«Ёнкючню алырдан алгъа артха уа къайтаралырмамы деп сагъыш этигиз»

Ууаз

Шёндю заман къыйынды, бирде къытлыкъ сынаргъа да тюшеди. Керекли  жумушлагъа ахчанг жетмей,   башхаладан болушлукъ излерге, ёнкючлеге кирирге да. Хау, биреуну ахчасын алып, муратларынгы толтурсанг, бек хычыуун кёрюнеди. Алай аны къайтарыргъа заман жетсе, борч ауур кёрюнеди. Ийманы болгъан, Жаннетге тюшерге излеген борчун къалай къайтарыргъа керекди? Аны бизге Хасания элни иймамы Мисирланы Тимур хажи ангылатады:

- Муслийман хар этген ишин тюзлюк бла тамамларгъа, къалгъанлагъа ахшы юлгю болургъа керекди. Ол хар атламында да Аллахуталаны ыразылыгъын излерге, жаланда  халал жумушланы  толтурургъа, харамдан  кери болургъа борчлуду.

 Аллахдан къоркъгъан керти мукъмин, башхадан  ырысхы, мюлк алгъанда, аны иесине заманы, ёлчеми  бла къайтарыргъа борчлуду. Берирге айтхан болжалны бузмазгъа, ётюрюкчю болмазгъа итинирге керекди!

Аллахутала Сыйлы Китабында айтады: «Кертиди, Аллах буюрады сизге ёнкюч алгъанны иесине къайтарыргъа». Бу аятда бизни Жаратхан муслийманланы арасында борч даулашла, кёлкъалдылыкъла болмазгъа кереклисине юйретеди.

Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, былай айтханды: «Башхадан къайтарырма деп ырысхыны ёнчюк алгъаннга Аллахутала болушады. Аны заманында иесине тапдырыргъа  онгла береди.  Алай мюлкню иесине берир мураты болмагъанны уа жояр, къыйнар» (Абу Хурайра).

Кёресиз,  борчун жюреги, ниети  бла да ызына берирге итиннгеннге  бизни Жаратхандан себеплик этилликди.  Алай кесинге керекде биреуню  ырысхысын тилеп, аны хайырланып, алай аны  артха берирге заман жетсе, къачып, бугъуп, къачан унутурукъ болур  деп, тилеп, ышанып сакълап турсанг, Аллах ыразы болмаз.

Ауушханны ёнкючю бар эсе уа, жууукълары, ахлуланы аны  хакъындан  къайтарыргъа керекдиле. Алай а ёлгенни борчун кеси боюнуна алгъан бек уллу сууаплыкъла табарыкъды бу ахшы иши ючюн.   Ахчаны, мюлкню иесине заманында артха бериу аны алгъаннга ахшылыкъды – бу, ол дуниясына да игиликди.  Аллай адам Аллахуталаны, жамауатны аллында да кертичи болады, сёзюн тутханын кёргюзтеди.

Ёнкючню тёлерге сюймеген адам ёллюгюнедамы ийнанмайды? Ол а куфрду (исламда бек уллу гюнах – иймансызлыкъ). Аллай адам бизни Жаратхандан къоркъмайды. Ол  кяфирди. Ол Къуранны аятларын жукъгъа да санамайды, бизни Жаратханнга ийнанмайды. 

Борчха кирирни аллында уа  аны къайтаралырмамы деп сагъыш этерге, тергерге керекди. Онгунг болмазын биле эсенг -  алма!   Алай амалынг ахырда болмай къалса, борчунгу юсюнден юйде ахлуларынга билдирирге, кимден, ненча сом алгъанынгы айтыргъа керекди. Дагъыда быллай халгъа тюшгенле эки жаны да къагъытда ма бу кюн, бу адамгъа, быллай бир ахча бердим деп жазып, къол салып, бир бирге ыразылыкъ берген игиди. Ол а шагъат боллукъду.

