Халкъыбызны сейир оюнлары унутулмаз ючюнМен эслей келгенден, бюгюнлюкде халкъыбызны жаш тёлюсюню миллетибизни тарыхына, жашау турмушуна, оюнларына, жырларына бла тепсеулерине сейири уллуду. Бютюнда ала телевидение, радио неда интернет болмагъан кезиуде жаш адамла заманлары зауукълу ётерча къаллай амалланы хайырланнганларын билирге сюедиле. Кертиси бла да, шёндюгюлени асламы бир бирлерине тюбеселе окъуна, 10 минутдан телефонларына аралып, кеслерин къайры келишдирирге билмей тебирейдиле. Бир 20 жыл алгъа окъуна хал иги да башха эди. Сора бир ненча ёмюрню алып къарасагъ а, бютюнда сейир болгъанды бизни ата-бабаларыбызны жашаулары. Бизни ата-аналарыбыз орамдан юйге жыялмаучу эдиле. Шёндю уа кёплени тенглери бла ойнаргъа окъуна къыстаялмайдыла. Ол жарсырча шартды, былай алып къарагъанда. Бу кюнледе мени къолума юй библиотекамда студент жылладан тургъан «Къарачай-малкъар халкъ оюнла» деген китап тюшгенди. Аны авторлары кёп болмай ауушхан Таумурзаланы Далхат бла Байрамкъулланы Хамитди. Эсимдеди, Далхат бла тюбешиуню бизге малкъар тилни бла литератураны кафедрасы къурагъан эди. Китапланы да хар бирибизге да акъсакъал кеси насийхат сёзле бла берген эди. Миллет хазнабызны ачыкълауда, бу китапны магъанасы болмагъанча уллуду. Анда ууакъ сабийледен башлап абаданлагъа жарагъан оюнла жыйылыпдыла. Битеу да аланы саны 200-ге жете кетеди. Ол къаллай байлыкъ болгъанын биз алыкъынлай толусунлай ангыламайбыз. Не кеп санлы халкъда да жокъду аллай бир сейир оюнла бла санаула. Сёз ючюн, оюнла юч жыллыкълагъа окъуна бардыла. Алай быллай затла миллетибизде унутула баргъаны себепли, газетибизде сизге аланы юслеринден айта турлукъбуз. Бюгюн аладан бек гитчечиклеге жарарыкълары бла шагъырей этерге сюебиз. Биринчи оюнну аты «Бешик ташды». Мен оюм этгенден, муну илляула болмагъаны себепден къурагъан эдиле ата-бабаларыбыз. Сабийни булжутууда ол бек аламат мадарды. Барыбыз да билгенден, халкъда бешикни тёрт къулагъын белгилеген атла жокъдула. Бу оюнну башлардан алгъа, бешикни эки ал къулагъына созулгъан бау къысып, эки арт къулагъындагъы баугъа иничке шынтагы халыны болушлугъу бла тартдырып, ортасына чыпчыкъ жумуртхагъа тенг тешикли 3 таш сууурургъа керекди. Тешик ташла - бешик ташла, артха, алгъа да жюрюп, сабийни къууандырып турадыла. Сабийчик баудагъы ташчыкъланы тартып, тюртюп буруп ойнайды. Ынна уа ол кезиуде анга бешик жырын айтады: Дингил-дингил, дингил-дингил, Атангы, анангы сюйгюн, Ойнай, ойнай, ариу ёсгюн, Бешик оюндан сау къутулгъун, «Эки-тёрт» Сегиз тёртгюлде назмуну ал харфларын салама: Бай энди бизде кимди? Ол халда ойналады. Назмуну аллындан, артындан да окъуй билмегенлей, адам ойнаяллыкъ тюйюлдю. Тап къуралса, оюн бек хычыуун болады. Этип кёрюгюз. Эки-тёрт Аз да къалтырама сен, Ачды эшикни Хали –бий, Амма, манга баппу бер, Алты-алты, эки-тёрт, Жылкъы-къулакъ, суу-аякъ, Къысха келдинг ызымдан, «Тунгуч оюн»
Поделиться:
Читать также:
23.04.2024 - 17:22 →
Тюзлюк тюзде къалмаз
22.04.2024 - 13:00 →
Тана сындыргъан жумуртхала
18.04.2024 - 10:12 →
Тарыхлы тукъум
11.04.2024 - 10:06 →
Къобузну сёлешдирген Нанчыкъ
06.04.2024 - 09:05 →
Къонакъбайлыгъын кёпле сынагъандыла эм жаратхандыла
|