Къаламны сауутха алышындырып

Уллу Ата журт уруш башланнган кюннге

Къауум журналистибиз, ана тилибизде чыкъгъан газетде ишлеп, халкъыбызгъа тюз ниетли къуллукъ этгендиле эм Уллу Ата журт урушну фронтларында гитлерчи фашист аскерле бла жигитлеча сермешгендиле. Аладан бирлери къазауатдан къайтмагъандыла, башхалары, уруш бошалып, кёп жыл озгъандан сора кетгендиле дуниядан. Жаннетли болсунла.

Газетде уруш аллы жыллада ишлегенле - Афашокъаланы Муссаны жашы Ибрагим, белгили малкъарлы поэт Будайланы Кичибатырны жашы Азрет, Гуртуланы Къараны жашы Солтанбек, Мусукаланы Ахматны жашы Алий, Османланы Жюнюсню жашы Дадаш, Чеченланы Шахарны жашы Билял юйлерине къайтмагъандыла. Аланы бир-бирлерини къадарлары тохташдырылмагъанды.

Бизге белгили болгъаны - Азретни фашистле илишаннга салгъандыла. Солтанбек немислиле бла сермешде жоюлгъанды. Алий Днепрни жагъаларында сермешледен биринде жан бергенди. Жигитлиги ючюн Къызыл Байракъны ордени бла саугъаланнган Дадашны юсюнден газетде очерк жазылгъанды. Билял 1941 жылны къышында генерал Доваторну атлы аскер дивизиясыны къауумунда Москва ючюн сермешледе ёлгенди. Биз атларын сагъыннган жашла бары да офицерле эдиле.

Мамыр жыллада, таулула сюргюнден къайтхандан сора, «Коммунизмге жол» («Заман») газетни редакциясына онеки жылны Черкесланы Сарбий башчылыкъ этгенди. Полкну комсоргу, гвардияны тамата лейтенанты, 115-чи атлы аскер дивизияны къауумунда гитлерчиле бла Ростовну тийрелеринде уруш этгенди. Энчи кеси эки фашист танкны кюйдюргенди, онла бла немисли аскерчилени къыргъанды. Къызыл Жулдузну, Ата журт урушну экинчи даражалы орденлери, «За отвагу», «За оборону Сталинграда» майдалла бла саугъаланнган эди.

Халкъыбызны махтаулу жашларындан бири Бёзюланы Ахмат, баш редактор болуп ишлей, газетибизни тилин айнытыугъа, магъанасын кётюрюуге, адамла сюйюп окъурча этиуге кёп къыйын салгъанды. Филология илмуланы кандидаты эди. Малкъар тилни грамматикасын къурагъанладан бири болгъанды.

Миномёт батареяны командири, гвардияны капитаны Бёзю улуну аты Сталинградны къоруулагъанланы намысларына Мамаев курганда ишленнген Мемориалны мермер къангаларында тизмеледе барды. 1942 жылда 19-чу ноябрьде артиллеристле бла бирге гитлерчилени позицияларына Ахматны батареясы мингле бла минала атханды. Андан сора башланнган эди Паулюсну армиясын къуршоугъа алыу. Къызыл Жулдузну, Ата журт урушну биринчи даражалы орденлери, «За боевые заслуги» эм башха майдалла бла  саугъаланнганды.

Баш редакторну орунбасарыны  къуллугъунда кёп жылланы ишлеген Малкъондуланы Хамитни биз жарыкъ кёллю, чамчы, оюнчу адамныча таныгъанбыз. Бир заманда кесин кётюрмегенди, ким бла да, бир тенгича, сабыр сёлешгенди. Фахмулу, сынаулу журналистден биз кёп затха юйреннгенбиз.

Урушну капитан чыны бла бошагъан Малкъонду улу кёп уллу сермешлеге къатышханды. Орденле эм майдалла бла саугъаланнганды.

Мирзойланы Алий аскерге 1942 жылда июльда чакъырылгъанды. Краснодарда аскер училищени бошап, алгъа миномёт взводха, артда миномёт ротагъа командирлик этгенди. Тамань жарым айрыкамда, Запад Украинада, Румынияда, Чехословакияда, Венгрияда болгъан сермешлеге къатышханды. Къызыл  Жулдузну, Ата журт урушну биринчи даражалы орденлери, «За боевые заслуги», «За взятие Будапешта» деген эм башха майдалла бла саугъаланнганды.

Газетни баш редакторуну орунбасарыны  къуллугъунда пенсиягъа чыкъгъынчы ишлегенди. Жаш журналистлени юйретиуге кёп кьыйын салгъанды.

Залийханланы Магомет письмола бёлюмге башчылыкъ этгенди. Аны жигитлигини юсюнден жазылыр ючюн къалмагъанды. Болсада бюгюн аны атын сагъынмай къояргъа болмайбыз. Фин урушха эм Уллу Ата журт урушха къатышханды. Къызыл Байракъны, Ата журт урушну биринчи эм экинчи даражалы орденлери бла саугъаланнганды. 1941 жылда 7 ноябрьде, Москвада Къызыл майданда парадха къатышып, алайдан танк экипажы бла бирге тюзюнлей фронтха кетгенди. Танк батальонну командири болгъанды.

Кючюкланы Магомет, ётгюр офицер, 1942 жылда Тау артына ауаргъа кюрешген немисли-фашист аскерледен Клухор ауушну къоруулагъанды. Къызыл Жулдузну, Ата журт урушну экинчи даражалы орденлери эм майдалла бла саугъаланнганды. «Коммунизмге жол» («Заман») газетде иги кесек заманны ишлегенди. Кёп публицистика статьяланы, очерклени, зарисовкаланы автору эди.

Ностуланы Магомет билмеген заты болмаз деп, биз алай сунуучу эдик. Билими терен болгъан адам эди. Редакцияны партия жашау бёлюмюне башчылыкъ этип тургъанды.  Урушда связист болгъанды. Телефон жип чулгъаннган катушканы, сыртына кётюрюп,  ол уруш аулакълада ненча километрни айланнган болур,  ким билсин?  Кишилиги эм жигитлиги ючюн Къызыл  Жулдузну ордени, «За отвагу» эм башха майдалла бла белгиленнгенди. Берлиннге дери баргъанды.

Аладан сора да, газетде ишлегенледен Уллу Ата журт урушха Геттуланы Максим, Тёппеланы Назир, Ёзденланы Абдуллах, Къудайланы Хасан  къатышхандыла.

Суратда: Османланы Дадаш бла Будайланы Азрет.