«Операцияны битеу билиминги, сынауунгу жыйып бардыраса, сезимлени унутуп»

Малкъарланы Сагидни жашы Мурат Москвада Граждан авиацияны ара клиникалы больницасында ишлейди. Ол медицинада эм къыйын эмда жууаплы бёлюмню сайлагъанды – нейрохирургияны.  

Узакъ тау элде – Лашкутада туугъан жаш медицинаны ансдан сайлагъан болмаз. Аны анасы Роза медсестра болуп кёп жылланы ишлегенди. Атасы Сагид а биологиядан окъутуп тургъанды.

Мурат Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетин тауусхандан сора  интернатураны республикалы больницада ётгенди. Москвагъа уа 2003 жылда кёчгенди. «Мында ординатураны, аспирантураны да бошагъанма. Шёндю Граждан авиацияны ара клиника больницасында ишлейме. Больница кёп профильлиди, нейрохирургияны кафедрасы да барды», - дейди ол бизге.  

Хирургияны сюйгенме

Медицинагъа сюймеклик неден башланнганды? Жаш больницада жашауунда жаланда бир кере жатханды  – сабийлигинде. Анда уа анга атасыны къарындашы Малкъарланы Ахмат къарагъанды. Ма бу фахмулу, асыл медикни юлгюсюнден  башланнганды усталыкъгъа  сюймеклик. Аны бюгюн да  тас этмегенин айтады бизни ушакъ нёгерибиз.

- Окъугъанымда хирургияны бек сюйгенме. Аны бёлюмлери кёпдюле – бирлери - аш орунну, башхалары - бурунну, ючюнчюлери башха санланы жарып багъадыла. Алай мен а адамны санларыны барысыны да саулукълу жашауларын жалчытхан усталыкъ  бла кюреширге итине эдим. Ол а нейрохирургияды, - дейди Мурат.  

Нервала адамны битеу санларында да бардыла. Нейрохирургла уа мыйыны жаргъандан сора да, аркъа сюекни да багъадыла. Жарсыугъа, халкъда быллай операцияланы юслеринден артыкъ тюз оюмла жюрюмейдиле. Алгъын аладан сора адамланы асламы сакъат болгъанлары ючюн туугъан болурла ала.

Алай, Муратны айтханына кёре, медицина атламла бла айныйды. Жаш кеси ишлеген 20 жылны ичинде окъуна болгъандыла магъаналы тюрлениуле. «Бюгюнлюкде уа аркъа сюекде операцияла адамны аягъы юсюне салыр, ол сакъат болмаз ючюн бардырыладыла», - дейди ол.  

Аурууну бакъгъандан эсе, саулукълу жашауну бардыргъан иги болгъанын барыбыз да ангылайбыз. Зарядка, спорт, дагъыда жюзюу да хайырлыды саулукъгъа. Ала  адамгъа саулугъун жашау ёмюрюне сакъларгъа болушурукъдула, деп юйретеди ол. «Алай  саулукъда биринчи кемчиликлени окъуна сезгенлей, тёзюп, сакълап турмай, специалистге барыгъыз», - деп къошады ол.  

Малкъар улу бюгюн ишлеген учрежденияны юсюнден айтханда, анда билим бериу кафедрала да бардыла. Анда ординаторла бла практика юйретиуле къураладыла, билимлери  ёсдюрюледи. Илму ишле да бардырыладыла, сёзге, операциядан сора адамны саулукълу жашаугъа не къадар терк къайтарыуну методикалары жарашдырыладыла. «Жаргъан жерни узунлугъу окъуна магъаналыды саулукъгъа, башха затланы сагъынмай къойсакъ да. Алай бла медицинаны айнытыугъа биз да къошумчулукъ этебиз», - дейди ол.

Мыйы алай терен бошдан букъдурулмагъанды

Нейрохирург адамны мыйысын кёрген жангыз адам болур, баям. Бу кезиуде къаллай сезим келирге боллукъду башынга? Аллахутала мыйыны бошдан букъдургъан болмаз алай аяулу, деп акъыл этеди ушакъ нёгерим. «Ачыкъ мыйыны кёргенде, титиреген окъуна этеме. Алай бу сезим терк унутулургъа керекди, операцияны битеу билиминги, къарыуунгу, сынауунгу жыйып бардыраса.  Сезимле, къоркъуу, титиреу а ишде чырмайдыла», - дейди ол.

Операцияла уа бирде 15 сагъатха дери созулургъа да боллукъдула, сёзге  аркъа сюек жарылгъанда. Алай шёндю жангы амалла  кийирилип, заман иги да къысхартылгъанды. «Хар операция да кесича энчиди, - деп хапарлайды Мурат андан ары. - Былайда бир болумну эсгерирге сюеме. Нальчикде ишлегенимде медицинаны къояр чекге жетген эдим. Иш къыйынды, ол кезиуде айлыкъ да аз болгъанды. Алай бир жол мен дежурить этгенде жаш адамны келтиредиле. Бир уллу санлы, бийик, ариу жаш - комагъа тюшюп. Жарабыз, операция жетишимли бошалады. Бир кесекден а ол кесине келип, туруп, доктор, мен юйге кетдим, деп тебирейди. Тохта, жараны тикген халыланы кетерейик да алай барырса, деп къадалама анга. Ол а, кеслери тюшерле, деп ышарады. Ма ол кюн тюшюннгенме ишими магъанасына. Андан сора медицинаны къояргъа, ишден кетерге деген акъыл бир заманда да келмегенди».

Борчунгу ахырда унутмайса

Врачны иши алайды – бир такъыйкъагъа да унуталмайса саусузну. Кюнню узуну сагъышларынг операцияны, пациентлени юслериндендиле. Бир жол а Мурат кече 3 сагъатда элгенип уяннганын тюшюреди эсине. Жукъу арасында аны башына саусузну жарылгъан жерден къанны жутхан битеу тампонланы кетерген болурмамы деген сагъыш келеди. «Медсестрагъа сёлешип, аны да уятама, - деп кюледи ол. - Быллай кезиуле аз тюйюлдюле».  

Бирде, жарсыугъа, саулукъларында бир кемчиликни сезселе, аны Интернетде излеп, кеслерин багъып башлайдыла адамларыбыз. Ол ахырда жарамайды! «Мен бу усталыкъда 25 жылны ишлейме, билимими бюгюннге дери айнытханлай турама. Алай арууну сылтауларын ангыламагъан кезиулерим болуучудула. Энчи билимлери, медицинадан ангылаулары болмагъанла саулукъларына жаланда хата саллыкъдыла. Аны ючюн бир тюрлю ишеклик болгъанлай, врачха келигиз», - дейди Малкъар улу.  

Адам сайлагъан усталыгъын не ючюн сюеди? Мурат а нейрохирургияны бир операция да башхасына ушамагъаны, хар кюн да жангы затла ачыкъланнганлары ючюн сыйлагъанын айтады. «Хирургия кюнден-кюннге айныйды, жангы амалла, методикала къураладыла. Адам ауруу къыйнап, приёмгъа жиляп кючден келип, багъыудан сора уа кабинетингден ышарып, къууанып чыкъса, андан уллу махтау, ыспас да болмаз. Ма аны ючюн да сюеме нейрохирургияны. Ишге къуру ахча  ючюн жюрюмей, хар эрттенликден къууанып, ёхтемленип бара эсенг ишинге - насыплыса. Ишчи кюн бошалгъандан сора уа, бюгюн хар нени да тюз этгенме, деп, кесинге ыразы болсанг, ол да магъаналыды», - деп акъыл этеди ол.

Тикаланы Фатима.
Поделиться: