Таулу болгъанын унутмай…

Болгъан иш

Бусагъатлада башха жерледе иш табып уруннган, башларын кечиндирирге кюрешген жаш адамларыбыз кёпдюле. Тюрслеп къарагъанда, ол амалсызны ишиди. Айхай да, жашларыбыз, къызларыбыз да республикабызда окъуп алгъан усталыкъларына кёре ишлеп жашасала, заманында юйдегили, сабийли да болсала – не аламат! Болсада шёндю заман алай тюйюлдю. Къайда да болсун, баш кечиндирирге кюрешгенлери аман  болмаз, ата-ананы пенсия сомчукъларына къарап турмай.

Таулан къыралыбызны узакъ шахарларыны биринде ишлеп жашагъанлы иги кесек заман болады. Ишинде да кюреше, аз-аз бизнесин да къурай, аягъы юсюне къаты сюеле барады. Къабарты-Малкъаргъа терк-терк ычхыналмагъанына жарсыгъандан башха хатасы жокъду дерчады. Атасындан, анасындан, эгечинден, къарындашындан да бек тансыкъ болгъан адамы  ыннасыды, атасыны анасы. Да не, къуру Тауланны угъай, сабийлени барысында ол ёсдюргенди. Кёз инжичигим, Тауланчыгъым-уланчыгъым  демей туудукъчугъуна сёлешген окъуна этмегенди.

Эшите-эшите тургъанды жаш  къыралны бир-бир жерлеринде къартла ашха-суугъа, дарманлагъа пенсиялары жетмей, орамда кир-кипчикле тёгюлген  орунланы чучхуп, кеслерине ашарыкъ-киерик мажара айланнганларын. Ол ишни кеси кёзю бла уа бу шахарда кёргенди. Аллайладан кёплеге ахча бере да тургъанды. Алай къырал хазна къарамай атып къойгъанланы барысына къалай болушалсын.

Бир кюн Таулан, кафеге ауузланайым деп кирди да, столгъа олтуруп, аш-суу келтирирлерин сакълады. Адам артыкъ кеп да тюйюл, мюйюшде стол жанында олтуруп бир къарт ынна – аллында уа табакъ жокъ. Ол да азыгъын сакълай болур деп, Жаш  ауузланып башлады. Бир заманда кафени сакълаучусу ыннаны къолундан тутуп, сакълаучуланы отоууна тартып баргъанын эследи. Ынна уа жиляп, ол уллу, быдырлы, семиз кишиге не эсе да бир затла айтыргъа кюрешеди.

Таулан, секирип туруп, чабып сакълаучуну ёшюнюне узалып, тиширыуну  ычхындырды.

- Кьайры элтесе муну? Не хата этгенди бу санга?- деп къаты сёлешди. Биринчи кёлюне келгени – сакълаучуну уруп ачытыргъа эди. Болсада ишни юсюнде болгъан адамны алай да этмеди, тёздю.

- Бу адам шёндю бал тузу болгъан орунчукъну  хуржунуна къуйгъанды, кафени ырысхысын урлагъанды. Ма хуржунуна къарайыкъ деп ыннаны эски халатыны хуржунун узалып, чюйре айландыргъанында,  бир ууч бал туз жерге тёгюлдю. Кёрдюнгмю? Хар келген алай урлап турса, къалай жарар? Кафени иеси барды, ол манга къалауурлугъум ючюн хакъ тёлейди. Мен а инструкциягъа кёре закон бла ишлейме,- деди.

- Женгдиреме,- деди къарт ынна,- мен терсме, бал туз урлагъанма, кечигиз. Не этейим да? Пенсиядан фатарымы тёлеулерин бергенден сора  кесиме бир минг сом къалгъанды. Аптекагъа дарманла алайым деп бардым да, анда бир кюнню ичинде багъала эки кереге ёсюп, экинчи пенсиягъа дери къалай кечинейим? Жибер мени, жашым, огъурлу адам, айыплы этме. Мындан эсе мен ёлюп къалгъа эдим,- деп жиляды.

- Угъай, мен протокол жазаргъа керекме, инструкцияма кёре,- деп къаты болду сакълаучу.

- Сени быллай къарт адамланы тутаргъа, алагъа протокол жазаргъа, халкъ аллында айыплы этерге инструкциянг барды. Аланы былай къарт-къарыусуз заманларында быллай амалсызлыкъгъа къалдырыргъа деб а бармыды инструкция, аллай закон бармыды? Айтчы?! – деп Таулан къаты-къаты сёлешди. Сора, хуржунундан ахча чыгъарып, ыннагъа беш минг сом берди. Охранникге уа беш жюз сом узатып:

- Ма, урланнган бал тузну багъасына жетерик болур,- деди.

 Былайда жыйылгъан адамла жашха ыразы болуп къарадыла. Бир къартыракъ эр  киши уа былай айтды:

 - Сен Кавказдан болурса. Кавказны халкълары аламат адет-тёрелерин бузмайдыла. Къартлагъа намыс этгенни, алагъа болушханны, хар адам кесини борчуна санайды. Кёргенингча, бизде алай тюйюлдю. Сен къайсы миллетденсе?

- Мен МАЛКЪАРЛЫМА, - деди Таулан, сора ыннаны машинасына миндирип, фатарына элтди. Ол а улоудан  тюше: «Башыбыздагъы санга къуруда болушханлай турсун.  Сени атанг, ананг къаллай насыплы адамладыла, сени миллетинг къаллай огъурлу миллетди!»- деди.