Кёллени кётюрген тепсеуле

Театр искусствону дуниясында кёп уста тепсеу коллективле бардыла. Аланы араларында  айырмалы болур ючюн а, кёп ишлерге керекди. Бизни барыбызны да къууандыргъан, миллет ёхтемлигибизни  кючлеген   «Балкария»  къырал этнография фольклор ансамблибиз  атын иги бла айтдыра келгенли талай жыл болады.

Ол къуралып ишлегенли  аны жолунда къаллай бир махтаулары, хорламлары бардыла. Ала эки жыл да озгъунчу  Кавказ халкъланы Сухуми шахарында 2010 жылда бардырылгъан  биринчи фестивалында лауреат болуп, бек сыйлы саугъаны -  «Алтын бёркню» алгъан эди. Ол кезиуде анда  бардырылгъан  «Бек ариу  къыз» конкурсда  «Балкарияда» тепсеген  Токумаланы Марина хорлагъан эди.  1997 жылда  Францияда бла Бельгияда бардырылгъан битеудуния фестивальда  да  «Балкария»  биягъы сыйлы  «Алтын бёркню» алады. Андан сора дагъыда  аны кёп жетишимлерине шагъат  бола, къуш-къанат  тепсеулерине къууана  келебиз. Ансамбльге  бюгюнлюкде да Францияда, Германияда, Бельгияда, Испанияда, Тюркде  эмда  башха къыраллада къызыу къарсла бла тюбейдиле.

Анга   башчылыкъны кёпле эте келгендиле.  Алай мен а  бюгюнлюкде   Къабарты-Малкъар, Ингуш республикаланы сыйлы артисти  Къудайланы Хасанны энчи эсгерирге ыразыма.  Ансамбльни гастрольларын, башха магъаналы ишлерин да жалчытып  тургъан а  Ингуш Республиканы маданиятыны сыйлы къуллукъчусу,  аны директору  Энейланы Магометди.

Талай заманны ичинде  ансамбль  концертлерин  Долинскде Курорт залда  кёргюзтюп тургъанды. Аланы ансамбльни  солисткасы Гуртуланы Лейля бардыргъанды.

Бек алгъа айтырыгъым -   сахнада адамны битеу   санларын учундургъан   тепсеуню аламат суратлары къураладыла.  Тепсеучюле,  къараучула да  илхамланып эдиле. Не излейбиз биз, нек къарс урабыз? Артистни аякъ алгъаны, санын ойнатханыны миллет ышаны, саулай алып айтханда, уста тепсеую, жюреклени жарыта, къозгъай билгени ючюн.

Ындырбай,  Шаудан къатында, Къамала бла тепсеу,  Голуу, Абизех, Тюз тепсеу,  Бизни элде – дагъыда башха тепсеуле бизни халкъны адет-тёрелери бла байламлыдыла.  Хар  бирине  залда олтургъанла гюрюлдеген къарсла бла, «Аперим!» деген ауазла бла тюбейди . Хар тепсеуге къанат битдирген,  анга жан салгъан а, сёзсюз,  артистле эдиле.  Къараучу  алагъа  андан жарыкъ тюбегенди, аланы фахмуларына баш ура.

Сёзсюз, тепсеуню патчахы эди ол  ингирде КъМР-ни  сыйлы артисткасы  Жанатайланы Ирэна.  Аны усталыгъы не заманда да айырмалыды.  Тойну бардыра, къыздыра да биледи ол.  Ирэна тепсесе, не къайгъынгы да унутаса, кёлюнг жарый, ёхтемлик сезим бийлейди жюрегинги.

Чынтты фахму бирикдирген кючю бла да айырмалыды. Ол, залдагъы жамауатны,  тепсеу ансамбльни бирге  къошуп, бизни тепсеуню къууанчлы дуниясына элте биледи.  Къолун булгъагъаны,  аякъ алгъаны, башын, санын ёхтем тутханы,  чынтты таулу къызны къарамы, бары да энчиди аны. Аланы барын да  учундура биледи ол.

Сахнабызгъа берекет берген – ма бу бизни миллетни аламат тепсеучюсюдю  деп ёхтем айталлыкъбыз, Ирэнаны юсюнден къайда да.  Андан сый-намыс береди халкъ анга, гюрюлдеген къарсла бла жангыдан сахнагъа чакъыра.

Аны бла шауданны къатында  тепсеген Шауаланы Рамазан  а жашауда, сахнада да анга  тийишли нёгерди.  Ала бирге  тепсеуню сейирлик дуниясын ачадыла къараучугъа.  Белгилисича, уста жырчыгъа, тепсеучюге да тилманч керек тюйюлдю, хар миллетни келечиси  да уста ангылайды фахмулуну.  Ирэна бла  Рамазан  дуэтлери уа кертиси бла да аламатды.  Аладан сора да  бар эдиле айырмалыла. Ала да кишиге ычхындырмагъандыла халкъ тепсеуню  къызыулугъун.

Къудайланы Хасанны  къамала бла  тепсеую  аркъа жиклеринги  титиретедиле, хар такъыйкъаны  багъаларгъа юйретедиле.

Тепсеучюлени араларында  дагъыда ансамбльни  кёп башха солистлерин белгилерчады.

«Балкария»  ансамбльни хар номери узакъ ёмюрледен келген адет-тёрелери бла байламлы бола келгендиле. Бир тепсеуде  халкъны жарыкъ кёллюлюгю, бирсинде  чамны сюйгени, иш кёллюлюгю, азатлыгъы, башхасында учунуулукъ, ёхтемлик, жигитлик ачыкъланадыла.  Ол сезимледен толудула  биз эндиге дери  сахнадан  кёре келген Марако, Хардар, Апсаты, Бийнёгер, Хычауман, Озай, Эрирей эмда башха тепсеуле.  Аланы  мындан ары да боллукъ концертледе кёре турлугъубузгъа ишек жокъду.

Усталыгъы, фахмусу бла да  «Балкария»  къырал фольклор-этнография тепсеу ансамбль искусствобузну даражасын  бийикден бийикге кётюре келеди.  Анда башха-башха  жыллада жырлагъан белгили жырчыларыбыз: Жанатайланы  Салих, Газаланы Алим, Мусукаланы Руслан   аны даражасын бютюн бийик этер ючюн  хар бири кеслерини юлюшлерин къоша келгендиле.

Аты кёп жерледе  айтыла келген,  кесине  кёп тыш къыраллада къарс урдургъан «Балкарияны»  артистлерини кийимлери, башхалагъа ушамай, ариуду, кёзню къаматады, жюрекни къууандырады. Хар тепсеуню сураты  тирилигине келише эди.  Айтхылыкъ ансамбль халкъны къууандырып тепсеу эсе, ол бизни барыбызгъа да уллу саугъады.

Холаланы Марзият.
Поделиться: