Анабызны гыржыны

Бизни сабийлигибиз бюгюнлюкде кинода окъуна кёрюрге онг болмагъан кёп хычыуун затладан толуду. Баям, хар заманны, хар тарых кезиуню кесини энчи къыйматы болур. Мени уа аллай жарыкъ эсгериулеримден бири юйде биширилген гыржынды. Тёредеча, аны анабыз хазырлаучу эди, эгечлерим ёсгенлеринден сора ол жумушха жарагъанлыкъгъа, ийнаныгъыз, жылла озгъандан сора да шарт айталлыкъма - аланы хунерлери аныкъына жеталмагъанды. Аны жашырынлыгъы, тасхасы тылы басхан къолларына бизге, сабийлеге, таулу юйюрде ачыкъ кёргюзтюрге жарамагъан терен сюймеклигин, жылыуун салгъанындамы болур эди?.. Юй гыржын... Ким татмагъанды аны ариу ийисин. Жарлыды ёз юйюнде табада, печьде, кюлде биширилген ёт­мекни татыуун билмеген. Алай аллай гыржынны дагъыда бир энчи магъанасы барды, ол аны ким хазырлагъанына кёре болады. Биз, сабийле, аны отдан чыгъарылырын ашыгъып сакълаучу эдик, не бла ашарыгъыбызны да алгъадан окъуна оюмлап. Варенье бла, бал бла, бишлакъ бла, айран бла. Баш къатычыгъы кимге жетеригини юсюнден даулаша эдик, киши бир жары кетмей эди, битеу оюнла унутула эдиле. Манга уа анамы ол огъурлу иш бла кюрешген кезиуюню бир сейирлик ажайыплыгъы болгъанды. Тылы басханы, аны къангада жайгъаны, исси табагъа салгъаны, бир талай замандан кёпгени эм тёгерек, уллу, жылы, ариу ийисли гыржын болгъаны. Кертисин айтханда  къонакъда да кёргенме ётмекни татыуун. Жаратмай эдим аны, тартмай эди кёлюм. Ким биледи, ол ана­мы гыржынына хурметимми, кертичилигимми болур эди, жанымча сюйген адамымы къолларына, аш этген заманда къууанчдан толгъан жарыкъ ариу кёзлерине терен сюймеклигими. Билмейме, бусагъатда былайды деп айтхан къыйынды манга. Анабыз исси табадан ётмекни алып, хант къангагъа сала тургъанында,  юйде болуп къалгъан къалай къууанчлы эди. Ол биширгенни кёрюмдюсю, татыуу башха эди, анга тийген окъуна аллай хычыуун сезимлени туудура эди, айтып ангылаталлыкъ тюйюлме ала­ны. Алтын тюрсюнлю, ол энчи жылыуу бла кесин алай излетгенди. Бир-бирде уа бир кереге, къолуму, ауузуму да бирча кюйдюре, къатыкъсыз сау ётмекни ашап къоюучу эдим.

Эсимдеди, аскерден отпускагъа келип, артха тебирегенимде, юйде биширген гыржынны алып кетген эдим. Заман озгъандан сора да, шахардан анамы кёре келсем, ол хазырлагъанны, бек багъалы саугъаныча, алып къайтыргъа бек сюйгенме.

Мени бу жазмамы тенглеримден бирлери окъуй эселе, тилейме, кёлюгюзге тиймесин, кесими анам биширген гыр­жынны алай энчи айыргъаным ючюн. Унутмагъанма, биз аны бёлюп, ортасында тешикчик этип, ары сары жауну салыучубуз. Ол анда эрисе уа, аны исси чай бла ашагъан къалай иги болгъанды, ол кезиудеги сабий сагъышларымы, къууанчымы бир башха зат бла тенглешдираллыкъ тюйюлме. Бирде уа анабызны гыржынындан татыулу пирог этер ючюн тюрлю-тюрлю къошакъ рецептле къураучу эдик, хант къангада тапханыбызны анга къошуп. Бек алгъа биз аны эки тенг сындырып, бирине жау жагъа эдик, ызы бла бал, артда бишлакъ, башындан варенье салып башхасы бла жабып. Бек татыулу эди ол, айтып-айтмазча алай татыулу. Ол чакъланы къайтарыргъа жарамагъанына жаным бир бек ауруйду, жюрегим термиледи. Аналары эртте дунияларын алышхан сабийледен кечгинлик тилейме, алагъа, ол сюймекликни билмегенлеге, ана жылыуну кёрмегенлеге, ол биширген гыржынны ашамагъанлагъа бек жарсыйма. Къадар эм заман хар бирибизге да аналарыбызгъа таркъаймагъан сюймекликни жюреклерибизде сакълап жашарча аллай онг берсин дейме. Сабийлерини къууанчларына сау тургъан анала уа узакъ ёмюрню сынасынла. Ана деген жер жюзюнде ариу жашауну белгиси болгъанын унутмайыкъ бирибиз да.

Кёп затны заман сууча терк саркъып озгъандан сора ангылап башлайбыз. Анабыз­ны сёзлери, аны осуяты, ол къатыбыздан кетгенден сора да, ахшы инсан болургъа, огъурлулукъгъа огъурлулукъ бла жууапларгъа тийишлисин, ол кеси аны киндигинден юзюлгенлени сюйгенча, биз да жашауну алай сюерге кереклисин эсибизге салгъанлай турадыла. Дагъыда бюгюнлюкде жер башында эм жууукъ адамы бла бир сылтау бла жарашалмай тургъанла бар эселе, ала бири къалмай жюреклерин шошайтып, унутуп, кечип аны бла келишсинле, артда ол намысны кеслерини ёз балаларындан сезерча, кёрюрча, анамы халал гыржынын сюйюп ашагъанма деп уялмай айтырча. Жылла озгъандыла, кёплерибиз тюкенден хазыр ётмекни сатып алабыз, юйледе хазырламайбыз. Алай ананы жылыу саугъалагъан къолларына тансыкълыгъ а бизни ол биширген гыржын бек уллу байлыкъ, бек уллу къыймат болгъан аламат дуниягъа жангыдан къайтаргъанлай турады.