Ахчаны,  ырысхыны иесине бералмай эсенг, аны аллына бар да болумуну, къолайынгы юсюнден айт, шёндю къолунгдан келмегинни ангылат, кечгинлик тиле, андан ыразылыкъ ал. Ахча тюшгенлей берликме де да, аны жюрегин  жапсар, тынчайт. Ма олду керти муслийманны иши, ышанлары, сыфаты.

Арабызда бардыла аллайла – ёнкюч алып, артда уа ол адамдан бугъуп, кеслерин тапдырмай, аллыма чыгъып къалмасын деп къоркъуп  айланнганла.  Неда алгъан ахчаны, ырысхыны къайтарыргъа къолайлыгъы, онгу да бола тургъанлай,  аны иесине бермей къояргъа кюрешгенле да аз тюйюлдюле арабызда. Аллайла сёзлерин тутмагъанларына, ётюрюкчю болгъанларына жарсыгъан да этмейдиле, башханы къыйынына ариу, бийик, бай юйле ишлейдиле, машинала аладыла, омакъ кийинедиле, алтынны къызгъанмай тагъадыла  юслерине-башларына.  

Башханы жюрегин къыйнайма деп сагъыш да этмей, тыш  къыраллагъа барып солуйду, сюйгенин ашайды. Къаллай кёзбеу жашауду ол! Аллай адамны жюрегинде, акъылында да ийманы жокъду, ол Аллахуталагъа бой салмайды, андан ахырда къоркъмайды.  Ол жаланда жамауатда бай жашауу бла махтаныргъа излейди.   Бизни Жаратханны аллында аллайла эм къарыусуз, эм эриши, мискин, факъыр адамладыла.   

  Ислам байлыкъгъа, къолайлыкъгъа къажау тюйюлдю, жаланда аны халал къыйындан, Аллахутала эркин этген амалла бла  жыяргъа жарайды.
Аллахутала бизге борч этген ишлени тамамла – намаз къыл, ораза тут, Къуран окъу, садакъа бер,    ёнкючюнгю заманында къайтар. Ма аллайды тюз муслийман!

Бу дунияда башханы къыйынын ашасанг, Къыяма кюн аны къайтарыргъа тюшеригин унутма. Аллахуталаны аллында сюелгенде, кийиминг, хуржунунг, ахчанг боллукъ тюйюлдюле. Болушлукъ табылмаз ол кезиуде. Аллахуталаны аллында жууап тутханда,  жарсыулу, азаплы, къоранчлы болурса, бу дуниядан жууапсызлыгъынг ючюн жаханимни отуна тюшерсе. Тёлемей къойгъан ахчаны ол дунияда сууаплылыкъларынг бла толтурургъа тюшер. Жетмеймидиле ала неда ахырда жокъмудула? Да сора, ол сен ахчасын бермей къойгъанны гюнахларын кётюрюрге тюшер. Аллахутала бизни аллай къыйынлыкъладан сакъласын.

Башханы къыйынын ашап, бай болургъа кюрешме, кёзбаугъа жашама, деп юйретеди бизни ислам.   Аллахутала муслийман уммет ючюн бек къайгъырады, гюнях алмагъыз, терсликле этмегиз, жаханимни отундан сакъланыгъыз деп юйретеди. Ётюрюкчю болма, башхалагъа тюз юлгю кёргюзт, дейди бизге ислам дин.

Жаннетге тюшерге сюймегенни бир кёргюзтюгюз! Алай а ёнкючю болуп, аны къайтармай ёлгенни ары кирирге бир амалы да боллукъ тюйюлдю. Айтханымча, Къыяма кюн а хуржунунг боллукъ тюйюлдю, андан чыгъарып берирча. Аны тёлер тенгли сууаплылыкъла уа эталгъанмыса бу дунияда? Хау деп, ийманы болгъан айталлыкъ тюйюлдю.

Аллахутала бизге ийман,  сабырлыкъ, тёзюм берсин. Кёзбау, ётюрюк жашаудан кери этсин, Ибилисге алданмазгъа онг, къарыу да берсин.