Бу айны бла кюнню тутулууларын ангылатхан къарачай-малкъар миф жомакъды. Аны 1965 жылда Насталаны С.Б. Къарачайда жашагъан Шайлыланы Ахыяны жашы Алийден жазып алгъанды. Бу жомакъда муслийман динни ызы да эсленеди. Анга текстде тюбеген Аллах, намаз, рекегъат дегенча арап сёзле да шагъатлыкъ этедиле.
Бир белгили кишини уллу, акъылбалыкъ болгъан бир жашы бар эди.
Артда анга бир къыз да туугъан эди. Жашы, къызчыкъны бешикде кёрюп, атасына бла анасына:
– Бу къызчыкъны къоратмасагъыз чогъож болурсуз! – дейди.
Атасы бла анасы жашха бек ачыуланадыла, ол къаты болгъанда уа:
– Сен къора, муну уа къоратмайбыз! – дейдиле.
Андан жаш кетип къалады да, айлана-жюрюй, бир уллу
чегетде къапланны къозлай туруп кёреди эм анга болушады. Къаплан
юч бала табады да, бир баласын жашха береди анга болушханы ючюн. Жаш, аны бла да къалмай, экинчи баласын да урлайды, сора кетип, бир жерде къош салады да, къаплан балаланы ёсдюреди. Ала уа уллу эгерле боладыла. Сора алагъа бир бирден айырылыргъа тюшеди да, эгерле адам тил бла былай айтадыла:
– Энди биз сенден айырылабыз, сен биз экибизден да бирер тюк ал.
Санга бир къутулалмаз къыйынлыкъ жетсе, аланы кюйдюр. Олсагъатчыкъдан окъуна биз сени къатынга жетербиз, не уллу палахдан да
къутхарырбыз, – дейдиле да, тюклени берип, айырыладыла.
Бёлек замандан жаш, къайтып, юйюне келеди да, атасын
бла анасын мудах кёреди да, элге айланады. Элде темирчиден
башха адам тапмайды.
– Эй, жангыз сен къалай къалгъанса? – дейди.
Темирчи:
– Сарыуек мени кесини тишлерин билерге къойгъанды, – деп жууап
берди.
Алайдан жаш,къайтып, анасына бла атасына барды.
– Ай жаш, нек келдинг? – деп сордула. Ол кезиуде сарыуек къыз кирди да:
– Келдингми, къарындашым? – деди. Сора чыгъып кетип, дагъыда къайтып:
– Ай къарындашым, не бла келгенсе? – деп сорду
– Ат бла келгенме, – деди.
– Атынгы ненча аягъы барды?
– Атымы тёрт аягъы барды.
Къыз дагъыда чыгъып кетип, къайтып келеди да:
– Атынгы юч аягъымы бар эди? – деп сорду.
Жаш:
– Хо, – деди.
Энтта да чыгъып кетип, къайтып келип:
– Атынгы эки аягъымы бар эди? – деп соргъанда, биягъы жаш:
– Хо, – деди.
Дагъыда чыгъып, къайтып келди да:
– Къарындашым, атынгы бир аягъымы бар эди? – деп сорду.
Биягъы къарындашы:
– Хо, – деди.
Сарыуек къыз, юйде тазны алып, къарындашына берип:
– Ма, муну мен келгинчи къагъып, таууш этдире тур, – деп, чыгъып
кетди.
Ол заманда бир чычхан келип, адамча сёлешип, жашха:
– Бир миз, бир таракъ, бир да кюзгю ал, – деди. Сора жашдан
тазны алып, – энди мен тазны сенича къагъып, таууш этдире турайым, сен а
бу затланы ал да, къач, – деди. – Алай а къачып бара, сени эгечинг жете
башлагъанда, кюзгюню атып: «Я Аллах, муну тенгиз эт», – дерсе. Сарыуек сени дагъыда жете башлагъанда, таракъны ат да:«Я Аллах, муну сюек къала эт», – де. Ол, сюек къаланы чачып, сени жете башлагъанда, мизни атарса да, миз темир буруу болур. Сени сарыуек эгечинг, темир бурууну чачып, сени жетгинчи, сен узайырса.
Алай биягъы сарыуек эгечинг сени жетер-жетмез намаз этип башла. Ол сени
ашаргъа тебирер, ол заманда: «Эй, эгечим, жаланда эки рекегъат намаз этме
къой», – деп тилерсе.
Энди жаш сарыуек эгечи сау къоймазын ангылап, эгерлени тюклерин кюйдюрюр амал бла:
– Эки рекегъатны этме къой, – деп тилейди.
– Эт намазынгы, – деп, эгечи сабыр болады.
Ол заманда жаш эгерлени тюклерин кюйдюреди. Олсагъатдан эгерле
жетедиле да, къызны, тутуп, чачсала да, жаягъын айыралмадыла. Сарыуек къыз, эгерлени да алып, кёкге учду. Мураты уа айны, кюнню
ашаргъа эди. Алай а бу эгерле кюнню, айны да ашаргъа
къоймайдыла. Сарыуег а энтта да сауду, ол кюннге, айгъа чапханда, аланы тутулгъаны андан болады.
