Башхалагъа жукъдурмазча, ауругъан сабийни садха жибермегиз

Мурзаланы Зулиха, Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетин бошап, Москвада И.М. Сеченов атлы Биринчи медицина университетни мурдорунда сабий клиника больницада сабий пульмонология жаны бла билим алгъанды.

Педиатрияны хар заманда да жаратханды, сора аны сайларына профессор сабий ауруула, акушерство эм гинекология кафедраны башчысы Жетишланы Абдулну жашы Рашид да къошумчулукъ этгенди, аны къолунда юч жылны юйреннгенди. Интернатураны-Керимов Марат Борисовичде, ординатураны уа Камышова Елена Алексеевнада ётгенди. Ала барысы да Зулиха жетишимли доктор болуруна къыйын салгъандыла, аны ючюн ол алагъа ыразылыгъын да билдиреди. 

- Интернатурада бла аспирантурада «Педиатрия» усталыкъны алгъанма, андан сора энчи бир направленияны теренирек билирге сюйгенме. Республикадан тышында окъургъа мурат этгенме, сайлауум Москвагъа тюшгенди. Кёп сагъыш этгенден сора «Пульмонология» бёлюмге баргъанма. Былайда ара шахардагъы медицина персоналны къонакъбайлыгъын, ала бизге ариу жарыкъ тюбегенлерин, хар нени да чегине дери ангылатханларын белгилерге тийишлиди. Анда тёрт ай къалай ётгенин ангыламай окъуна къалгъанма. Пульмонологияны бошдан сайламагъанма, жарсыугъа, бу жаны бла ауругъанланы саны жылдан-жылгъа ёсе барады, - дейди Зулиха. 

Эм къыйын пациентле сабийле бла абаданладыла, дейдиле. Врач айтханыча, гитче пациентни бакъгъанда, эм башы, анга шуёх болургъа сюйгенинги кёргюзтюрге керекди. Ол а бир-бирде тынч болмаучуду, бала бла бир тил табар ючюн, жомакъланы, аланы жигитлерин окъуна хайырланыладыла. Сабийге къычырыргъа, бир затны жаратмагъанынгы кёргюзтюрге арталлыда жарамайды. Бёлюмге тюшген сабийлении асламысы ларингитден, вирус инфекцияладан къыйналадыла.

Сабийле садха, школгъа жюрюп тебирегенлей ауруп башлагъанларыны юсюнден ата-анала дайым тарыгъадыла. Аны сылтауу – баланы вируслагъа, бактериялагъа иммунитети алыкъа иги къуралмагъанындады. Зулиха юйретгенича, былайда гузаба этерге жарамайды, сабий аурууну хорларгъа юйренирге керекди. Жангызда, ол тамам иги болгъунчугъа дери, садикге иймесинле. Дагъыда бир чурум – бир-бирле ауругъан балаларын садха элтип къоядыла, ол башхалагъа жукъдурлугъуну сагъышын этмейдиле. «Мен ата-аналаны жууаплы болургъа, жангызда кеслерини угъай, башха сабийлени юслеринден да жарсыргъа чакъырама. Тазалыкъгъа да тийишлисича эс бурургъа керекди, гитчелени къолларын сапын бла ариу жуудурургъа, аланы таза хауада айландырыргъа, кереклисича бир жукълатыргъа тийишлиди.  Аш да бек магъаналыды, юйде этилген азыкъ неден да игиди».

Кёп жаш анала, балалары ауругъанда врачха барырны орунуна тенглеринден эшитген неда Интернетде кёрген амалла бла багъадыла. Болсада, доктордан эркинлик алмай, сабийге дарман берирге жараймыды деген соруубузгъа доктор былай жууаплайды: «Интернет бизни ёмюрюбюзню зорларындан бириди. Дарманланы мардасыз хайырланыугъа хар къайда да тюбейбиз. Къоншум неда тенгим ол неда бу дарман бла сабийин сау этгенди, алай эсе ол бизге да болушурукъду, дейдиле ала. Сора, Интернетде да окъуп, кеслерин тюз оноу этгеннге санап къоядыла. Аллай ата-анала хар сабий да энчи болгъанын, башхагъа ушамагъанын, аурууну, дарманны да кесича кётюргенин эсге алмайдыла, мардасыз-чексиз бактериялагъа къажау дарманла, антибиотикле ичиредиле. Алай ауругъанны 10 болумдан 8-синде антибиотиксиз сау этерге онг барды, аны алыргъа ашыгъыргъа керек тюйюлдю. Аны ючюн мен ата-аналадан поликлиникагъа барыргъа эринмезлерин, болмаса участковый врачны чакъырырларын тилейме. Сабийни саулугъуна уллу кёллю болмагъыз».

Врач – ол къуруда юйрениуню, билимни ёсдюрюуню излеген усталыкъды. «Энди мен хар нени да билеме, ол манга жетерикди», - деп тохтап къалыргъа жарамайды. Аны ючюн Зулиха жангы билим алыргъа, тюрлю-тюрлю конференциялагъа къатышыргъа, китапла окъургъа итинеди. Сабийле сау болур ючюн, кёп къыйын салыргъа керекди, мураты да аны бла байламлыды – анга келген баланы ата-анасына сау этип къайтарыргъа, аны ючюн кючюн да аямайды. Аналаны уа ол  балалары къагъанакъ заманларында ёшюн сют ичирирге чакъырады – аны бла ана сабийини саулугъун кёпге кючлейди! Абаданыракъ заманларында уа вакцинациядан къачмасынла. Кёпле андан къоркъгъан этедиле, алай сынам прививка этилген сабий аурууну тынч кётюргенин, терк сау болгъанын кёргюзтгенди. Поликлиникагъа барыр болжалларын оздурмасынла, специалистлени ётсюнле, айтылгъан анализлени берсинле. Ол заманда сабий саулукълу болуп ёсерине ишеклик къалмайды, дейди.