Атабий ЧЮЙ ургъан къая

Бедик элни баш жанында бир сыйдам къаягъа эрттеден бери узун къазыкъ орнатылып турады. Къаяны кесине да Атабий чюй ургъан къая дейдиле. Атабий деген киши ким болгъанды, къайда, къачан жашагъанды. Хапарыбызда аны юсюнден билгенибизни, эшитгенибизни айтайыкъ.

Ол Этезланы жашларыды. Чегем ауузунда туугъанды, анда жашагъанды. Артда Бахсан ауузуна кёчгенди. Гирхожанда юй-журт ишлеп, мал жайып тургъанды. Дуниядан кетгенден сора Чегемде асыралгъанды.

Атабий уста къаячы да болгъанды. Бир жол нёгерлери бла Гирхожандан ёзен жайлыкълагъа малларын сюрюп баргъанлай, къаягъа жете келген жерде, миннген аты аягъын сындырады. Атны соядыла. Терисин а Атабий къаягъа чыгъарып, айтханыбызча, къазыкъны орнатып, анга тагъып кетгенди.

Ызына къайтханда уа, жангыдан ёрлеп, терини алып, къазыкъны жеринде къойгъанды. Энди алайгъа «Атабий чюй ургъан къая» дейдиле.

Ётгюр къаячы кёп тау бийиклеге чыгъып, туркъула да ишлегенди. Аны аты эсде къалсын деп, тукъумда анга жыр да къурагъандыла.

Этезланы Атабийни жыры

Малкъарукъ улу Бийберт бла Этезланы Атабий

Ант этелле боза аякъны алып, олтуруп.

Атабий сора уа къайтхан эди ызына

Малкъарукъ улуна антын толтуруп.

Атабий кетген эди ол Чюйокъ итни жояргъа

Жаш келинлени эрлери бла къояргъа.

Акъболатланы ариу Акъкъызны алыргъа,

Аны отоуунда кеси да эркин къалыргъа.

Ол сёз берген эди Чегем жигитлени жыяргъа,

Рачыкъауланы уа терен уругъа къуяргъа.

Оноу этелле бары бирден болургъа,

Жангыз кечеге артларын этип къояргъа.

Атабий жюрюй тохтамай кюн, кече,

Аууп келген эди Чегемден Бахсан ауузуна.

Да, сени жауунг тынгылагъыед ол кече,

Чюйокъну къошунда хахай, къычырыкъ тауушха.

Атабий къарайды сырт башында олтуруп,

Чюйокъ бийге ол этген антын толтуруп,

Ариу жылтырайдыла Гирхожан сууну ташлары

Бери ие болдула Къара Кёзню жигит жашлары.

Чюйокъ ант этген эди Атабийни жояргъа,

Умут эте эди ол Чегемни бийи болургъа.

Чегемлиле аны бийге алмалла,

Рачыкъауланы бир тамырларын къоймалла.

Чюйокъну элтедиле къара жамычыгъа чулгъап,

Аманлыкълары ючюн къара къанына булгъап.

Окъча тие эдиле Атабийге аны сёзлери,

Къаягъа тагъылгъанды Чюйокъну чолпан кёзлери.

Атабий къутхаргъанды Чюйокъну харам къанындан,

Киши табылмады ол Чюйокъ бийни жанындан.

Чегемлиле Рачыкъауладан бошалла,

Бир сабий туугъанда, анга Тууду аталла.

Ариу жарашады Атабийни чокъай башлыгъы,

Къол ташха устады ол жолда тапхан жашлыгъы.

Къатыны Акъкъыз тикгенди аны башлыгъын,

Энчи кёреди ол жолда тапхан жашлыгъын.

Чегемли Атабий, ол Этезланы жигити.

Эркинлик эди халкъына тутхан ниети.

Ол уста урады тик къаялагъа чюйлени,

Тардан жибермейди Хаждауукъладан бийлени.

Этез улуну къаллай киши болгъаны жырда тынгылы айтылады. Жигит жаш къайсы жыллада, ёмюрледе жашагъанды дегенде, аланы тукъум къартлары Атабийден бери онтёрт тёлю санагъандыла: Атабий, Этез, Чора, Тыныбек, Абайыт, Утча, Майыл, Мусака, Хажи-Дауут, Жарахмат, Аслан, Къайсын, Ахмат, Мажит, Ислам.

Тийребизни жер-суу атлары ала бизни тарыхыбыздыла. Хар бирини хапары, тауруху барды. Ала бюгюнлюкге жете келген эселе, мындан арысында унутулмазча этерге уа шёндюгю тёлюню борчуду.

Алгъаракълада Атабий чюй ургъан къаяны аллында сюелип тургъанымлай, женгил машина келип тохтады алайда. Андан бир улан тюшюп, мени бла саламлашхандан сора: «Этезладанма. Бу уа Атабий чюй ургъан къаяды. Биз былайгъа белги салыргъа деп турабыз», - деди.

Алай болса, бек иги иш этилликди. Алайда тохтагъан адам къаяны атын билир эди, аты белгисизди деп турмай.

Суратда: Атабий чюй ургъан къаяны аллында.