Къарыусуз сабийни жашауун сакълау-айныгъан жамауатны белгиси

Илму айный баргъаны сайын, саулукълары осал болуп,сабий табалмагъан тиширыулагъа болушургъа жангы онгла чыгъадыла.  Бийик технологияла аналыкъны насыбын сынаргъа жол ачадыла миллионлагъа. «Ол игимиди да, алгъын табийгъат кеси къарыусузланы, саусузланы кетере эди, энди уа аланы врачла ёлюрге къоймайдыла да, ала уа артда тенглерича, не саулукълу, не акъыллы болалмай, къыйналадыла», - дегенле да тюбейдиле.

 Перинатал араны башчысы Гайыланы Алена бу оюмну терсге санайды. «Шёндюгю медицина беш жюзграммлыкъ  балачыкъланы окъуна аягъы юслерине салалады. Аланы асламысы бек тап жашайдыла», - дейди ол. Алгъын туугъандан сора кювезде бир талай заман тургъан сабийчикле сокъур бола эдиле, энди ол кемчилик да кетирилгенди.

Хар жаратылгъан жан жашаргъа эркинди

Медицина хар юйюрню жашаууну кесеги болуп къалгъанды, биз ата-бабаларыбызча бир укол этдирмей энди жашаялмайбыз. Бек сейирди врачланы бусагъатда этген ишлери. Москвада  Филатов атлы больницада сиам эгизле Зитаны  бла  Гитаны  бир  бирден  айырыу  операцияны юсюнден битеу дунияда газетле жазгъан эдиле. Ол профессор Александр Разумовскийни башчылыгъы бла этилген эди. Артда Зитагъа дагъыда  бир операция этилгенди.

Сиам  эгизлени  юслеринден  айтханда да бир–бирле: «Сиам эгизлеге бек тап амал аланы ёлтюрюп къоюуду», - дейдиле. Саусуз – саулукълу болсун, башха тюйюлдю, баланы ёлтюрюу – мурдарлыкъды.   Сиам эгизле  битеу тууулгъан сабийледен 200  мингинден  бирлери  боладыла. 

Гиппократ былай айтханды: «Врач кесини билимин жашаугъа къажау бир заманда да хайырланыргъа керек тюйюлдю». Эвтаназияны  (ёлтюрюуню)  жолу  бла  барсакъ,  бек тереннге кирип кетерге боллукъбуз. Нек дегенде адамны саулугъуна багъа бичиуню чеклери кёп тюрлюледиле. Ол амал бла ауурлукълары бек аз сабийчиклени барысын да  ёлтюрюп  къояргъа  боллукъбуз.  Аланы  ёсдюрюу, жашауларын сакълау кёп ырысхыны излерикдиле: аладан бир-бирлерини кёзлери  осал  кёрюрге,  къулакълары  иги  эшитмезге,  мыйылары  тап  ишлемезге  боладыла.

Бек  гитче  ауурлукълары  бла  туугъан  сабийлени  къадарларыны  юслеринден бизни къыралда статистика жокъду, алай Америкада, Канадада эм бир-бир  европалы  къыраллада  аллай  къарыусуз  сабийлени  жашауларын  сакълауну  амаллары  изленедиле,  этиледиле эм алимле бу жаны бла илму – тинтиу ишле бардырадыла.  Россейде да арт он жылда бу жаны бла кёп иш тамамланады.

Башда  айтылгъаныча,  тёрт–беш жюзграммлыкъ сабийлени   бийик  технологияланы  эм  уллу  усталыкълары  болгъан  специалистлени  хайырлары  бла  къутултургъа  боллукъду  ёлюмден.  Аналыкъны  насыбын  сынатырыкъла,  къыралны  цивилизациялыгъын  кёргюзтюрюк  шартла  аладыла.

Жашлыгъ а  учуп кетеди…          

Шёндю жаш адамла алгъа билим алып, ишге тохташып, андан сора юйюр къайгъылы боладыла. Терапевт Текуланы Асият  аналыкъ бла жыл санны юсюнден былай айтханды: «Насыпха,  сюймекликге  къайсы  жыл  сан  да  бойсунады.  Тиширыу  25-жыллыгъында да, 35-жыллыгъында, андан кечирек да сабий табаргъа боллукъду. Алай быллай оюм да барды – 33-35 жылы болгъандан  сора  тиширыу  аны  юсюнден  врач бла ушакъ этерге керекди.  Аны  къарт болгъаны биология эм паспорт жыл  санлагъа  кёре  белгиленеди.  Биреулен  35-жыллыгъында  да  60-жыллыкъгъа  ушарыкъды, башхасы уа 60-жыллыгъында окъуна 35-жыллыкъгъа ушарыкъды. Ишни башы адамны сыфаты къалай болгъанында угъай, адамны чархыны болуму эм иммунитети къаллайла болгъанларындады».

Айхай,  жыл  саны  жете  келсе,   сюйсек-сюймесек да, адамны  чархында ауруула жыйыла  башлайдыла.  Аны бла бирге уа веществоланы алышыныуларыны, гармональный къымылдауланы кёрюмдюлери  да  осал  жанына  тюрлене  барадыла. Тиширыу къаллай бир абадан эсе да,  къарынында сабийин ол къадар  къыйын кётюреди.

Сабийден  ауурлукъ  ауруу  тюйюлдю,  алай  тиширыуну  чархына  уа  сезимли  жюкдю. Бусагъатда 60-жыллыкъларында, 70-жыллыкъларында да табадыла сабийлени.Аллай юлгюлени белгили артистледе да кёребиз. Алай къарт атала – анала ёмюрлюк тюйюлдюле, ёксюзлюк а женгил тюйюлдю.

Амалсызгъа амал

ЭКО   кенгден-кенг жайылып барады. Алай алимле бу амал бла жаратылгъан сабийлени артда саулукъларын  тынгылы тинтмегендиле, бу темагъа илму ишле  алыкъа аздыла. Илму жашауубузну толусунлай тюрлендирип барады: сабийсизлеге сабий саугъалайды, къартлыкъны окъуна артха бурады бир  кесекге…не зат сакълайды бизни тамбла, ким билсин.