«Къабарты–Малкъар – 100» - искусствону жарыкъ байрамы

Нальчик шахарда сегизинчи июньда «Къабарты-Малкъар – 100» битеусоюз кинофестиваль ачылгъанды. Ол бизни республикабызны жюзжыллыгъына аталгъанды. Киноискусствону байрамы Россейни Культура министерствосуну эм КъМР-ни Правительствосуну болушлукълары бла къуралгъанды,ол онекинчи июньнга дери барлыкъды.

Концерт

Жыйылгъан жамауатны биринчи къууанчы -  кинону эм театрны артистлери къызыл кюйюзде баргъанлары болгъанды.Къарсла, гюлле Музыка театрны мекямын толтургъан эдиле. КъМР-ни культура министри Мухадин Кумахов  кинофестиваль жыл сайын тёрели болгъанын  чертип, быйыл ол юбилейге жораланнганы себепли магъанасы да уллу болгъанын айтханды, Россейге да, Къабарты-Малкъаргъа да игилик, насып тежегенди. 

Ызы бла къараучула фестивальны ачылыууна жораланнган концертге къарагъандыла. Аны Сергей Новожилов, Гуртуланы Лейля, Регина Кокошева бардыргъандыла. Байрамны «Къабарты-Малкъар» деген жыр бла Султан Хажироков ачханды. Ызы бла Асият Дураева жырлагъанды. Ирина Лачина уа «Мёлек» деген жыры бла жыйылгъанланы жюреклерине жетгенди. Концертде жырладан, тепсеуледен сора назмула да айтылгъандыла. Максим Колосов С. Есенинни «Сен сюймейсе мени» деген назмусун бек аламат окъугъанды. Габуланы Зухра жырлагъанда уа сахнада «Каллисто» да тепсегенди.

«Ауаз» деген проектге къатышхан Арсен Мукенди, анда хорлагъан Аскер Бербеков да ариу ауазлары бла къууандыргъандыла. Вокал эришиуледе атын айтдыргъан жашчыкъ Эльдар Коцев да усталыгъын кёргюзтгенди.

«Балкария» тепсеу ансамбльни «Голлу» деген  тепсеую битеу да концерт программада энчи эди. Сёзсюз, Къудайланы Мухтар тюз эди: не къадар эрттегили тепсеулерибизни сахнада салалсакъ, игиди. Миллет культураны тылпыуу, жаны не сыйлы, даражалы сахналада да эшитиледи, аны къараучула сакълап турадыла. 

Юрий Чернов, Александр Пашутин, Оксана Сташенко, «Кабардинка» тепсеу ансамбль, Азамат Цавкилов, Дмитрий Ярмак эм башхала  унутулмаз ингирге къууат салгъандыла.  «Табор уходит в небо» деген фильмде  Раданы ойнагъан Светлана Томагъа  уа Профсоюзланы биригиуюню таматасы Фатима Амшокова жаулукъ саугъалагъанды. «Мен сизни ариу жеригизде бек насыплыма. Ийнанамысыз, къайгъыладан толу жюрегиме тынчлыкъ келгенди. Мында хар зат да алай ариуду: адамла, табийгъат, атла, суула, кёк да! Насып тилейме сизге!»- дегенди Светлана Тома. 

Концерт «Мени къууанчым Къабарты -Малкъар» деген жыр бла бошалгъанды.
 

Сабийле къууаннгандыла

Къули Къайсын атлы малкъар къырал драма театрны мекямында фестивальны чеклеринде акъылбалыкъ болмагъанлагъа мультфильмле кёргюзтгендиле. «Жети киштик», «Мен капитан болсам эди», «Бегемот бла компот» эм башхала сабийлени кюлдюргендиле, сагъыш да этдиртгендиле. Ала барысы да шуёхлукъну юсюндендиле, бир бирге болушургъа юйретедиле. Зал толу эди, ата-анала школгъа жюрюмеген сабийлени окъуна келтирип, къууандыргъандыла.
 

Программаны ёзеги – фильмле

Фестивальны чеклеринде Москвадан, Санкт-Петербургдан келген артистле Али Шогенцуков атлы театрда мастер-классла ётдюргендиле, ала бла къараучула бетден-бетге тюбешип, ушакъла да бардыргъандыла. Алай программаны ёзеги фильмледиле. Арменияны, Белоруссияны, Къыргъызстанны, Къазахстанны эм Россейни режиссёрларыны ишлери бир бирлерине ушамайдыла, бек сейирдиле. 

Аланы араларында энчи белгилерча  иш барды - къыргъыз режиссёрла Бакыт Мукул бла Дастан Жапар улу  сценарийин да кеслери жазып, «Эдемге жол» деген фильмлерине битеу шёндюгю жашауну юсюнден сагъышларын сыйындыргъандыла. Анда Къыргъызстанны халкъ жазыучусу Кубат Алиев къартланы юйюне тюшеди, жууукълары болуп тургъанлай. Ол фатарын сатып, ахчасын жазыучу тенги Сапарны операциясына берирге умут этеди, алай къарындашыны ишинде къыйынлыкъла чыгъадыла, аны тюедиле, фатардан тюшген миллионланы бир ыйыкъгъа анга берирге тюшеди. Айхай, бир ыйыкъдан ол аланы къайтармайды. Сапар да ёлюп кетеди. 

Кубат Алиевни жашауну да, адамланы да тюрленнгенлерине жюреги къыйналады. Къарындашыны юйюнде аны бла сёлеширге адам табылмайды, сабийле гаджетлеринден айырылмайдыла, къартланы юйюнде уа сёз нёгерле табады, алай анда тургъан къыргъызлыла  белгили жазыучу ары тюшгенин  жаратмайдыла. Аладан бири жазыучуну бир жигитин эсгереди: ол ёлюрге юртасына баргъан эди. Жазыучу къартланы юйюнден кетип, туугъан элине  жетеди, анда уа ата-анасыны юртасы сарайда атылып, чирий…Кубат жюреги жарылып ёледи. 

Бу фильм кёп халкъла аралы кинофестивальлада, эришиуледе алчы жерлени алгъанды. Миллет культураланы кете баргъанлары, адамланы араларында кертилик, сюймеклик къуруй тургъаны - ала жаланда къыргъыз жамауатны угъай, битеу дунияны да жарсыуларыдыла. 

Дагъыда къараучула сейир этген иш «Кёк энишге тюшгенде» деген документли фильм болгъанды. Аны режиссёр Темина Туаева алгъанды,ол  Грузия Юг Осетиягъа 2008 жылда законсуз  чабыууллукъ этгенини юсюнденди. Темина Туаева Нальчикде жашагъан осетинлиле бла ушакъла да бардыргъанды, ала да кеслерини жанларындан  режиссёрну жууукъ заманда Нальчикге чакъырыргъа оноу этгендиле.

Байсыланы Марзият. Суратланы Элина Караева алгъанды.
Поделиться: