«Муратым – хар тау элни юсюнден фильмле алдырыргъады»

Эсигиздемиди,  «Москва слезам не верит» деген суратлау фильмде  телеоператор Рудольф, усталыгъына махтанып, былай айтхан эди: «Бир зат да боллукъ тюйюлдю - кино, театр, китап, газет да. Жаланда - телевидение». Болсада ол   келир заманда не боллугъун артыкъ билалмагъанды. Энди жангы информация амалла  чыкъгъандыла.

Алай, Интернет айный баргъанына да къарамай, телевидение битеу дунияда да даражасын тас этмегенди, анга  къараргъа сюйгенле асламдыла. Ол жашауубузда уллу магъананы тутханлай къалады. Жамауат сезимни къурауда, ёсюп келген тёлюню юйретиуде да аны магъанасы уллуду. Телевиденияны битеудуния кюнюню аллында биз «Къабарты-Малкъар» ВТК-ны оператору Габоланы Алийни жашы Элдар бла ушакъ этгенбиз. 

 

-Телевидениягъа ишлерге къачан эмда къалай бла келгенсе?

-«1-КБР» каналгъа ишлерге келгенли артыкъ кёп заман болмайды. Жаланда беш жыл. Къабарты-Малкъар къырал университетни филология бёлюмюн бошагъанлыгъыма, техника не заманда да мени кесине бек тартханды. Школда окъугъанымда, экиге айланнган эгечим телевиденияда ишлегенди. Бир жол анга барама да, анда аппаратураны, аны ишлетгенлени кёрюп, бек жаратама. Журналистиканы юсюнден да ол заманда сагъыш этген эдим.

Сора, иш излей, телевидениягъа келеме да, Тёппеланы Магометге тюбейме. Аны бла университетде бирге окъугъанбыз. Ма ол, Ботталаны Мурат да, аладан сора уа  Виталий Павлов, Махийланы Руслан, Тимур Оразаев мени оператор ишни жашырынлыкъларына юйретедиле. Мен алагъа бек ыразыма, игиликлерин бир заманда да унутурукъ тюйюлме. 

Андан сора телевидение мени кесине бютюн бек тарта баргъанды. Да хау, къаллай бир жангы адамгъа тюбейсе, кёплери бла артда шуёх да боласа! Беш жылны ичинде бир кере да сокъуранмагъанма камераны къолума алгъаныма.

Сёзсюз, ишибиз къыйынды, бирде кече белине дери съёмкала этерге, бирде танг атмай ишге чыгъаргъа тюшеди, кюн узуну аягъы юсюнгде сюелселе , жауунду, къарды, иссиди деп къарамай. Алай боллугъун манга жашла алгъадан окъуна айтхандыла. Болсада ишинги сюйсенг, анга жюрегинг тартса, ол затланы эсинге алмайса. Анга мен тюшюннгенме.

-Техникагъа сюймеклигинг а бошдан башланнган болмаз?

-Атам Алий иги кесек жылны инженер болуп уруннганды. Аны къармашханын кёре тургъанма, кесим да абериле къурашдырыргъа кюрешгенме.

-Биринчи съёмкаларынг а эсингдемидиле?

-Ала Вольный Ауулда Фестивальная орамда болгъандыла. Анда электротрансформаторну орнатадыла да, журналист Анна Сурхайханова бла ары барабыз. Артда бериуню сюзгенлеринде, ишими махтайдыла. Ол мени бек кёллендиргенди.

-Къысха заманны ичинде профессионал болгъанса. Аны мен бошдан айтмайма, кёпледен эшитгенме. Кесинг а не затны алдырыргъа сюесе?

-Тюрлю-тюрлю спорт эришиулени, миллет магъаналы ишлени. Сёзсюз, режиссёр, корреспондент бла да бирге чыгъабыз съёмкалагъа, ала да манга айтадыла не затны алдырлыгъымы, алай мен чыгъармачы ишни жаратханым себепли къолумдан келгенича къошумчулукъ этеме. Аны бла кесими ич дуниямы кёргюзтеме деп алай санайма.

Андан сора да, режиссёр, автор айтхан жумушну тындырып бошагъанымдан сора, аладан тилеп, кесим да съёмкала этиучюме. «Бир акъыл игиди, эки уа – бютюн аламат» деп эрттегилиле айтханлай, артда авторла кёрселе, ол мен алдыргъан кесекни ыспас этип хайырланадыла. Ол а манга бек хычыуун кёрюнеди.

-Алай эсе, съёмкаланы кесинг аллынга этерге да ышана болурла?

-Манга кёбюсюнде автор, режиссёр да кёп айтып къыйналмайдыла. Мен да аланы сокъурандырмаз ючюн, къолумдан келгенни аямайма. Сёз ючюн, бизде Атталаны Азнор ишлегенде, ол биз керекли жерибизге жетгинчи, кимни алдырлыгъымы, кимге аслам эс бурлугъуму юсюнден айтып ангылатханды. Аны бла ишлеген тынч эди. Аллай журналистле бизде дагъыда бардыла, насыпха. Аланы араларында Малкъарланы Каринаны, Марьяна Долованы, Асанланы Кулинаны, дагъыда башхаланы да айтыргъа боллукъду.

