленирикди. Аушигерде амбулаторияны къурулушу бошалгъанды, дагъыда жылны ахырына дери Дыгулыбгейде поликлиниканы жангыртыу ишле бардырыллыкъдыла. Келир жылны ахырына дери Куба элде эм Элбрусда участка больницала хайырланыргъа берилликдиле.

Инфраструктура жаны бла да къурулуш ишле бардырыладыла. Жылны аягъына дери Нальчикни жангы районларында энчи юйле  ишленирик орамлада  суу тартхан эм канализация быргъыланы орнатып бошарыкъдыла. «Таза суу» регион программагъа кёре, районлада 13 суу баргъан объектде жангыртыу ишле этиле турадыла. Солдатское эм Пролетарское станицалада суу чыгъаргъан скважиналаны къурулушлары бошалгъанды. Элбрус посёлокдан Азау талагъа дери канализация коллекторну жангыртыу бла байламлы ишле башланнгандыла, аны бла бирге ол элде кир суула жыйылгъан канализация баргъан жерлени да алышындырлыкъдыла. Нальчикде да кир суула жыйылгъан жерни жангысын ишлерге проект хазырлана турады. Дагъыда Бахсанны 80 километр узунлугъу болгъан группалы суу тартхан уллу къурулушда, ишле 2025 жылда бошалыргъа керекдиле.

Адамланы авариялы, оюла тургъан юйледен кёчюрюу бла байламлы программагъа кёре, 62 кёп фатарлы битеу да 17 минг квадрат метри болгъан юйден инсанла кёчюрюлгендиле. Башхача айтханда, 1020 адам кеслерини жашау болумларын игилендиргендиле. Адамланы эски юйледен жангылагъа кёчюрюу бла байламлы ишле андан ары бардырыллыкъдыла.

Быйылгъы жылда Нальчикде сегиз жангы сквер бла онтёрт жамауат солугъан майдан айбатландырылгъанды. Шёндю шахарны кёп фатарлы 51 юйюню арбазы тапландырыла турады, келир жыл ол программа районлада ишлеп башларыкъды. Жаш тёлюню чыгъармачылыкъ мекямыны къурулушу андан ары бардырылады, ол 2002 жылда ишлеп башланнган эди эм къурулушу битип бошалмагъан объектге саналып, ырысхы да бёлюнмей тургъанды. Ол мекям жаш тёлюню чыгъармачылыкъ арасы боллукъду, аны ариу сыфаты уа республиканы шахарын бютюн ариу этерикди.   

2023 жылда «Шёндюгюлю школа» проектни чеклеринде тогъуз битеулю билим берген мектепни къурулушу Нальчикде, Александровская станицада, Прималкинскийде, Терекде, Нарткъалада, Экинчи Чегемде эм Терскъолда къурулушлары башланыркъдыла. Битеу да мектепледе 5150 сабий окъурча онгла къураллыкъдыла. Ол жумушлагъа деп республикагъа юч миллиард сомдан аслам ахча бёлюннгенди. Къурулуш ишлени 2024 жылны ахырына бошаргъа мурат барды.

 «Саулукъ сакълауну биринчи звеносун жангыртыу» федерал проектни чеклеринде 2023-2024 жыллада 7 амбулаторияны ишлеп башларгъа мурат барды эм Октябрьскийде, Кенжеде, Светловодскийде, Красносельскийде, Тёбен Черекде, Акъ-Сууда, Звездныйде, Куба-Табада фельдшер пунктла ишленирикдиле.

2022 жылда жоллада къурулуш ишлени бардырыргъа 4,2 миллиард сом белгиленеди. Жарашдырылгъан планнга кёре, быйылгъы жылны итоглары бла 170 километр регион эм жер-жерли жолла тап халгъа келтирилликдиле, 134 метр кёпюрле тургъан  жерле эм 70 километрде чыракъла жанарча боллукъдула. Белгиленнген жерледе ишле 90 процентге тамамланнгандыла, дегенди Аслан Дышеков.   

Келир жылда автомобиль жоллада къурулуш ишлени бардырыргъа 4,4 миллиард сом бёлюнюрюкдю. «Къоркъуусуз качестволу жолла» деген миллет проектни чеклеринде 70 километр жол тап халгъа келтирилликди. Андан сора да, автомобиль жюрюген 261 метр кёпюрге эм темир жолладан ётген жерлеге ремонт этилликди, 30 километрде жангы чыракъла орнатыллыкъдыла. «Жер-жерли эм регион автомобиль жолланы айнытыугъа себеплик этиу» федерал проектни хайырындан 23,8 километр автомобиль жол норматив халгъа келтирилликди. Андан сора да, «Эллени тийрелерин комплексли айнытыу» къырал программагъа кёре, алты элде 18,6 километр жолгъа ремонт этилликди. Орамлада жангыртыу ишле гитче шахарлада да бардырыллыкъдыла, деп билдиредиле республиканы оноучусуну пресс-службасындан.