Быйыл эллиден аслам буруннгу оба табылгъанды

Къабарты-Малкъарда Заюково-3 комплексде   археологла эллиден аслам буруннгу оба тапхандыла. Аладан эм таматалары бизни эрагъа дери  VIII ёмюрде ишленнгенди. 

- Быйыл биз мында айдан  аслам заманны ишлегенбиз. Ол кезиуге эллиден аслам оба табылгъанды. Ол  2014 жылдан бери  болмагъанча кёпдю. Аланы кёбюсю сабийле асыралгъанладыла. Ала къайсы заманлада  жашагъанларын тюз тинтирге къыйынды, нек дегенде биргелерине бир тюрлю зат табылмагъанды,-  дейди Шимал Кавказны бирикген археологланы экспедициясыны башчысы, къыралны тарых музейини илму  сотрудниги Анна Кадиева.

Бу жол эм сейир этдирген затлагъа 20 сантиметрге жетген къой сюекден жарашдырылгъан   сыппаланы санаргъа боллукъду.  Саулай былайда аллай ючюсю табылгъанды.  Шимал Кавказда сабийни биргесине сыппа салыу бек аз тюбейди. Ол шарт быллай  адет бурун заманладан бери жюрюй келгенин,  обалагъа эм азындан минг бла жарым жыл болгъанын ачыкълайды. Алгъадан айтсакъ, мында асыралгъанла сарматланы заманларында   бизни эрагъа дери  VII ёмюрледе жашагъандыла.

- Саулай алып айтханда,  экспедицияны кезиуюнде къазыу ишле 84 квадрат метр чакълы жерде  2,5 метр теренликде баргъандыла.   Ол уллу  тюйюлдю, алай былайда кёбюсюнде  сабийле асыралгъанлары ючюн, обаланы саны болмагъанча кёпдю,- дейди экспедицияны башчысы.

Быйыл Заюково-3 комплексде эм эрттегили обагъа жаш къызчыкъны къабырын санаргъа боллукъду. Аны биргесине чачы бла бирге эшилген неда башына къысылгъан  абери табылгъанды.  Этнографияда ол белигилиди, алай Кавказ миллетледе угъай, къыралны Шимал тийрелеринде - Уралда эм башха жерледе.  

Ким биледи, эртте заманда анга ушаш зат Кавказда да жюрюген болур.  Анга ушагъан  къобан культурада да белгилиди. Болсада, кёп болмай табылгъан экспонат бирси аналогларындан иги да бёкемди, алай эсе уа аладан эрттегилиди.

- Ал кезиуледе обаланы асламысы VIII ёмюрледе ишленнгенле  болгъан эселе, быйыл табылгъанла уа бизни эрагъа дери  VIII ёмюрнюкюледиле.  Бизни эрагъа дери  VIII—VII ёмюрледен къалгъан обалада да  эки подвеска табылгъанды. Аладан биринде къойну башы ишленипди.   Ол, къобанчыланы кезиулерине келишгенликге, алагъа ушамайды. Башхасында  уа  къой башы къанатлы кёрюнеди. Аны юч кесекден къуралгъан  ючгюл къуйругъу да барды.   

Андан сора да,  Заюково-3 комплексде жюзюкге салыннган таш табылгъанды. Ол къанатлыгъа ушатылып этилгенди эм Кавазда бек  аз тюбеген артефакты. Алай эсе ол шарт Бахсан ауузунда жашагъанланы дунияны башха жерлери бла тири байламлыкъ жюрютгенлерин кёргюзтеди.   Алимле айтханнга кёре, аны   византиячы неда иранлы устала  ишлегендиле.  Некрополь экспертле  суннгандан иги да эрттегили болуп чыкъгъанды. Ол бизни эрагъа дери VIII ёмюрню орталарында  болмай, биринчи жарымында къуралгъанды.

- Экспедицияны хайыры бла Сарматланы кезиуюнде сабийлени кеслерин энчи асырагъанарын билгенбиз. Аллай жерле кеслери да тытыр ташладан жонулгъан   чыпынла бла белгиленнгендиле. Мында табылгъан затла биз белгилеген кезиуледен  обала 30-50 - жыл алгъа ишленнгенлери тинтилгенди,- дейди Кадиева.

Экинчи жыл Шимал Кавказны бирикген экспедициясы бери августну аягъында келликди.  Аланы муратлары  бютюнда сейир затла табаргъа эм жангы затла билиргеди.