Жамауатны оноугъа къатышдыргъан, бирлигин да сездирген кюч

21 апрельде Жер-жерли самоуправленияны  кюню белгиленеди къыралда. Бу дата 2013 жылда кийирилгенди. Ол жеринде власть органланы ишлерини даражасын кётюрюрге, шахарланы бла эллени инсанларын жашагъан жерлерини кемчиликлерин тамамлаугъа къатышдырыр мурат бла белгиленеди.

21 апрель нек сайланнганды дегенде, бу кюн 1785 жылда «Жалованная грамота городам» деген документ къабыл кёрюлгенди. Анга къол Екатерина Экинчи салгъанды. Ол къыралда жер-жерли самоуправленияны юсюнден законланы мурдору болгъанды.

РФ-ни Конституциясына былтыр кийирилген тюзетиулеге тийишлиликде, энди жер-жерли самоуправление къырал власть органла бла  бирикдирилген системагъа къошулгъанды. Ала биригип, «…жеринде адамланы сейирлерин жалчытыуда хайырлы ишлерге…» борчлудула.  

Къабарты-Малкъарда жер-жерли самоуправленияны органларыны къуралыулары РФ-ни 1993 жылда къабыл кёрюлген Конституциясында белгиленипди. Власть органланы реформасында 2003 жылда «Россей Федерацияда жер-жерли самоуправление органланы къурауну битеулю принциплерини юсюнден» законну къабыл кёрюлгени артыкъда магъаналы болгъанды. Тюрлю-тюрлю власть органланы эмда мюлклени  араларында байламлыкъла  аны мурдорунда къураладыла.

Бюгюнлюкде муниципал власть органла адамланы жарсытхан харкюнлюк  жумушларын тамамлайдыла, жашау болумланы игилендириуню жолларын излейдиле. Бек алгъа уа социальный объектле ишленедиле, производствону айнытыу   мадарла этиледиле, адамланы культура излемлери жалчытылынадыла, билим бериу, саулукъ сакълау  учрежденияланы ишлери игиленедиле, связь, сатыу-алыу эм алача башха магъаналы жумушла толтуруладыла. 

Къабарты-Малкъарда жер-жерли самоуправление кесини ишин законлагъа, муниципал къуралыуланы Уставларына тийишлиликде бардырады. Битеу да бирге уа бу органлада 4616 адам ишлейдиле, ол санда 3052 адам администрациялада урунадыла, 1564-сю уа депутатладыла.

 Республикада 132 муниципал къуралыу барды, ол санда юч шахар округ, 10 район, 7 шахар поселение, 112 эл. Битеу да бирге 180 эл бардыла. Ол санда Бахсан районда 13 муниципал къуралыу эмда 13 эл бла шахар. Зольск районда – 16 муниципал къуралыу эм 19 эл, Май районда – 5 муниципал къуралыу эм 16 шахар бла  эл . Прохладна районда 19 муниципал къуралыу – 41 эл бла шахар, Терк районда 18 муниципал къуралыу эм 27 эл бла шахар, Урван районда – 12 муниципал къуралыу эм 13 шахар бла эл, Чегем районда – 10 муниципал къуралыу эм 13 шахар бла эл, Черек районда 10 муниципал къуралыу эм 10 шахар бла эл, Элбрус районда 7 муниципал къуралыу эм 11 шахар бла эл. Бахсан, Нальчик эм Прохладный шахар округла да бардыла.

Быллай схема  эрттеден  бери къуралып келеди эмда ол ангылашыныулуду. Алай аны бла бирге уа халкъларыны саны аз болгъан эмда дотациялы  элле аслам болгъанларын жер-жерледе къоранчланы бек аз ёлчемлерин тохташдырыу жаны бла    федерал амалланы жокълугъун эсге алсакъ,    муниципал къуралыуланы араларында полномочияланы юлешиуню проблемасы бютюн къыйыннга кетгенине сейир этерча да тюйюлдю.  

Жер-жерли самоуправление органланы боюнларына уллу жууаплылыкъ салынады: социально-экономика болумну тутхучлу этерге, КъМР-ни халкъына тап жашау болумла къураргъа. Ол борчланы тамамлауну баш амалы халкъны оноугъа не къадар толу къатышдырыуду.

 - Россейде жер-жерли самоуправление европалы къыралланы юлгюлерине кёре кийириледи. Озгъан ёмюрлю 90-чы жылларында уа (1996 жылда) Россей Федерация Жер-жерли самоуправленияны европалы хартиясын къабыл кёргенди.   Анга таянып  жарашдырылгъан 131-чи федерал закон а  жер-жерли   органлагъа власть полномочияла бергенди, ол угъай,    къыралны мурдору этгенди.   Бек магъаналысы уа - муниципал къуралыулагъа экономика амалла да берилгендиле. Энди  жер-жерли власть органланы кеслерини ырысхысы, мюлкю барды. Ол а айныргъа, кеси кереклерибизге  ахча ишлерге эркинлик, онг да береди. Алгъын а быллай иш бир заманда да болмагъанды,-дейди  кёп жылланы жер-жерли власть органлада ишлеген Къулийланы   Ибрагим.

Жер-жерли самоуправленияны  кюню   бек жаш байрамладан бириди.  Шёндюгю дунияда,  демократия обществону юсюнден кёп айтылгъан заманда, жер-жерли самоуправление бютюнда уллу магъананы тутады. Нек дегенде ол адамларыбызгъа   жашагъан эллеринде, шахарларында тюрлю-тюрлю жумушланы тамамлаугъа онг береди. Алай бла уа биригиулюкню ниетин сездиреди.

 

Тикаланы Фатима хазырлагъанды.
Поделиться: