Сабийге къарагъан кезиуде анагъа къаллай себеплик этиледи?

Сабий сакълагъан кезиуде тиширыулагъа тёлеуле этилирге керекдиле. Балагъа 1,5 жылы толгъунчугъа дери ишге чыкъгъан тиширыугъа хакъы къалай бериледи? Декрет ахча кёбюрек болурча не мадар этерге тийишлиди? Аналаны жарсытхан бу эм башха соруулагъа жууапланы Социал страхование фондуну къырал жумушла эм социал коммуникацияла департаментини башчысы Татьяна Лотоцкая бергенди.

- Декретныйлени ёлчемлеринде башхалыкъла не бла байламлыдыла?

- Сабий сакълагъаны эм тапханы ючюн пособияны ёлчеми тиширыуну иш хакъы къаллай бир болгъанына кёре тергеледи. Аны санар ючюн, ол декретге кетерден алгъа эки жылда къаллай бир алгъанына къарайдыла. Сёз ючюн, тиширыу декретге 2021 жылда чыгъа эсе, аны 2019 эм 2000 жыллада файдасы эсепленирикди. Эм уллу пособие тёленир ючюн, ол 2019 жылда 670 мингден аслам (айгъа 56 мингнге жууукъ) алса керекди. 2000 жылда да – 718 мингден (айгъа – 60 минг) аз болмазгъа тийишлиди.

Файдагъыз ол тарихлеге жетген эсе, эм уллу пособияны сакъларгъа эркинсиз. Быйыл аны ёлчеми 266 мингди (бир сабий тапхан эсегиз). 1,5 жылы толмагъан сабийге къарагъаныгъыз ючюн тёленнген пособие да ол жорукълагъа кёре тергеледи. Быйыл аны эм уллу ёлчеми айгъа 23 мингди. Алай бир кереге берилген пособие бла сабий сакълагъан ал айлада эсепге салыннганыгъыз ючюн тёленнген пособие файдагъызгъа кёре тёленирик тюйюлдю – аны ёлчеми битеу россейлилеге бирчады.

Тиширыу декретге кетгени эм баласына 1,5 жыл толгъунчу Социал страхование фонддан 653 мингден асламны алаллыкъды. Алай аны файдасы бийик болургъа эм ол, урунуу келишим тауусуп, официальный халда ишлерге керекди. Сиз жашыртын халда неда граждан-право подряд келишим бла ишлей эсегиз, фондда эсепге тюшмейсиз.

- Эринден айрылгъан тиширыугъа къаллай тёлеуле тийишлидиле?

- Пособие сабийни атасы ишлеген жерден анга балагъа къарагъаны ючюн отпуск берилмегенини эм ахча тёленмегенини юсюнден справканы келтирсегиз берилликди. Атасы бир жерде да урунмай эсе, справканы халкъны социал къоруулау органладан алыргъа тийишлиди.

Эр кишини къайда жашагъаны да белгисиз эсе уа, ич ишле органлагъа аны излеуню юсюнден заяление жазаргъа борчлусуз. Сора, заявление жазгъаныгъызны юсюнден справканы алып, аны пособие тёленирча керекли жерге элтириксиз.

- Ишлеген анагъа баласына 1,5 жылы толгъунчу къарагъаны ючюн пособияны алыргъа жараймыды?

- Урунуу кодексни 256-чы статьясына тийишлиликде, ана кюнню жартысын ишлерге, аны ючюн (ишлеген заманына кёре) хакъ да, балагъа къарагъаны ючюн пособие да алыргъа эркинди.

- Ауурлугъу болгъанлай ал кезиуледе окъуна эсепге тургъаны ючюн тиширыугъа пособие тёленнгени кертимиди?

- Эсепге эртте тургъаны ючюн бир кереге берилген пособияны тиширыу сабийден ауурулугъу болгъаны эм тапханы ючюн тёленнген пособие бла бирге алаллыкъды. Аны ючюн ана ауурлулугъуна 12 ыйыкъ болгъунчу тиширыу консультацияда неда башха медицина организацияда эсепге турургъа керекди.

- Сабийлери болгъан юйюрлеге къаллай пособияла тийишлидиле?

- Бек алгъа, сабий сакълагъаны эм тапханы ючюн тёленнген пособие. Отпуск тиширыу заявление жазгъанындан сора бериледи, ахча да кезиу-кезиу тёленеди: 140 кюн ючюн: 70 кюн сабий тапхынчы, сора кюн сабий тапхандан сора; сабийден ауурлулугъу къыйын ётген тиширыугъа – 156 кюннге тёленеди; эгизле сакълагъаннга – 194 кюннге. Пособие иш хакъны орта эсебини 100 проценти тенгли бирни тёленеди. 1,5 жылы толмагъан сабийге къарагъаны ючюн ай сайын тёленнген пособие иш хакъны орта эсебини 40 процентине тенг болургъа тийишлиди.

 

Басмагъа Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.
Поделиться: