Потребкооперация деген амал - ол неди?

Банкланы бёлюмлери хар элде да не хазна болсунла. Ахчаны ёнкючге терк излегенлеге уа ол бек уллу тыйгъычды. Быллай проблемадан къутулур ючюн, адамла хайырланыучуланы кредит кооперативлерине (КПК) киредиле. Ол не амалды, неге керекди, аны къаллай хайыры барды – бу соруулагъа Россейни Банкыны Къабарты-Малкъарда бёлюмюню башчысыны орунбасары Балаланы Расул жууап бергенди.

- Расул Хамитович, хайырланыучуланы кредит кооперативи деп неге айтадыла, ол организация къалай ишлейди?

- Сиз, баям, бир бирге билеклик этиу кассаланы юсюнден эшитген болурсуз. КПК-да ма аллай халда ишлейди. Башхача айтханда, ол, анга киргенле (пайщикле) жыйгъан ахчаны ичлеринде башхалагъа займ халда береди. Сёз ючюн десек, элчиле быллай кооператив къурап, анда «бир къазаннга» ахча жыйып, андан а тюрлю-тюрлю жумушланы тамамлаугъа займла ала турургъа боллукъдула. Бир эсгериу: ахча жаланда КПК-гъа киргенлеге бериледи. Адамла аны бизнесни айнытыугъа неда кеслерини жумушларына алыргъа боллукъдула. Хау, бир жаны бла мында процентле банкладан эсе бийигирекдиле, алай ала бла тенглешдиргенде, ахча да къайда женгил бериледи.

- Къалай кирирге боллукъду кооперативге?

- Бек биринчиден ол КПК-ны реестринде эмда жумушларына кеси алларына къарагъан организацияланы (СРО. Быллай кооперативлени биригиулери) тизмесинде болгъанын билирге тийишлиди. Бу информацияны Россейни Банкыны интернет-сайтында (www.cbr.ru) табарыкъсыз. Кредит кооператив аллай СРО-гъа кирмеген эсе, аны жангы адамла алыргъа эмда пайщикледен ахча жыяргъа эркинлиги жокъду.

- Андан чыгъама десе уа?..

- КПК-гъа кирген, чыкъгъан да женгил болургъа керекди, ол аны баш жорукъларындан бириди. Кооперативни, адамны аны санында турур заманны белгилерге неда чыгъаргъа къоймазгъа (борчугъуз бар эсе окъуна) эркинлиги жокъду. Заявление берилгенден сора, сизге ахчагъызны, ол ишлеген процентлени да юч айны ичинде толусунлай къайтарыргъа борчлудула. Ол жорукъ адамны туудукъларына да жетеди – ала кооперативге кирмегенликге да.

- Быллай организациягъа къатышыу къаллай къоркъуу келтирирге боллукъду?

- Эм биринчиден бир затны ангыларгъа керекди: кооператив ахчаны банк вкладны келишимича угъай, энчи къыстырыкъны къолдан-къолгъа бериу келишим бла алай алады. Аны ючюн а анда жыйылгъан финансла вкладланы страхованиясын этиу къырал система бла къорууланмайдыла. Анга кёре уа КПК-ны борчларыны юсю бла къырал бир тюрлю жууап тутмайды.

- Алай мюлк жууаплылыкъ а кооперативни кесиндеди да...

- Ол айтханыгъыз да тюздю, ол жууаплылыкъ СРО-ну мурдорунда къуралгъан компенсация фонд бла жалчытынады. Анда жыйылгъан ахчаны бир кесеги (беш процентине дери) кооперативде болгъанлагъа компенсация тёлеуле берирча хайырланыргъа боллукъду. Аны юсюне КПК кеси да, страховой организацияла бла келишим этип, къоркъууланы азайтыргъа боллукъду.

Къалай-алай болса да, эсде бир затны тутаргъа тийишлиди: сагъынылгъан амалланы бири да пайщиклеге ахчаны толусунлай къайтарыр онг бермейдиле. Нек дегенде кооперативни бар борчларын жабарча бирде ырысхысы жетмей къалыргъа да боллукъду.

- Кооперативге кирирге сюйген адамгъа не зат айтыргъа боллукъду?

- Кредит организациягъа киргенден сора, сиз этген оноу къаллай къоркъуула келтирирге боллугъун толу ангыларгъа керексиз. Башхала бла бирге кооперативни къоранчларын жабаргъа хазыр болургъа тийишлиди. Башхача айтханда, быллай зат болса, энтта да къошакъ тёлеуле этерге тюшеригин унутмагъыз. Ол себепден ары кирген эсегиз, ишине да тири къатышханлай туругъуз.

 Хайырланыучуланы кредит кооперативи деген ат бла ишлеген, ол чакъырыу бла адамладан ахча жыйыу бла кюрешген организация ишеклик туудура эсе уа, аны юсюнден Россейни Банкыны интернет-сайтына жазып билдиригиз.