-Къаллай усталыгъы болгъан адам да аны ёсдюре турмаса жарамайды. Сизге аллай онг берилемиди?

-Былтыр журналистлени Чечен Республикада къуралгъан форумуна баргъанма. Ары Ставрополь крайдан, Къарачай-Черкес Республикадан, Дагъыстандан, Адыгеядан, башха жерледен да операторла кёп санда жыйылгъандыла. Ала бла танышып, бюгюн да шуёхлукъ жюрюте, бир бирге телефон бла сёлеше-сёлеше турабыз.

Ма аланы сынауларындан оператор усталыкъны кёп затына тюшюннгенме. Алгъаракълада уа Ставрополь крайдан бизге специалистле келип, камера бла ишлеуню кёп жашырынлыкъларына юйретгендиле.

-Энчи документли фильм неда телевизор бериу алдырыр муратынг а бармыды?

-Тау эллени юсюнден бир жыйырма жыйырма - бешминутлукъ документли фильмле алдырыргъа эрттеден бери да муратым барды. Аны себепли эллеге барсам, съёмкаланы кёбюрек этерге кюрешеме, аланы жыйып да турама. Аладан фильм къурашдырыргъа заман табылмайды, жарсыугъа, ансы.

Бериулени уа хар элни юсюнден да орус эм малкъар тилледе къураргъа итинеме. Сценарийим да барды. Заман табып, умутума жеталсам, бек биринчи туугъан элими - Хушто-Сыртны - юсюнден фильм этерикме.

-Чыгъармачылыкъ ишде хар не да сыйдам бармайды. Сени ишингде чырмаула да тюбей болурла?

-Ишлемеген жангылмайды деп бошдан айтылмайды. Менде да ычхынадыла чурумла. Кертиди, аланы къараучула артыкъ бек ангыламайдыла, специалистлени кёзлерине уа ала бек терк илинедиле.

Халатла уа асламында жангылыкъланы алдыргъанда боладыла. Ашыкъгъандан. Дагъыда камерада сёлешген адамны ауазы бек магъаналыды. Аны бла бютюн сакъ болургъа керекди.

-Тойлагъа, къурманлыкълагъа уа чакъырамыдыла?

-Хау. Айып этсегиз да, алагъа сюйюп барама. Тюрлю-тюрлю жыйылыулагъа да терк-терк чакъырадыла. Ала хычыуун ётедиле. Алгъаракълада Чегем чучхурланы къатында юйюр клип алдыргъанма. Аллай жерлеге кесим сатып алгъан камерам бла барыучума.

-Оператор болургъа сюеме деп жаш адамла келемидиле? Сен алагъа насийхатлыкъ этемисе?

- Хау, жокълайдыла. Кертиди, оноулан келсе, аладан бири къалады. Ишни къыйынлыгъын, хакъны азлыгъын кётюралмайдыла. Андан сора да, техникагъа бек сакъ болургъа тийишлиди. Абериси бузулса, кесинге тюзетирге да тюшеди. 

Дагъыда ишлеген жерингде адамла бла кесинги жюрюте билирге, хурмет этерге, болушургъа да борчлуса. Аллайла бардыла: камераны къолларына алгъанлай, кишини кёрмей, коллегаларын эсге алмай тохтагъанла. Сёз ючюн, бир бериуню мен, башха телекомпаниядан оператор, суратчыла да алгъан кезиуле боладыла. Ма ол заманда хар бирибиз да бир бирге хурмет эте билирге керекбиз. Ол сени къатынгда тургъан, сенича, кесини ишин тамамлайды. Аны унутургъа жарамайды.

Жангы келгенледен а, бек аздан, бир он жашны юйретгенме. Алай ала бары да мында тохтап къалмагъандыла. Араларында уа фахмулула, заманларын ётдюрюрге ёчле да болгъандыла. Бизде юйренип, ВГТР-гъа да кёпле кетгендиле.

Бусагъатда Сириядан келген бир жаш барды. Аты Якубду, аны юйрете турама. Андан сора да, мени сохталарымы арасында Созайланы Аминни, Ботталаны Боттаны да белгилерге боллукъду. Экинчиси бек фахмулу жашды, алай ишден кетгенди, жарсыугъа.

-Ишге Биринчи Чегемден жюрюйсе деп эшитгенме.

-Хау, анда атам, анам бла жашайбыз, бир къыз да ёсе турады.

-Элдар, байрамыгъыз бла алгъышлайма, мындан ары фахмунг ёсе, сюйген ишингде жетишимлеринг кёбейе барсынла, насыплы, саулукълу бол!

Ушакъны Холаланы Марзият бардыргъанды.
Поделиться: