Инфарктны юсюнден не зат билирге керекди

Замансыз жашаудан кетиуню сылтауларындан бирине  инфаркт саналады. Аны юсюнден билирге керекли шартланы бизге кардиолог Боташланы Хызыр эсибизге салады.

Тергеулеге кёре,  уллу инфаркт сынагъанланы жаланда жарымы больницагъа сау  жетедиле.  Аладан кёбюсю уа къыйыннга айланнган ауруудан ёлюп кетеди.  Инфарктдан къыйналгъанланы  саны къайда азыракъ боллукъ эди, аны юсюнден  адамланы араларында тюрлю-тюрлю терс оюмла жюрюмеселе эдиле.

Сёз ючюн, жаш адамлада бу ауруу хазна тюбемейди деген терс оюмду. Къан тамырланы чурумлары отузжыллыкъланы да жыгъаргъа боллукъду.  Аз тебиу, аш-азыкъны заманында ашамау, тютюн ичиу эмда стрессле  кеслерини къара ишлерин этедиле.  Бютюнда сёз эр кишилени юслеринден барса, ала, не десек да, саулукъларына артыкъ бек къайгъырмайдыла. Дагъыда ата - бабаладан келген генле бек аламат тюйюл эселе уа…

Къыркъ жылгъа жетгенлей, хар жылдан врачлагъа барып, саулугъугъузну тинтдиригиз.  Ол тинтиулеге холестериннге къанны анализи (липидный тюрлюсю), къанда глюкозаны мардасы, мочевой кислотаны ёлчеми, ЭКГ, керек болса, велоэргометрия, ЭХО – кардиограмма, жукъу артерияланы УЗИ – сканированиясы да кирирге керекдиле.

Инфарктны   кёкюрекни бек ачытханындан ангыларгъа боллукъду деген оюм а тюздю. Жорукълагъа кёре,  инфаркт кёкюрекни тийрелеринде чанчхан неда къысхан ачытыула бла кесин билдирирге болады. Ол сезим битеу ёшюннге, сыртха, эки къолгъа, жаякълагъа, боюннга жайылады.  Аны бла бирге уа жюрек аурууну бу приступу стенокардия болгъандан эсе асламыракъ  заманнга созулады (онбеш минутдан кёбюрек). Ол ачытыу  къаты  ишлегенден, кёлню асыры бек кётюрюлгенинден неда азгъанындан угъай, тынч тургъан кезиуледе да чыгъып къалыргъа болады.

Алай инфарктны ачытмагъан тюрлюлери да тюбейдиле:  чегилени, аш орунну, церебральный системаны ауругъанларына ушагъанчалары да чыгъадыла. Ол заманда адамны,  къарны бургъанча, кёпгенча кёрюнюп, къарыусузлукъ къысып, артериялада басымы  тюшеди неда эси къатышып, сёлешалмай тебирейди. Астматика тюрлюсюнде уа адам къыйналып солуйду,  бу жаны бла приступлары да тутады.

Дагъыда бир жангылыч: инфаркт бир башланнган эсе, аны селейтир кюч жокъду. Кертиси бла уа  инфаркт башланды эсе, аны тохтатыргъа къыйынды, алай аны баргъанын хар ауругъан кеси окъуна женгиллендирирге боллукъду. Аны ючюн а приступну ал минутларында  нитроглицеринни  (бек игиси уа спрейди) ичерге керекди. Алай аны аллында къан басымны ёнчелерге унутмагъыз  (ол  тюшюп эсе, нитроглицерин  керек тюйюлдю, ол хални бютюн осалгъа айландырыргъа боллукъду). Ызы бла 300-400 мг кардиоаспиринни чайнагъыз. Андан сора да, бир он минутну ичинде тап болмасагъыз, болжалгъа салмай, терк медицина болушлукъ тапдырыучу службаны врачларын чакъырыгъыз.

Адам бир бири ызындан талай инфарктха да тёзалады, дегенле бардыла. Ол а ауруу къаллай бир къан тамыргъа къатылгъанына кёре болады.  Сёз  жюрек шаугютге заран келтирген эм аны  тебиуюн бузгъан уллу  инфарктны юсюнден бара эсе,  ауругъанны аланы бирине – экисине тёзерге къарыуундан келликди. Микроинфарктланы уа андан да кёбюрегине.  Жаш адамлада бу ауруу къыйыныракъ озады: жылла кете баргъанлары сайын  абаданлада коллатеральный къан айланыу  тап тохташдырылгъан халгъа келеди. Ол заманда къан, заранлары болгъан къоркъуулу тамырланы тийрелеринден озуп кетип, башхалагъа барады.

Инфаркт болгъандан сора дарманланы бу къауумларын ичерге керекди: ацетилсалицил кислота (аспирин), статинле, АПФ ингибиторла (неда сартанла) эмда бета - адреноблокаторла.  Артерия басымны мардасын ёнчелегенлей турургъа да тийишлиди, аны 120-140/ 80-90 мм ёлчемде тутаргъа керекди.  Жюрекни урууу да бек магъаналыды.  Инфарктдан сора  аны терклиги минутха 50-60 кереден озмаса игиди.

Эсигизде болсун, инфарктха  къоркъуулу къауумгъа эр кишиле бегирек тюшедиле, сора къыркъ жылдан атлагъанла да, бу ауруу генетикагъа кёре да чыгъады, холестеринни кёплюгю да келтиреди анга, ауурлукъ мардадан озса эмда белни ёлчеми уллу эсе ( эр кишиледе 102 сантиметрден артыкъ, тиширыулада уа - 88 сантиметрден), гипертония да себеплик этеди (къан басым 140/90 ёлчемден озса). Сахар диабетни бла тютюн ичиуню да аны къозгъар амаллары бардыла.

Махайланы Галина хазырлагъанды.
Поделиться: